Theo quy định hiện hành, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu hàng năm từ 100 triệu đồng trở xuống (từ 1.1.2026 là 200 triệu đồng trở xuống) thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân.
Từ năm 2026, hộ kinh doanh có doanh thu 200 triệu đồng/năm trở xuống thuộc đối tượng không chịu thuế
ẢNH: ĐAN THANH
Ngưỡng miễn thuế 200 triệu đồng/năm đang nhận nhiều ý kiến, chủ yếu cho rằng chưa áp dụng đã lạc hậu, cần nhanh chóng điều chỉnh cho phù hợp thực tiễn.
Nhiều chuyên gia đề xuất nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên 1 tỉ đồng/năm, điển hình như luật sư Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, Ủy viên Hội Tư vấn thuế Việt Nam.
Vị này phân tích, mức giảm trừ gia cảnh vừa được điều chỉnh nâng lên 15,5 triệu đồng/tháng với người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng với mỗi người phụ thuộc. Mức doanh thu miễn thuế có thể được tính bằng giá trị gia tăng của hộ kinh doanh tạo ra tương ứng với mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế là 186 triệu đồng/năm.
"Tính toán của chúng tôi cho thấy, doanh thu miễn thuế tính trung bình của nền kinh tế là 950,66 triệu đồng; tính trung bình theo cơ cấu hộ kinh doanh là 553,86 triệu đồng. Bởi vậy, 1 tỉ đồng/năm là mức phù hợp", ông Được nói.
Vị luật sư phân tích, ở mỗi giai đoạn, hoạch định chính sách thuế sẽ khác nhau để phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội.
Hiện nay cho miễn thuế đối với hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống, hoặc từ năm 2026 là doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở xuống. Nếu doanh thu vượt ngưỡng nêu trên, hộ kinh doanh phải nộp thuế trên tổng doanh thu (không trừ đi phần doanh thu đạt ngưỡng miễn thuế).
Quy định này xuất phát từ đạo lý miễn thuế cho các hộ kinh doanh có thu nhập thấp, tương tự như chuẩn nghèo và cận nghèo.
"Tuy nhiên, nếu tiếp cận theo nguyên tắc bình đẳng giữa các đối tượng nộp thuế, tôi cho rằng có thể miễn thuế cho phần doanh thu đạt ngưỡng miễn thuế. Dù thời gian tới ngưỡng doanh thu miễn thuế được nâng lên 500 triệu đồng/năm hay 1 tỉ đồng/năm, hộ kinh doanh cũng chỉ phải đóng thuế trên phần doanh thu vượt", ông Được đề xuất.
Chia sẻ cách tiếp cận khác, theo ông Được, cần hoạch định chính sách thuế theo hướng áp dụng thống nhất thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công và thu nhập từ kinh doanh là một loại thu nhập. Thực tế, cách này đã được áp dụng trong giai đoạn trước năm 2015, đảm bảo công bằng, bình đẳng ở mức cao nhất, hiệu quả nhất.
GS-TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, nguyên Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế quốc dân, lại đề xuất, ngưỡng doanh thu miễn thuế với hộ kinh doanh nên khoảng 500 triệu đồng/năm tính theo thu nhập, không phải theo doanh thu.
"Với người làm công ăn lương, bản thân người nộp thuế được giảm trừ 15,5 triệu đồng/tháng và người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/người/tháng. Nếu một gia đình gồm 2 vợ chồng, 2 con, không đi làm công ăn lương mà mở hộ kinh doanh, tổng thu nhập được miễn đã là 520,8 triệu đồng/năm", ông Cường lý giải cơ sở đề xuất.
Ưu việt hơn, theo ông Cường, phải tính ngưỡng miễn thuế trên thu nhập và áp dụng mỗi nhóm ngành một ngưỡng miễn thuế khác nhau, không đồng nhất một ngưỡng.
Cần xác định chính xác, minh bạch doanh thu hộ kinh doanh
Theo chuyên gia thuế Nguyễn Ngọc Tú (Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội), mỗi nhóm ngành nghề có đặc thù khác nhau, nhiều mặt hàng giá trị cao, doanh thu cao nhưng lợi nhuận lại rất thấp.
Bộ Tài chính cần xây dựng phương pháp xác định chính xác, minh bạch doanh thu của hộ kinh doanh
ẢNH: ĐAN THANH
Ví dụ, nhóm kinh doanh hàng hóa bán lẻ thường chỉ lãi 5 - 10%, thậm chí bán buôn chỉ 1 - 2%. Ngược lại, các ngành dịch vụ như cắt tóc, gội đầu… có biên độ lợi nhuận rất lớn, lên tới 40 - 50%...
Nhấn mạnh doanh thu miễn thuế thu nhập cá nhân với hộ kinh doanh là 200 triệu đồng/năm chưa hợp lý, theo ông Tú, về bản chất, thuế thu nhập cá nhân phải tính trên lợi nhuận chứ không phải trên doanh thu.
Nếu vẫn tính trên doanh thu, vị chuyên gia đặc biệt lưu ý khía cạnh, cần xác định chính xác doanh thu thực của hộ kinh doanh.
Theo thống kê doanh thu hiện tại, với ngưỡng doanh thu miễn thuế 100 triệu đồng/năm như hiện nay, khoảng 1 triệu hộ được miễn thuế; khi nâng lên 200 triệu đồng/năm từ năm 2026, số hộ miễn thuế có thể lên hơn 2 triệu (chiếm hơn 40% tổng số hộ)...
Trong khi đó, trên thực tế, thời gian qua, nhiều hộ có doanh thu vài trăm triệu đồng đến cả tỉ đồng mỗi năm vẫn núp dưới ngưỡng doanh thu miễn thuế, tạo lỗ hổng lớn.
"Bộ Tài chính cần xây dựng phương pháp xác định chính xác, minh bạch doanh thu của hộ kinh doanh, có đánh giá tác động; rà soát hộ miễn thuế, đánh giá lại hàng năm", ông Tú nhấn mạnh.
