Mỗi năm, chu kỳ tự nhiên của Trái đất được chia thành 24 tiết khí quen thuộc trong đời sống Á Đông, gồm: Lập xuân, Vũ thủy, Kinh trập, Xuân phân, Thanh minh, Cốc vũ, Lập hạ, Tiểu mãn, Mang chủng, Hạ chí, Tiểu thử, Đại thử, Lập thu, Xử thử, Bạch lộ, Thu phân, Hàn lộ, Sương giáng, Lập đông, Tiểu tuyết, Đại tuyết, Đông chí, Tiểu hàn và Đại hàn.
Trong đó, Đông chí là một dấu mốc đặc biệt, đánh dấu thời điểm Mặt trời đi đến vị trí xa nhất về phía nam của xích đạo thiên văn.
Ngày Đông chí 2025 là ngày nào?
Về mặt thiên văn, tiết Đông chí mở ra giai đoạn ngày ngắn đêm dài nhất trong năm ở Bắc bán cầu. Tiết Đông chí thường rơi vào ngày 21 hoặc 22/12 Dương lịch, ngay sau tiết Đại tuyết và kết thúc vào khoảng 5 – 6/1 năm sau, trước khi bước sang tiết Tiểu hàn.
Ngày Đông chí là ngày đầu tiên của tiết Đông chí. Theo lịch vạn niên, ngày Đông chí 2025 rơi vào Chủ nhật 21/12 (tức 2/11 Âm lịch). Tiết Đông chí năm 2025 kéo dài đến 5/1/2026, là thời điểm báo hiệu mùa đông đạt đỉnh tại Bắc bán cầu, mang đến những chuyển biến thời tiết rõ rệt và ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống sinh hoạt.
Ngày Đông chí 2025 rơi vào Chủ nhật 21/12/.
Đặc điểm của ngày Đông chí
Đông chí không chỉ là mốc ngày ngắn đêm dài nhất, mà còn đánh dấu bước chuyển sang mùa đông rõ rệt nhất trong năm. Lúc này, Mặt trời xuất hiện ở vị trí thấp nhất trên bầu trời khu vực Bắc bán cầu và nằm xa nhất về phía nam so với Trái đất.
Đối lập với Đông chí là Hạ chí, ngày dài nhất và đêm ngắn nhất trong năm, báo hiệu mùa hè. Vì đặc điểm chuyển động của Trái đất quanh Mặt trời, nên khi Bắc bán cầu bước vào Đông chí, thì Nam bán cầu đồng thời trải qua Hạ chí.
Đến gần khu vực Bắc Cực, tình trạng thiếu ánh sáng càng trở nên rõ nét hơn. Tuy nhiên, đây cũng là nơi vốn có đặc trưng ngày ngắn đêm dài quanh năm, nên thời điểm Đông chí không tạo ra biến động quá lớn như các khu vực phía nam.
Tại Việt Nam, Đông chí thường trùng với đợt rét đậm, rét hại của mùa đông. Nhiệt độ giảm sâu đáng kể, đặc biệt ở các vùng núi phía Bắc. Do đó, đây là thời điểm người dân, đặc biệt là nông dân, phải chủ động bảo vệ mùa màng, che chắn chuồng trại, giữ ấm vật nuôi để tránh thiệt hại do thời tiết khắc nghiệt. Đông chí cũng đánh dấu giai đoạn kết thúc mùa màng, thời điểm chuẩn bị bước sang năm mới.
Đông chí 2025 đánh dấu ngày ngắn nhất và đêm dài nhất trong năm. (Ảnh: Pexels)
Người dân trên thế giới làm gì vào ngày Đông chí?
Dù là hiện tượng thiên văn, Đông chí lại mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc ở nhiều nơi trên thế giới. Tại mỗi khu vực, ngày này được đón nhận và tổ chức theo những cách rất riêng, phản ánh tín ngưỡng và phong tục lâu đời.
Trong văn hóa Ba Tư cổ và Iran, Đông chí được xem là thời khắc đoàn tụ gia đình. Các gia đình quây quần bên nhau, thưởng thức hạt khô và những món đặc trưng. Một số người thậm chí thức trắng đêm để đón ánh mặt trời đầu tiên, tượng trưng cho sự tái sinh và hy vọng mới.
Tại Peru, người Inca thời xưa tổ chức nghi lễ lớn để tôn vinh thần Mặt trời trong ngày Đông chí. Họ tổ chức yến tiệc, thực hiện nghi thức cúng tế động vật. Ngày nay, hoạt động này được tái hiện lại dưới dạng lễ hội văn hóa, lễ hiến tế trở thành biểu tượng mang tính nghệ thuật thay vì thực tế.
Ở Trung Quốc, Đông chí được xem là thời điểm quây quần gia đình, tương tự Tết cổ truyền. Người dân thường ăn bánh trôi nước, món tượng trưng cho sự viên mãn và đoàn viên. Đây cũng là dịp để các thành viên trong gia đình gặp gỡ, sẻ chia trước khi bước vào năm mới.
Tại Mỹ, người Hopi, bộ tộc da đỏ sống ở phía bắc bang Arizona, đón Đông chí bằng các nghi thức thanh tẩy và những điệu nhảy truyền thống. Họ tặng nhau những món quà nhỏ và thực hiện nghi lễ chào đón kachinas, các linh hồn được tin là bảo vệ bộ tộc từ trên núi.
Dù mỗi nền văn hóa có cách kỷ niệm khác nhau, nhưng ngày Đông chí luôn được xem là biểu tượng của sự chuyển mình, là thời khắc của đổi mới, khởi đầu và niềm tin vào một chu kỳ mới của tự nhiên.
