Quốc hội chiều nay thảo luận ở hội trường về dự thảo Luật An ninh mạng và dự thảo Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi).
Phát biểu về Luật An ninh mạng, đại biểu Tô Văn Tám (Quảng Ngãi) nhận định đạo luật vừa tạo hàng rào pháp lý vững chắc bảo vệ an ninh quốc gia và lợi ích chính đáng của người dân vừa kiến tạo, tôn trọng các quyền của chủ thể trên không gian mạng.
Với các hành vi nghiêm cấm về an ninh mạng, đại biểu cho biết dự thảo đã quy định khá đầy đủ. Tuy nhiên, ông đề nghị nghiên cứu thêm hành vi "xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước". Ông cho biết có hiện tượng xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, phủ nhận sự lãnh đạo của Đảng.
"Nhớ lại năm 2018, khi Quốc hội đang thảo luận để ban hành Luật An ninh mạng thì đã có sự kích động, xuyên tạc để phản đối. Cho nên, hành vi xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng, xuyên tạc pháp luật của Nhà nước cần bị nghiêm cấm", đại biểu phân tích.
Ngoài ra, ông Tám cho biết dự thảo cũng nêu các hành vi bị nghiêm cấm là "xúc phạm dân tộc, quốc kỳ, quốc huy, quốc ca, vĩ nhân, lãnh tụ, danh nhân, anh hùng dân tộc". Ông tán thành việc cấm những hành vi này và đề nghị bổ sung thêm hành vi "xúc phạm Đảng kỳ".
Theo đại biểu, hiện nay, trên mạng có hiện tượng là không chỉ xúc phạm Quốc kỳ, Quốc ca mà có hiện tượng xúc phạm cả Đảng kỳ.
Ông Tám cũng cho rằng cần bổ sung thêm hành vi liên quan đến trí tuệ nhân tạo. Trí tuệ nhân tạo giúp rất nhiều trong học tập, nghiên cứu, sáng tạo nhưng cũng đang bị lợi dụng. Đại biểu nêu hiện tượng trí tuệ nhân tạo được sử dụng tạo ra những clip, hình ảnh giả để bôi nhọ, xúc phạm. Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung hành vi bị nghiêm cấm: "sử dụng trí tuệ nhân tạo để xuyên tạc, bôi nhọ người khác".
Tránh “mật hóa quá mức”
Phát biểu về Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi), đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nhấn mạnh các hành vi nghiêm cấm để bảo vệ bí mật nhà nước là vấn đề quan trọng.
Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần đảm bảo sự chặt chẽ trong luật, tránh trường hợp lạm dụng để đóng dấu mật sai, đóng dấu mật nhằm che giấu thông tin, đưa thông tin không đúng danh mục của bảo vệ bí mật nhà nước vào tài liệu đóng dấu mật.
"Đó có thể không phải là tài liệu mật, nhưng vì thông tin gì đó mà sợ bị phát hiện nên đóng dấu mật. Vì thế, không ai dám xem hoặc giấu kín...", đại biểu nêu.
Dự thảo luật đưa ra quy định phạm vi bí mật nhà nước là giới hạn thông tin quan trọng trong 13 lĩnh vực cụ thể. Ông Hòa bày tỏ băn khoăn và cho rằng có những trường hợp cần xem xét lại, ví dụ như thông tin về quá trình xây dựng quy hoạch nông thôn, quy hoạch đô thị; thông tin về tài chính, kế hoạch; thông tin về xuất bản, báo chí, phát thanh, truyền hình; thông tin về khí tượng thủy văn.
Phân tích cụ thể, đại biểu cho rằng "đã nói là quy hoạch thì phải công khai cho người dân biết, thế mà lại đóng mật", "thông tin về khí tượng, thủy văn là những thông tin rất cần thiết cho người dân biết nhưng cũng nằm trong phạm vi bí mật của nhà nước".
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp) chia sẻ rằng thực tiễn kiểm tra, giám sát cho thấy có nơi, việc đóng dấu mật đã trở thành phản xạ hành chính, cứ tài liệu liên quan đến công tác cán bộ, tài liệu đang trong quá trình soạn thảo đều là mật.
Các tài liệu nội bộ không đóng dấu mật nhưng vẫn phải quản lý, sử dụng như tài liệu mật. Thậm chí, có những nội dung đã được báo chí đưa tin rộng rãi nhưng vẫn tiếp tục được đóng dấu mật.
Đại biểu cho rằng hiện tượng này đang tạo ra một gánh nặng không nhỏ trong quản lý nhà nước. Người được giao lưu trữ, in ấn, chuyển giao, sao chụp, bảo quản hay tiêu hủy tài liệu phải tuân thủ hàng loạt quy định nghiêm ngặt, tốn rất nhiều thời gian, công sức. Tài liệu mật không thực sự có nội dung mật nhưng lại không thể tiếp cận, không thể viện dẫn công khai vì chưa được chính thức giải mật.
Dự thảo luật quy định phạm vi bí mật nhà nước là giới hạn thông tin quan trọng trong 13 lĩnh vực cụ thể chưa công khai, nếu bị lộ, bị mất có thể gây nguy hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc. Đại biểu cho rằng khi áp dụng, nhiều cơ quan có xu hướng chọn phương án “đóng mật cho chắc”, vì không có tiêu chí định lượng, không có hướng dẫn cụ thể để phân biệt đâu là bí mật cần bảo vệ, đâu là thông tin cần công khai, đến mức nào thì được coi là có thể gây nguy hại.
Vì vậy, bà Thủy đề nghị danh mục bí mật nhà nước phải được rà soát chặt chẽ, chỉ giới hạn trong những trường hợp thực sự cần thiết, có tiêu chí rõ ràng, tránh suy diễn, tránh “mật hóa quá mức”.
Đại biểu cũng đề nghị bổ sung: "Nghiêm cấm hành vi cố ý hoặc lạm dụng việc xác định mật đối với thông tin không thuộc phạm vi danh mục bí mật nhà nước; đóng dấu mật để che giấu thông tin, né tránh trách nhiệm giải trình". Theo bà Thủy, quy định này không chỉ mang ý nghĩa răn đe mà còn tạo căn cứ pháp lý để xử lý những trường hợp lạm dụng quyền lực hành chính.
