Những câu chuyện đặc biệt, ly kỳ về các vùng đất luôn là đề tài được nhiều người quan tâm, tò mò muốn tìm hiểu. Một trong số đó phải kể đến câu chuyện về làng Quỳnh Sơn, hay có tên gọi chính thức là Làng văn hóa du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn, Lạng Sơn, Việt Nam.
Hàng trăm ngôi nhà sàn đều quay về mộ hướng ở Lạng Sơn. Ảnh: Cổng thông tin điện tửTỉnh Lạng Sơn.
Ngôi làng khiến nhiều du khách phải thốt lên quá đặc biệt, lạ kỳ khi ghé thăm bởi kiến trúc của những ngôi nhà sàn tài đây, tất cả đều cùng quay về một hướng - đó là hướng Nam. Khoảng hơn 400 ngôi nhà cùng lợp ngói âm dương, lưng tựa vào dãy núi đá vôi và tất cả cùng quay về một hướng,... tạo nên một sự đồng nhất hiếm có. Song, từng ngôi nhà vẫn sẽ có những điểm khác biệt nhất định trên cửa nhà, tường nhà hay hàng hiên.
Chia sẻ trên sóng chương trình Trên những nẻo đường của VTV - trong tập phát sóng về Những điều đặc biệt ở làng Quỳnh Sơn, ông Dương Công Chài (ở Làng Quỳnh Sơn) lý giải điều đặc biệt này như sau: "Đó là hướng đón gió nên vào mùa hè thì mát. Hơn nữa, đặc điểm địa hình của ngôi làng này như bao bọc xung quanh nên buộc người dân từ xưa đến nay khi làm nhà đều xoay về một hướng".
Các ngôi sàn trong làng Quỳnh Sơn được lớp bằng ngói âm dương. (Ảnh TTBS)
Bên cạnh đó, từ hướng Nam nhìn ra cũng là cánh đồng Bắc Sơn trù phú, điểm tô thêm dòng suối trong xanh uốn lượn, vì vậy tạo nên khung cảnh non nước rất hữu tình.
Hơn nữa, trong dân gian cũng có câu "lấy vợ hiền hòa, làm nhà hướng nam" có nghĩa là mong muốn có một gia đình êm ấm, hạnh phúc (với người vợ hiền hòa) và một ngôi nhà thuận lợi về khí hậu, phong thủy. Nhiều người quan niệm, nhà quay mặt về hướng Nam sẽ giúp gia đình có nhiều sinh khí, may mắn và ấm no. Nhà hướng nam tượng trưng cho sự no đủ, êm ấm, đón gió mát, tránh gió lạnh từ phương Bắc, rất hợp khí hậu vùng núi Đông Bắc.
Ông Dương cũng cho biết thêm các nhà sàn ở đây ban đầu là 1 gian sau này theo thời gian, qua quá trình tu bổ, xây dựng thì lên 2, 3 gian tùy vào nhu cầu sử dụng và sinh hoạt của gia chủ. Một điểm đặc biệt nữa là các ngôi nhà ở đây đều đươc lợp bằng ngói âm dương tự làm. Xung quanh nhà là những hàng rào được xếp bằng đá, dựng bằng gỗ.
Tại ngôi làng này, cư dân chủ yếu là người Tày và đều mang chung một dòng họ lớn là họ Dương. Tuy nhiên, dòng họ lại được phân tách thành nhiều chi khác nhau như Dương Công, Dương Doãn, Dương Đình… Vì vậy, hoàn toàn không xảy ra tình trạng kết hôn trong cùng một chi họ.
Từ năm 2010, người dân ở đây quyết định cùng nhau xây dựng Làng du lịch cộng đồng - Tức là các hộ gia đình, cộng đồng dân cư trong làng sẽ tham gia vào chuỗi cung ứng và quản lý du lịch. Nhà dân có thể trở thành nơi du khách nghỉ, người dân có thể trở thành những người đầu bếp để nấu những món đặc sản cho du khách thưởng thức...
Đầu tháng 10 vừa qua, làng Quỳnh Sơn được Tổ chức Du lịch Liên Hiệp Quốc (UN Tourism) vinh danh là Làng du lịch tốt nhất năm 2025. Nhìn từ trên cao xuống, làng nằm giữa thung lũng Bắc Sơn ở độ cao hơn 600m, bao quanh là các dãy núi đá vôi trùng điệp.
Làng Quỳnh Sơn nhìn từ trên cao xuống. Ảnh: Cổng thông tin điện tửTỉnh Lạng Sơn.
Đặc biệt mỗi mùa lúa chín tháng 7 hoặc tháng 10, khi thung lũng lúa chín vàng, ngôi làng trở thành điểm đến không thể bỏ qua của các du khách và nhiếp ảnh gia. Nhiều du khách Tây sẵn sàng xắn quần, xuống nước để tự tay trải nghiệm cảm giác trồng lúa, cày cấy là như thế nào. Ngoài ra, du khách còn có thể hòa mình trong các lễ hội dân gian như Lồng Tồng, thưởng thức hát then, múa sạp giữa thung lũng lúa xanh mướt, cảm nhận nhịp sống an hòa của miền sơn cước.
Nơi đây cũng có hệ thống di tích lịch sử - văn hóa bao gồm đình Quỳnh Sơn - ngôi đình thờ Quý Minh Đại Vương với tuổi thọ hàng trăm năm; Cầu Rá Riềng. Đặc biệt, cứ mỗi dịp 12, 13 tháng Giêng, ở làng Quỳnh Sơn lại tổ chức lễ hội Lồng Tồng, hay còn được hiểu là hội xuống đồng, nhằm cầu mong mùa màng tốt tươi.
