Ông Trần Xuân Hiền, Phó Vụ trưởng Vụ Công tác Thanh niên và Bình đẳng giới (Bộ Nội vụ), đánh giá chương trình Nông thôn mới trong giai đoạn 2021-2025 đã đạt được nhiều bước tiến quan trọng. Hạ tầng giao thông, công trình công cộng như trường học, trạm y tế, khu vực sinh hoạt cộng đồng được cải thiện rõ rệt.
"Những cải thiện này không chỉ nâng cao đời sống vật chất mà còn thúc đẩy đời sống tinh thần cho người dân, đặc biệt ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và các khu vực khó khăn", ông Hiền nói.
Ông Trần Xuân Hiền, Phó Vụ trưởng Vụ Công tác Thanh niên và Bình đẳng giới (Bộ Nội vụ) (Ảnh: Tiến Tuấn).
Theo ông Hiền, đây là nền tảng quan trọng để phát triển du lịch nông thôn. Khi giao thông thuận lợi, cơ sở vật chất đầy đủ và đời sống người dân được nâng cao, các địa phương có điều kiện xây dựng mô hình du lịch trải nghiệm, du lịch sinh thái, du lịch văn hóa bản địa hay du lịch gắn với sản phẩm OCOP.
Đây là những mô hình mang lại giá trị kinh tế bền vững, đồng thời giữ gìn bản sắc văn hóa và môi trường tự nhiên.
"Một bước ngoặt quan trọng là chuyển đổi tư duy từ "Nhà nước làm - dân hưởng" sang "dân làm - Nhà nước hỗ trợ" giúp người dân trở thành chủ thể, tự quyết định và thực hiện các dự án phát triển nông thôn, trong đó có du lịch", ông Phạm Ngọc Toàn, Giám đốc Trung tâm Thông tin phân tích dự báo chiến lược và dịch vụ công (Viện Khoa học Tổ chức Nhà nước và Lao động) chia sẻ.
Một ao cá của nông dân ở Ninh Bình được trang trí bắt mắt thu hút du khách quốc tế để phát triển du lịch (Ảnh: Thanh Bình).
Theo ông Toàn phân tích, dự báo chiến lược và dịch vụ công, sự thay đổi này giúp người dân trở thành chủ thể, tự quyết định và thực hiện các dự án phát triển nông thôn, trong đó có du lịch.
Nhờ đó, các mô hình du lịch nông nghiệp không còn mang tính áp đặt mà phù hợp với nhu cầu và lợi thế địa phương, tạo ra sản phẩm đặc trưng, hấp dẫn khách du lịch.
Ông Toàn cho rằng, phát triển du lịch nông thôn không chỉ dựa vào hạ tầng vật chất mà còn dựa vào sức mạnh cộng đồng và chuyển đổi số. Người dân tham gia trực tiếp vào quá trình xây dựng, giám sát các dự án, đảm bảo minh bạch và hiệu quả.
Việc ứng dụng chuyển đổi số giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin, quảng bá sản phẩm, kết nối dịch vụ và tăng khả năng quản trị địa phương. Các công cụ như bản đồ số, nền tảng du lịch trực tuyến và dịch vụ công trực tuyến sẽ là giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển kinh tế du lịch nông thôn.
Các chuyên gia cũng lưu ý rằng, chính quyền cấp xã đóng vai trò “nhạc trưởng”, kết nối, hướng dẫn và minh bạch hóa các dự án để người dân nhận thấy rõ lợi ích.
Những mô hình thành công, như phát triển cà phê, sầu riêng gắn với du lịch ở Tây Nguyên hay du lịch văn hóa Khmer ở Tây Nam Bộ, đều nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Chính quyền cần tập trung tuyên truyền, minh bạch kết quả, từ con đường nông thôn mới đến công trình nước sạch, giúp người dân cảm nhận mình là “người trong cuộc”.
Ông Phạm Ngọc Toàn, nhấn mạnh vai trò của hợp tác công tư trong phát triển du lịch nông thôn (Ảnh: Tiến Tuấn).
Bên cạnh thành công, các chuyên gia cũng chỉ ra nhiều khó khăn: Vốn đầu tư giải ngân chậm, tiêu chí nông thôn mới đôi khi chồng chéo và chưa sát với đặc thù vùng miền. Để khắc phục, ông Toàn đề xuất triển khai cơ chế “kèm cặp” giữa các xã thành công và xã khó khăn, đồng thời điều chỉnh linh hoạt các tiêu chí để phù hợp với thực tế từng địa phương.
"Việc lấy sự hài lòng của người dân làm tiêu chí đánh giá cũng giúp tránh tình trạng chạy theo thành tích và đảm bảo triển khai thực chất", ông Toàn nói.
Tát mương bắt cá đang là trò chơi được nhiều khách yêu thích tại các khu sinh thái ở miền Tây (Ảnh: Việt Hà).
Về dài hạn, cả hai chuyên gia đều nhấn mạnh vai trò của hợp tác công - tư và sự tham gia của doanh nghiệp. Các chính sách ưu đãi về thuê đất, tín dụng, hỗ trợ thủ tục sẽ thu hút doanh nghiệp đầu tư vào hạ tầng du lịch, khu trải nghiệm nông nghiệp và chuỗi sản phẩm đặc sản.
Sự tham gia này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp mà còn tạo ra hệ sinh thái du lịch nông nghiệp bền vững, góp phần nâng cao chất lượng đời sống người dân.
Theo đó để phát triển du lịch nông nghiệp - nông thôn bền vững, cần kết hợp ba yếu tố chiến lược: Cơ sở hạ tầng và dịch vụ chất lượng; người dân làm chủ, tham gia trực tiếp; hợp tác công - tư và doanh nghiệp đồng hành. Đây là hướng đi mà các chuyên gia khuyến nghị, nhằm đảm bảo du lịch nông thôn vừa phát triển kinh tế, vừa giữ gìn văn hóa và môi trường, đồng thời nâng cao vị thế của chương trình Nông thôn mới trong giai đoạn tới.
