"Tôi có một người bạn, cô ấy học rất giỏi nhưng cho đến hiện tại cô vẫn chưa biết mình muốn gì, thích làm trong lĩnh vực nào? Mặc dù cô đã tốt nghiệp Tiến sĩ, và hiện giờ cô ấy vẫn còn đang đi học. Bạn biết vì sao không? Vì cô ấy luôn đi theo con đường được định hướng sẵn bởi gia đình chứ không phải con đường mà cô ấy muốn" - chuyên gia Anh Nguyễn - tác giả của cuốn sách "Làm mẹ không áp lực" kể câu chuyện về trường hợp của bạn mình.
Theo anh, đây không phải là một trường hợp cá biệt. Đó là thực tế đang diễn ra với rất nhiều bạn trẻ – những người tưởng như đang "thành công", nhưng lại không hạnh phúc, không rõ ràng về chính bản thân mình.
Còn bạn, bạn nghĩ khi nào là thời điểm tốt nhất để định hướng tương lai cho con? 14 hay 18 tuổi? Hay bạn nghĩ phải sớm hơn?
Ảnh minh hoạ
Một cách chân thật, sẽ không có câu trả lời cho điều này, bởi vì không có một thời điểm cụ thể mà tất cả chúng ta có thể gọi là "tốt nhất".
Thực ra, đó là một quá trình "cộng gộp" theo chiều dọc những trải nghiệm, sự học hỏi và yêu thương. Càng cộng gộp được bao nhiêu, con sẽ tích lũy được bấy nhiêu cho đến độ tuổi trưởng thành về thể chất, khi con bước vào độ tuổi 18. Định hướng không phải là một thời điểm, mà là một hành trình tích lũy, từng chút một – qua yêu thương, thấu hiểu, lắng nghe và đồng hành.
Bạn không thể chỉ ngồi xuống khi con 17, 18 tuổi để hỏi "Con thích học ngành gì?" nếu 17 năm trước đó, bạn chưa từng hỏi con thích gì – hay thậm chí chưa từng thật sự lắng nghe câu trả lời.
"18 tuổi chỉ là một mốc bắt đầu. Một giai đoạn rất quan trọng nữa chính là từ 18 đến 25 tuổi – một thời điểm mà con chúng ta mới thực sự trưởng thành về cảm xúc. Thời kỳ này là thời kỳ tâm giao, khi cha mẹ không còn là người dạy dỗ, mà là người bạn đồng hành, người lắng nghe và chia sẻ" , chuyên gia này nói.
"Không có thời điểm tốt nhất, chỉ có người đồng hành đúng lúc"
Vậy, cha mẹ có thể làm gì trong từng giai đoạn của con để giúp con định hướng được tương lai?
GIAI ĐOẠN 0-6 TUỔI
Đây là giai đoạn cực kỳ quan trọng trong việc hình thành cảm giác an toàn và bình yên của trẻ. Trẻ cần được yêu thương và chăm sóc để hiểu rằng thế giới xung quanh là một nơi mà chúng có thể tin tưởng. Khi trẻ cảm thấy an toàn, chúng sẽ bắt đầu học cách giao tiếp, tư duy, sáng tạo và điều chỉnh cảm xúc của mình. Đừng ngần ngại thể hiện tình yêu thương với con, vì chính những cử chỉ yêu thương, sự quan tâm của cha mẹ sẽ là nền tảng vững chắc để trẻ phát triển trong những năm tháng tiếp theo.
GIAI ĐOẠN 7-10 TUỔI
Trẻ bắt đầu hiểu được sự công bằng và phân biệt rạch ròi đúng sai. Đây là thời điểm quan trọng để cha mẹ dạy cho trẻ về trách nhiệm, về sự lựa chọn và hậu quả của những hành động của mình. Lúc này, trẻ học tốt nhất khi được khuyến khích thực hành tư duy phản biện, khám phá thế giới qua những câu hỏi "tại sao" và "thế nào". Cha mẹ không nên đặt quá nhiều áp lực lên trẻ, mà thay vào đó, tạo ra một môi trường học tập khuyến khích sự tò mò và sáng tạo, giúp trẻ tự do phát triển tư duy mà không sợ sai.
GIAI ĐOẠN 11-14 TUỔI
Đây là giai đoạn đầy biến động trong sự phát triển của trẻ, cả về thể chất lẫn tinh thần. Trẻ bắt đầu hình thành bản sắc cá nhân và có thể sẽ đặt ra nhiều câu hỏi về thế giới xung quanh. Cha mẹ cần trở thành người bạn đồng hành, người thấu hiểu và chia sẻ những khó khăn của con. Đây cũng là lúc trẻ cần được khuyến khích để thử sức với những sở thích, đam mê của mình, mà không bị ép buộc theo một khuôn mẫu nào đó. Cùng với đó, cha mẹ cũng nên giúp con nhận thức được giá trị của việc làm việc chăm chỉ và kiên trì.
GIAI ĐOẠN 15-18 TUỔI
Trẻ bắt đầu có những quyết định quan trọng về tương lai, đặc biệt là trong việc chọn lựa nghề nghiệp và định hướng học tập. Đây là lúc mà vai trò của cha mẹ là người hướng dẫn, nhưng không áp đặt. Đừng quên rằng con cần không gian riêng để tự mình đưa ra quyết định và chấp nhận thử thách. Tình yêu thương, sự tôn trọng và lắng nghe chính là chìa khóa giúp con tìm ra con đường của mình.
GIAI ĐOẠN 18-25 TUỔI
Và cuối cùng, từ 18 đến 25 tuổi – giai đoạn mà con thực sự bắt đầu bước vào đời. Đây là giai đoạn trẻ khám phá bản thân, thực hiện những quyết định lớn trong cuộc sống và học hỏi từ những thất bại.
Cha mẹ sẽ không thể định hướng tất cả mọi thứ, nhưng sẽ là người bạn đồng hành quan trọng, người lắng nghe và chia sẻ, cho con những lời khuyên đúng lúc mà không can thiệp quá mức. Đây là lúc, thay vì đưa ra mệnh lệnh, cha mẹ sẽ chỉ là người hướng dẫn, giúp con nhận thức được những giá trị cốt lõi, và quan trọng hơn cả, là dạy con cách đứng vững trước những thử thách.
Mỗi giai đoạn trong cuộc đời con đều có một vai trò đặc biệt và có sự đóng góp riêng vào việc hình thành con người của trẻ. Quan trọng không phải là "thời điểm tốt nhất" mà là sự đồng hành, sự kiên nhẫn và tình yêu thương vô điều kiện từ cha mẹ trong suốt hành trình trưởng thành của con.
Con sẽ không bao giờ thật sự trưởng thành nếu thiếu đi sự hỗ trợ vững chắc của những người thân yêu trong cuộc sống, để khi con đứng vững trong cuộc sống, đó chính là khoảnh khắc tuyệt vời nhất, vì con biết rằng mình không bao giờ đơn độc.
