Cụ thể, trong dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của quy trình vận hành liên hồ chứa trên các lưu vực sông Hương, Vu Gia - Thu Bồn, Trà Khúc, Kôn - Hà Thanh và Ba, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất bổ sung quy định linh hoạt việc tiếp tục hạ mực nước các hồ thấp hơn mực nước đón lũ đã quy định mà không phụ thuộc vào tín hiệu vận hành (mực nước trạm thủy văn và lưu lượng về hồ) trong trường hợp cần thiết (gồm cả ngoài thời gian mùa lũ).
Mục đích là để nâng cao dung tích cắt, giảm lũ cho hạ du khi dự báo xuất hiện hoặc xảy ra mưa, lũ lớn, lũ kép, bất thường và các tình huống khác có nguy cơ ngập lụt diện rộng ở hạ lưu.
Bộ cũng đề xuất bổ sung thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố trong việc quyết định sử dụng dung tích từ mực nước dâng bình thường đến mực nước lũ thiết kế hoặc lũ kiểm tra tùy công trình trong trường hợp khẩn cấp, bất thường trên cơ sở đảm bảo an toàn công trình và hạ du.
Bổ sung trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trong chỉ đạo các cơ quan chức năng rà soát, xây dựng quy chế phối hợp triển khai cụ thể các biện pháp ứng phó với các tình huống lũ, lụt trên địa bàn.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất sửa quy trình vận hành liên hồ chứa ở miền Trung. (Ảnh: Báo Nông nghiệp)
Bổ sung trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong việc quyết định vận hành các hồ và chỉ đạo địa phương triển khai các biện pháp ứng phó với các tình huống mưa, lũ trên địa bàn khi được Thủ tướng giao để hỗ trợ địa phương trong các tình huống mưa lũ vượt quá khả năng ứng phó.
Bổ sung trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Công Thương trong việc chỉ đạo các cơ quan chức năng kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc vận hành các hồ chứa thủy điện; chỉ đạo xây dựng kế hoạch huy động của các nhà máy thủy điện vào hệ thống điện quốc gia, phù hợp với yêu cầu về vận hành giảm lũ cho hạ du trong mùa lũ và các yêu cầu về thời gian, lưu lượng xả của từng hồ trong mùa cạn theo quy định. Trong đó, ưu tiên huy động điện đối với các hồ chứa có bổ sung, sử dụng thêm dung tích hồ để tham gia cắt, giảm lũ cho hạ du.
Các chủ hồ chứa có thêm trách nhiệm cung cấp các thông tin, số liệu đầy đủ, kịp thời đến các cơ quan, đơn vị liên quan và hạn chế sai số trong việc dự báo lưu lượng về hồ, tăng tính chủ động trong việc đề xuất phương án vận hành cũng như hiệu quả giảm lũ cho hạ du.
Đồng thời, chủ động tính toán, xây dựng các phương án vận hành, điều tiết nước đảm bảo an toàn công trình, cắt, giảm lũ hạ du và đề xuất phương án vận hành hồ chứa tới cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định để xem xét, quyết định. Khuyến khích thuê tổ chức, cá nhân đủ điều kiện, năng lực cung cấp dịch vụ quan trắc, dự báo và hỗ trợ vận hành hồ chứa để nâng cao chất lượng dự báo, vận hành hồ.
Năng lực điều tiết hạn chế khi xuất hiện lũ lịch sử
Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Thủ tướng đã ban hành 11 quy trình vận hành liên hồ chứa trên các lưu vực sông trên cả nước, trong đó khu vực miền Trung có 5 quy trình với sông Hương, sông Vu Gia-Thu Bồn, sông Trà Khúc, sông Ba và sông Kôn - Hà Thanh.
Tuy nhiên, trước diễn biến phức tạp, bất thường của tình hình thời tiết, mưa lũ, nhất là thời gian gần đây (đặc biệt đợt mưa lũ từ ngày 16/11 đến 22/11/2025) đã xuất hiện nhiều đợt mưa rất lớn và đặc biệt lớn, nhiều khu vực xuất hiện lũ lịch sử và vượt lịch sử trên các sông, dòng chảy về một số hồ vượt thiết kế cũng như vượt quá khả năng xả của công trình. Trong khi đó năng lực điều tiết của các hồ chứa khu vực miền Trung còn hạn chế, chỉ có thể giảm lũ cho các địa phương ở khu vực hạ du chịu ảnh hưởng bởi sự điều tiết của các hồ mà không thể giải quyết được toàn bộ các vấn đề lũ lụt phía hạ du trên toàn bộ lưu vực sông.
Việc quy định mực nước đón lũ và hạ mực nước đón lũ đối với một số lưu vực sông với mục tiêu đảm bảo dung tích cố định để giảm lũ cho hạ du trong suốt thời gian mùa lũ nhưng một số thời điểm chưa linh hoạt, chưa rõ trường hợp cơ quan có thẩm quyền quyết định hạ thêm mực nước hồ để gia tăng dung tích đón lũ cho hạ du.
Chất lượng dự báo lưu lượng về hồ (trách nhiệm của chủ hồ) chưa cao, dẫn đến lúng túng trong đề xuất phương án điều tiết, cắt giảm lũ cho hạ du. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây khó khăn trong việc quyết định vận hành, đặc biệt là vận hành hạ mực nước đón lũ và cắt, giảm lũ.
Ngoài ra, dù các địa phương đã chỉ đạo rất sát sao, cơ bản bám sát các quy định và đã phối hợp với các chủ hồ trong khâu vận hành hồ, kịp thời ban hành các lệnh vận hành góp phần giảm thiểu ngập lụt cho vùng hạ du nhưng việc chia sẻ thông tin, dữ liệu vận hành hồ chứa, phối hợp giữa các địa phương, chủ hồ chứa trên lưu vực còn lúng túng, nhất trong các thời điểm mất điện, mất kết nối thông tin liên lạc.
Đồng thời, việc ban hành các lệnh vận hành hồ của cơ quan có thẩm quyền ở một số địa phương tại một số thời điểm còn chưa rõ ràng, phù hợp với diễn biến bất thường của mưa lũ trên lưu vực từng hồ chứa, chưa rõ thời điểm ban hành lệnh hoặc các mức lưu lượng xả tương ứng với các thời điểm đã dẫn đến khó khăn cho việc thực hiện lệnh vận hành.
Ngoài ra, một số địa phương còn thiếu đội ngũ cán bộ có đủ năng lực trong việc tham mưu, tính toán đề xuất phương án vận hành các hồ để các cơ quan có thẩm quyền kịp thời ra quyết định vận hành.
