Thảo luận dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp, Đại biểu Tô Văn Tám (Đoàn Quảng Ngãi) quan tâm đến quy định thẩm quyền Thủ tướng, trong tình trạng khẩn cấp, phải báo cáo việc áp dụng các biện pháp với cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Quốc hội trong thời gian gần nhất. Theo ông, chỉ khi Thủ tướng sử dụng thẩm quyền mở rộng, tức là áp dụng biện pháp chưa có trong luật, thì mới phải báo cáo tới cơ quan có thẩm quyền và Quốc hội.
Còn những biện pháp đã có trong luật, Thủ tướng chỉ thực hiện và báo cáo theo chế độ thông thường, không phải báo cáo đặc biệt lên Quốc hội từng trường hợp.
Ông đề nghị làm rõ "thời gian gần nhất là như thế nào", khi Quốc hội không họp, Thủ tướng báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội; khi Quốc hội họp thì báo cáo tại kỳ họp gần nhất của Quốc hội. Cách quy định này rõ ràng và phù hợp với thực tiễn hoạt động của cơ quan đại diện.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TPHCM) nhất trí với việc chia tình trạng khẩn cấp thành ba nhóm: Tình trạng khẩn cấp về thảm họa; tình trạng khẩn cấp về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; tình trạng khẩn cấp về quốc phòng.
Tuy nhiên, ông đề nghị làm rõ tiêu chí kích hoạt tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, đặc biệt trong trường hợp chưa đến mức thiết quân luật nhưng đã có nguy cơ xâm phạm chủ quyền, an ninh biên giới hoặc đe dọa các cơ sở hạ tầng chiến lược. “Việc làm rõ sẽ giúp thống nhất nhận thức và chỉ huy điều hành giữa các lực lượng vũ trang, chính quyền và nhân dân ở địa phương”, ông Hùng nêu rõ.
Về điều động lực lượng vũ trang đến địa bàn khẩn cấp, ông tán thành việc quy định rõ vai trò điều hành của Thủ tướng, Chủ tịch nước và Bộ Quốc phòng trong điều động lực lượng vũ trang.
Đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế phối hợp liên ngành giữa Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và chính quyền địa phương theo nguyên tắc một đầu mối chỉ huy, bảo đảm phản ứng nhanh, tránh chồng chéo, phù hợp với mô hình khu vực phòng thủ.
Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Lâm Đồng) cho rằng, nếu không làm rõ ranh giới giữa các loại tình trạng khẩn cấp, rất dễ phát sinh xung đột về thẩm quyền hoặc chồng chéo trong quản lý, chỉ đạo điều hành.
Vì vậy, ông đề nghị bổ sung tiêu chí định lượng và định tính cụ thể hoặc giao Chính phủ quy định chi tiết các ngưỡng kích hoạt cấp độ tình trạng khẩn cấp, chẳng hạn như: Phạm vi tác động (địa bàn, quy mô), tỷ lệ dân cư bị ảnh hưởng, thiệt hại về kinh tế, mức độ đe dọa đến quốc phòng, an ninh.
Đáng chú ý, dự thảo nêu: Người ra quyết định trong tình trạng khẩn cấp không phải chịu trách nhiệm khi quyết định đó dựa trên thông tin có được tại thời điểm ra quyết định, có mục đích chính đáng và không có động cơ vụ lợi. Ông Mai cho rằng, quy định này là cần thiết để khuyến khích cán bộ dám hành động nhanh chóng trong tình huống khẩn cấp, đồng thời bảo vệ người dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung.
Tuy nhiên, ông nhìn nhận, phạm vi “miễn trách nhiệm” như dự thảo hiện nay còn khá rộng, trong khi chưa có cơ chế hậu kiểm rõ ràng. Bởi nhiều quyết định trong tình trạng khẩn cấp có thể ảnh hưởng lớn đến kinh tế, xã hội, thậm chí quyền con người. Vì vậy, ông đề nghị quy định cụ thể hơn việc miễn trách nhiệm chỉ áp dụng nếu người ra quyết định đúng thẩm quyền, dựa trên thông tin khách quan, có kiểm chứng, không vượt quá giới hạn...
Phát biểu giải trình sau đó, Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Quốc phòng cho biết, đã là tình trạng khẩn cấp nghĩa là đặc biệt, không xảy ra thông thường.
Có đại biểu đề nghị xác định nhóm đối tượng người già neo đơn, người yếu thế để sẵn sàng ủng hộ và giúp đỡ khi không có cơm ăn, nước uống trong tình trạng khẩn cấp.
Theo Bộ trưởng, thực tế cho thấy, khi xảy ra thảm họa thì phải sơ tán, đưa đi hết, "nhà giàu cũng có thể trở thành nhà nghèo", sau thảm họa, nhà giàu có khi còn khổ hơn. Mọi người dân đều cần được bảo đảm an toàn và tiếp cận cứu trợ kịp thời.
Bộ trưởng khẳng định, sẽ nghiên cứu, tham mưu, báo cáo Thủ tướng và các cơ quan có thẩm quyền sớm ban hành các chỉ đạo, quyết định kịp thời làm sao để huy động lực lượng, phương tiện và áp dụng các biện pháp một cách hiệu quả, nhanh nhất và đáp ứng yêu cầu cụ thể tại hiện trường.
Về thời gian luật có hiệu lực, Bộ trưởng đồng tình với đề nghị luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.
Bộ trưởng cho biết thêm, Luật Phòng thủ dân sự đang được áp dụng rất hiệu quả trong các mùa mưa bão vừa qua. Lực lượng vũ trang đã tham gia hỗ trợ tại nhiều địa bàn.
Đại tướng Phan Văn Giang đánh giá cao đề xuất bổ sung các phương tiện thông tin khác ngoài loa truyền thanh. "Bây giờ, tin nhắn gửi đi là đến các máy rồi. Chỉ có điều là phải xác minh cái tin đó cho thật chuẩn. Đề xuất này rất hay, chúng tôi xin tiếp thu", ông nói.
