Hơn một năm qua, đàn cá tự nhiên tại bờ kè An Thạnh (phường Hồng Ngự, Đồng Tháp) trở thành câu chuyện đặc biệt không chỉ với người dân Đồng Tháp mà cả du khách thập phương. Từ vài chục con ban đầu, đàn cá lạ giờ lên đến con số "khủng", trong đó nhiều nhất là cá tra, mỗi con nặng từ 2 - 4 kg. Cá mè, cá trê, cá vồ đém, cá lăng… cũng xuất hiện đan xen, tạo nên một thế giới thủy sinh sống động ngay cạnh khu dân cư.
Đàn cá lạ "lạc bến" trở thành điểm nhấn của vùng
Anh Nguyễn Văn Chánh (37 tuổi, phường Hồng Ngự), 1 trong 2 người được giao nhiệm vụ trông coi đàn cá, thuộc Tổ cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản Hồng Ngự, nhớ rất rõ ngày đàn cá lạ đầu tiên xuất hiện. "Hơn một năm trước, chỉ có vài chục con cá tra bơi dạt vào đoạn bờ kè trước Đình thần An Bình. Chúng quẫy nước như đang tìm kiếm thứ gì đó. Người dân thương, cầm ít cơm, ít cám ra rải thử. Không ngờ chúng ở lại luôn".
Anh Nguyễn Văn Chánh được giao nhiệm vụ trông coi đàn cá
ẢNH: THANH QUÂN
Tin lan nhanh khắp xóm. Cứ mỗi chiều, người dân lại ghé xem đàn cá, rồi tiện tay mang thêm ít thức ăn. Ban đầu rải vài nắm, sau quen dần, ai có gì cũng góp: trái cây dư, rau củ, cơm nguội. "Cho riết, tụi nó quen hơi, không bỏ đi nữa", anh Chánh nói.
Từ vài chục con đến vài trăm con, rồi hàng ngàn con kéo về trú ngụ. Những người sống quanh bờ kè đều nhìn thấy sự "đổ bộ" dần dần của đàn cá. Chúng bơi thành từng lớp dày, nối đuôi nhau dọc theo mép bờ, tạo nên cảnh tượng hiếm thấy: một đàn cá tự nhiên sống chung quanh khu dân cư mà không hề sợ người.
Đàn cá kéo về ngày càng nhiều
ẢNH: THANH QUÂN
Tháng 7.2024, trước sự "bành trướng" của đàn cá, phường Hồng Ngự quyết định thành lập Tổ cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Hơn 70 thành viên, gồm các đoàn thể như Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên và người dân tình nguyện, đăng ký tham gia. Trong đó, có 9 thành viên thường trực, thay phiên nhau trực mỗi ngày, vừa chăm sóc vừa canh giữ đàn cá. Anh Chánh và một người khác được giao nhiệm vụ trông coi thường xuyên. "Hai anh em chia nhau ra, cứ người này đi làm thì người kia trông coi", anh Chánh nói.
Mỗi ngày, tổ chuẩn bị 2 bao thức ăn để đảm bảo đủ dinh dưỡng. Bên cạnh đó, người dân vẫn đều đặn mang thêm rau củ, bánh trái cho cá ăn. Dưới mặt nước, hàng ngàn con cá tra, cá trê béo tròn quẫy mạnh mỗi khi nghe tiếng khua thức ăn. "Vất vả thiệt, nhưng vui. Nhìn đàn cá lớn lên từng ngày, tự nhiên thấy thương và muốn giữ", anh Chánh chia sẻ.
Được người dân cho ăn, chăm sóc tốt nên đàn cá lớn rất nhanh
ẢNH: THANH QUÂN
Ngoài cho ăn, nhiệm vụ quan trọng nhất của tổ là bảo vệ đàn cá. Mỗi tối, các thành viên phối hợp lực lượng chức năng tổ chức tuần tra trên sông để ngăn chặn tình trạng đánh bắt trái phép. Hệ thống đèn và camera được lắp đặt dọc bờ kè, nhân sự trực đêm túc trực để đảm bảo đàn cá an toàn tuyệt đối. "Nhiều đêm nước lớn, gió mạnh, vẫn có người thức canh. Chỉ cần có xáo trộn lạ là báo ngay", anh Chánh nói.
Nhờ sự phối hợp chặt chẽ này, đàn cá lớn mạnh mà chưa từng xảy ra tình trạng xâm hại. Người dân gần xa đến thăm đều được hướng dẫn kỹ lưỡng: không quăng vật cứng, không chọc phá và tuyệt đối không đánh bắt.
Dấu chấm trắng bí ẩn trên đầu đàn cá tra
Đàn cá tự nhiên ở bờ kè An Thạnh còn có một đặc điểm khiến nhiều người tò mò là hầu hết cá tra đều có một chấm tròn màu trắng trên đầu. Người dân gọi đó là "dấu trời ban". Anh Chánh cười: "Cái chỗ tụi nó ở là ngay trước đình nên nhiều người dân cứ bảo như là các vị thần điểm danh từng con vậy. Mà hay lắm nha, mấy con nhỏ mới về không có, nhưng ở đây tầm 1 tháng là có à".
Nhiều con cá tra có chấm trắng trên đầu
ẢNH: THANH QUÂN
Chưa ai giải thích được nguyên nhân, nhưng chính chi tiết kỳ lạ ấy khiến đàn cá càng trở nên đặc biệt trong mắt du khách. Điểm du lịch độc đáo giữa lòng phố biên giới. Những ngày cuối tuần, nhiều đoàn khách từ TP.HCM, An Giang, Vĩnh Long… tìm đến bờ kè An Thạnh để "mục sở thị" đàn cá. Chỉ cần tung một vốc thức ăn, mặt nước lập tức cuộn lên như sôi, những con cá lớn bật khỏi mặt nước tạo thành cảnh tượng đẹp mắt. Trẻ con thích thú, người lớn quay phim, chụp ảnh.
Không ít du khách ví nơi này như một "hồ cá tự nhiên khổng lồ" ngay giữa dòng sông Tiền. Bến sông An Thạnh vì vậy trở thành một trong những điểm nhấn của chương trình du lịch "Sắc màu vùng biên" ở Đồng Tháp.
Hàng ngày ông Trần Văn Giàu đều mang thức ăn đến cho cá
ẢNH: THANH QUÂN
Ngoài việc ngắm cá, du khách có thể tham gia thả cá phóng sinh, hoạt động được địa phương tổ chức định kỳ nhằm tái tạo nguồn lợi thủy sản. Sự xuất hiện của đàn cá hàng chục tấn không chỉ mang lại niềm vui, mà còn tạo động lực lớn để địa phương đẩy mạnh công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Cầm trên tay mớ đồ ăn cho cá, ông Trần Văn Giàu (59 tuổi, phường Hồng Ngự) nói: "Ngày nào tôi cũng mang đồ ăn ra đây cho cá, cũng được vài tháng rồi. Nhìn đàn cá lớn lên mỗi ngày, tôi thấy vui trong người".
Khu vực kè An Thạnh, nơi đàn cá đang trú ngụ và được người dân chăm sóc
ẢNH: THANH QUÂN
Theo lời anh Chánh, rất đông người dân phường Hồng Ngự thường xuyên đến cho cá ăn. "Chắc phải vài trăm người, cứ sáng sớm hoặc chiều tối là người dân tập trung ở đây cho cá ăn rất đông. Người thì mang cơm nguội, người mang rau, dưa… trung bình 1 ngày người dân mang đến đây phải 4 tạ thức ăn", anh Chánh nói.
Cũng theo anh Chánh, chính sự chung tay của người dân mới giữ được đàn cá cho tới hôm nay. Và chính đàn cá này đã trở thành biểu tượng của tình yêu thiên nhiên nơi vùng biên giới Đồng Tháp.
