Làm cha mẹ là hành trình không có trường lớp nào đào tạo chính quy. Thế nhưng, chính vì không ai kiểm tra đầu vào, cũng không có bài thi tốt nghiệp, nên đôi khi, sự yêu thương thiếu kỹ năng lại trở thành nguyên nhân khiến những đứa trẻ lớn lên trong tổn thương.
Trong đó, có hai kiểu phụ huynh rất dễ khiến con cái "trật đường ray" trong quá trình trưởng thành. Kiểu thứ nhất sinh ra những đứa trẻ bất hiếu, còn kiểu thứ hai - dù ít khi bị gọi tên - lại tạo ra những người trưởng thành thiếu năng lực sống, dễ gãy gục giữa đời.
Kiểu thứ nhất: "Cha mẹ nuôi con, nên con phải nghe lời tuyệt đối"
Mẫu phụ huynh này thường coi tình yêu thương gắn liền với sự hy sinh, và đi kèm với hy sinh là kỳ vọng không lời: "Mọi thứ cha mẹ làm, con phải trả ơn bằng sự vâng lời". Cách dạy này tưởng chừng rất hợp lý vì xuất phát từ mong muốn con ngoan, biết điều nhưng trên thực tế lại dễ dẫn đến sự lệch lạc trong nhận thức của con trẻ.
Khi một đứa trẻ lớn lên trong không khí đó, nó dần tin rằng: yêu thương đồng nghĩa với chịu ơn, hiếu thảo nghĩa là tuân phục, làm con là không được cãi. Và thế là, chỉ cần con bày tỏ ý kiến riêng, chọn ngành học không như cha mẹ mong muốn, hoặc yêu một người bị phản đối… thì ngay lập tức bị quy là "trái lời", "vô ơn".
Không ít cha mẹ đau lòng khi thấy con cái "cãi lại", sống theo cách riêng, rồi kết luận rằng con bất hiếu. Nhưng thật ra, đó chỉ là một phản ứng tự nhiên khi đứa trẻ không còn chịu nổi áp lực kỳ vọng. Một số sẽ bứt phá, vùng dậy để làm chủ cuộc đời. Một số khác... chọn cách im lặng và sống giả vờ để "cho xong chuyện". Dù kết cục ra sao, gốc rễ vẫn là: đứa trẻ chưa từng được tôn trọng như một cá thể độc lập.
Cha mẹ không nhận ra rằng: lòng biết ơn không thể gắn liền với sự kiểm soát. Tình thương thực sự phải tạo ra sự trưởng thành, chứ không phải một sự phục tùng có điều kiện.
Kiểu thứ hai: "Con chỉ cần học giỏi, mọi việc khác để cha mẹ lo!"
Ngược lại với kiểu thứ nhất, kiểu phụ huynh thứ hai lại quá bao bọc. Họ yêu con tới mức không cho con tự trải nghiệm bất kỳ điều gì. Mọi việc đều được sắp xếp sẵn: từ bữa ăn, giấc ngủ, hoạt động ngoại khóa cho đến định hướng nghề nghiệp. Họ luôn khen con thông minh, xuất sắc, và luôn tìm cách gạt bỏ mọi rào cản để con không phải thất bại.
Khi lớn lên trong môi trường ấy, nhiều bạn trẻ tưởng rằng mình rất giỏi, cho đến khi bước ra đời thật và nhận thấy không ai khen, không ai sắp xếp, không ai "đỡ" cho mình khi vấp ngã. Và cũng từ đó, xuất hiện một thế hệ người trẻ tài năng nhưng dễ lo âu, tự ti khi gặp áp lực, và đặc biệt sợ sai, sợ thất bại.
Kiểu nuôi dạy này tạo ra những đứa trẻ có năng lực học thuật tốt nhưng thiếu khả năng tự lập và vượt khó. Nhiều em học sinh giỏi nhiều năm, nhưng khi bắt đầu va chạm thực tế như xin việc, giao tiếp, hoặc giải quyết mâu thuẫn, lại rơi vào trạng thái bối rối, thậm chí là trầm cảm. Đơn giản vì từ nhỏ, các em không được dạy cách đứng dậy sau thất bại, mà chỉ được học cách... tránh thất bại.
Phụ huynh kiểu này thương con vô điều kiện, nhưng lại quên một điều: nếu không cho con quyền được sai, thì sau này con cũng không có khả năng đúng một cách độc lập.
Những cách yêu thương thiếu tỉnh táo...
Có rất nhiều người trẻ trưởng thành mang theo vết xước từ chính cách dạy dỗ của gia đình. Có người trở nên bất cần, khó gần, hoặc từ chối mọi ràng buộc. Có người thì sống hoài nghi, sợ hãi, thiếu tự tin trong mọi quyết định.
Điều đáng buồn là xã hội thường chỉ trách "đứa con bất hiếu" hay "người trẻ vô trách nhiệm", mà ít khi đặt câu hỏi: "Liệu cha mẹ đã thật sự dạy con cái trưởng thành đúng cách chưa?".
Làm cha mẹ, ngoài tình thương, cần có lý trí. Ngoài việc cho con ăn học đàng hoàng, còn cần dạy con biết cách yêu thương bản thân, tôn trọng người khác và có chính kiến. Muốn như vậy, phụ huynh phải dũng cảm nhìn lại chính mình: Mình có đang áp đặt lên con không? Mình có đang thay con quyết định mọi thứ? Mình có đang yêu thương đúng – hay đang kiểm soát và bao bọc một cách thái quá?
Vì sau cùng, mục tiêu lớn nhất của việc làm cha mẹ không phải là giữ con ở bên mình suốt đời, mà là chuẩn bị cho con đủ kỹ năng và bản lĩnh để sống cuộc đời của riêng chúng – một cách vững vàng và hạnh phúc.
Nếu có điều gì nên thay đổi từ hôm nay, thì đó là cách cha mẹ nhìn về vai trò của mình: không phải là "người nắm toàn quyền", mà là "người đồng hành" trên hành trình con trưởng thành. Và nếu có một thứ cần dạy con nhiều nhất – thì không phải là "biết vâng lời", mà là "biết làm người".
Theo 163.com
