Đây là một trong những nội dung mới trong dự thảo Nghị định về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện, đang được Bộ Tư pháp thẩm định. Nghị định dự kiến bổ sung 2 điều, về phạm vi hoạt động và cơ sở dữ liệu của Quỹ.
Theo đó, cơ sở dữ liệu về quỹ phải được kết nối với Cổng dịch vụ công quốc gia và Cổng dịch vụ công của Bộ Nội vụ; cơ sở dữ liệu quốc gia khác, cơ sở dữ liệu của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND cấp tỉnh và xã.
Thông tin trong cơ sở dữ liệu cần phải bao gồm: thông tin liên quan Giấy phép thành lập quỹ; công nhận quỹ đủ điều kiện hoạt động; thông tin về Ban sáng lập, hội đồng quản lý, chủ tịch, phó chủ tịch; cơ cấu tổ chức, trụ sở, số điện thoại, nhiệm kỳ của hội đồng quản lý quỹ; các báo cáo định kỳ và đột xuất...
Đặc biệt, Quỹ phải cập nhật dữ liệu lên Cổng dịch vụ công các thông tin về tổng tài sản, tài chính của quỹ khi thành lập, báo cáo hàng năm và các thông tin liên quan khác phục vụ công tác quản lý nhà nước về quỹ.
Người dân xã Hòa Thịnh, tỉnh Đăk Lăk nhận quà cứu trợ sáng 23/11 sau nhiều ngày bị nước lũ cô lập. Ảnh: Thanh Tùng
Tùy theo quy mô hoạt động, mỗi quỹ sẽ được UBND cấp xã, cấp tỉnh hoặc Bộ Nội vụ cấp một mã số và tài khoản truy cập Cơ sở dữ liệu để quản lý, khai thác và cung cấp các thông tin trên.
Cơ sở dữ liệu về quỹ được bảo vệ nghiêm ngặt, an toàn theo quy định pháp luật và bảo đảm khả năng kết nối, liên thông, chia sẻ dữ liệu trong toàn hệ thống.
Phải công khai tài chính trước 31/3 hằng năm
Dự thảo cũng bổ sung nhiều quy định minh bạch hóa hoạt động tài chính của các quỹ từ thiện, trong đó cấm lợi dụng việc thành lập và tổ chức, hoạt động của quỹ để nhận tiền gửi, cho vay, góp vốn đầu tư.
Quỹ cũng sẽ phải đăng ký mã số thuế và kê khai thuế theo quy định; phải nộp thuế, phí, lệ phí và thực hiện chế độ kế toán, kiểm toán, thống kê theo quy định của pháp luật.
Hàng năm, quỹ có trách nhiệm công khai các khoản đóng góp, tài trợ đã tiếp nhận và kết quả sử dụng trên phương tiện thông tin đại chúng trước ngày 31/3. Quỹ chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước, các tổ chức, cá nhân tài trợ và cộng đồng...
Dự thảo cũng bổ sung yêu cầu: Quỹ phải có trụ sở và phải đặt trên lãnh thổ Việt Nam, có địa chỉ cụ thể và phải có tài liệu chứng minh quyền sử dụng hợp pháp nơi đặt trụ sở.
Các điều kiện tiêu chuẩn đối với sáng lập viên và các thành viên Hội đồng quản lý quỹ cũng được quy định chi tiết hơn. Cụ thể, họ phải là người Việt Nam, ngoài việc có đủ năng lực hành vi dân sự còn phải thường trú tại Việt Nam và không có án tích; không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị tạm giam, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc đang bị tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định.
Hội đồng quản lý quỹ là cơ quan quản lý của quỹ, nhân danh quỹ để quyết định, thực hiện các quyền và nghĩa vụ của quỹ. Hội đồng này phải có tối thiểu 3 thành viên gồm: chủ tịch, các phó chủ tịch và các thành viên không phải là người thân thích với nhau, trong đó có tối thiểu 51% số lượng thành viên là công dân Việt Nam.
Nhiệm kỳ Hội đồng quản lý quỹ do điều lệ quỹ quy định nhưng không quá 5 năm.
Tài sản thành lập quỹ tối thiểu 100 triệu đồng
Nghị định cũng dự kiến bổ sung quy định về phạm vi hoạt động của quỹ từ thiện theo địa giới hành chính, gồm: Quỹ hoạt động trong phạm vi toàn quốc hoặc liên tỉnh; Quỹ hoạt động trong phạm vi tỉnh và Quỹ hoạt động trong phạm vi xã.
Tương ứng với 3 quy mô quỹ nêu trên, dự thảo cũng đề xuất nâng tương ứng mức tài sản tối thiểu khi thành lập quỹ. Với quỹ cấp xã phải đảm bảo tài sản thành lập tối thiểu 100 triệu đồng, gấp 4 lần so quy định hiện tại, 25 triệu đồng. Trong trường hợp quỹ cấp xã có cá nhân, tổ chức nước ngoài đóng góp thành lập, tài sản tối thiểu khi thành lập phải là 1,2 tỷ đồng, gấp đôi mức hiện tại là 620 triệu đồng.
Mức điều chỉnh này được căn cứ số liệu về chỉ số giá tiêu do Tổng Cục thống kê công bố, đã tăng 1,24 lần giai đoạn 2019- 2025. Ngoài ra, thực tế tốc độ tăng giá tiêu dùng bình quân năm 2025 cũng ở mức 4,5-5%.
Đề xuất cụ thể về tài sản tối thiểu của các loại quỹ như sau:
Theo quy định, tài sản đóng góp thành lập quỹ gồm tiền VNĐ và tài sản được quy đổi ra tiền VNĐ, như hiện vật, ngoại tệ, giấy tờ có giá, các quyền tài sản khác... Trong đó, tài sản tiền VNĐ phải đảm bảo tối thiểu 50% tổng giá trị.
Ví dụ, một quỹ từ thiện hoạt động quy mô cấp xã, nếu có tài sản thành lập là 500 triệu đồng, gồm tiền VNĐ và tiền USD, vàng thì phải đảm bảo, có ít nhất 250 triệu đồng là VNĐ.
Sáng lập viên, cá nhân và tổ chức đã đóng góp tài sản, tài trợ vào quỹ thì không còn quyền sở hữu và trách nhiệm dân sự với tài sản đó.
Theo cơ quan soạn thảo, việc phân cấp các quỹ theo phạm vi hoạt động giúp xác định cụ thể cơ quan thẩm quyền sẽ chịu trách nhiệm quản lý nhà nước với hoạt động của quỹ, tránh tình trạng chồng chéo hoặc bỏ sót trách nhiệm quản lý.
Các quỹ có quy mô nhỏ, nguồn lực hạn chế thường chỉ có khả năng triển khai hoạt động trong một phạm vi nhất định. Do đó việc phân cấp như trên còn giúp bản thân quỹ chọn quy mô phù hợp với năng lực tổ chức và khả năng huy động tài chính, bảo đảm hoạt động thiết thực, hiệu quả và tránh dàn trải.
