Sáng 28/11, dưới sự điều phối của Trưởng ban Tôn giáo Chính phủ Vũ Hoài Bắc, Bộ Dân tộc và Tôn giáo tiếp tục lấy ý kiến tham vấn hồ sơ chính sách Luật Tín ngưỡng, tôn giáo (sửa đổi).
Tiếp tục rà soát, hoàn thiện hồ sơ chính sách để lấy ý kiến rộng rãi
Tại hội nghị, Trưởng ban Tôn giáo Chính phủ Vũ Hoài Bắc cho biết, sau các hội nghị được tổ chức vào ngày 26, 27 và 28/11, Ban soạn thảo hồ sơ chính sách Luật Tín ngưỡng, tôn giáo (sửa đổi) đã ghi nhận các ý kiến đóng góp tâm huyết, sâu sắc và trách nhiệm.
“Một số ý kiến còn có trao đổi, tranh luận, và chính những điều đó là nguồn thông tin hết sức quý báu để Ban soạn thảo tiếp thu, nghiên cứu hoàn thiện hồ sơ”, ông Bắc nói.
Theo ông Bắc, công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo là rất khó. Khi xây dựng cơ chế, chính sách, yêu cầu về tính khả thi, hiệu quả được đặt lên hàng đầu, đồng thời phải bảo đảm sự thống nhất trong phối hợp giữa các cơ quan.
Bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia trên không gian mạng
Nhất trí với các chính sách trong hồ sơ dự thảo luật, Đại tá Vũ Thành Minh, Phó Cục trưởng Cục Dân vận (Bộ Quốc phòng) đánh giá cao sự chuẩn bị công phu của Ban soạn thảo.
“Dự thảo luật đã bám sát các quan điểm, chủ trương lớn của Đảng về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số quốc gia và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân. Đặc biệt, việc đề xuất 3 chính sách mới trong hồ sơ dự thảo đáp ứng yêu cầu quản lý tôn giáo trong tình hình mới”, ông Minh nhấn mạnh.
Theo Đại tá Minh, thực tiễn hiện nay xuất hiện nhiều vấn đề mới, gây khó khăn cho công tác quản lý khi hoạt động tôn giáo ngày càng đa dạng, mở rộng sang không gian mạng. Một số tổ chức tôn giáo sử dụng mạng xã hội, nền tảng xuyên biên giới để truyền đạo, vận động, gây khó khăn cho công tác quản lý.
Ngoài ra, một số “đạo lạ”, “tà đạo” núp bóng từ thiện, hỗ trợ sức khỏe, lợi dụng đời sống khó khăn của người dân để lôi kéo trái pháp luật. Hoạt động tôn giáo có yếu tố nước ngoài phát triển nhanh, tiềm ẩn nguy cơ can thiệp từ bên ngoài thông qua đào tạo, tài trợ, đưa giáo lý mới vào Việt Nam.
“Việc sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp đặt ra yêu cầu mới đối với phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước về tôn giáo, đặc biệt là quản lý trên không gian mạng”, Đại tá Minh cho biết.
Phó Cục trưởng Cục Dân vận khẳng định việc sửa đổi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo là cần thiết. Việc sửa đổi phải hài hòa giữa tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nhân dân với việc tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời phải đáp ứng yêu cầu bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia.
Ông đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, bổ sung khái niệm, phạm vi hoạt động tôn giáo trên môi trường số; trách nhiệm đăng ký, thông báo khi tổ chức tôn giáo sử dụng hội nghị trực tuyến, livestream, mạng xã hội để giảng dạy, truyền đạo; và thẩm quyền xử lý đối với hoạt động tôn giáo xuyên biên giới.
Nghiên cứu quy định đặc thù vùng đồng bào dân tộc thiểu số
Tại hội nghị, Đại tá Vũ Thành Minh chia sẻ thêm về một số biểu hiện lệch chuẩn trong hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo; sự xuất hiện của các đạo lạ, tà đạo hoạt động trái pháp luật, nhất là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Theo ông, Ban soạn thảo cần nghiên cứu kỹ lưỡng, hoàn thiện cơ chế xử lý tà đạo, đạo lạ.
Đây cũng là vấn đề được ông Nguyễn Văn Thức, Phó Cục trưởng Cục V (Thanh tra Chính phủ) đề cập đến. Theo ông Thức, đối tượng chịu tác động lớn trong lĩnh vực tôn giáo thường là nhóm yếu thế, người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, nơi khó tiếp cận thông tin.
"Đây cũng là khu vực dễ bị lợi dụng, lôi kéo bởi các đối tượng xấu, các thế lực muốn kích động, chống phá Nhà nước. Do vậy, tôi đề nghị Ban soạn thảo gắn nội dung bảo vệ nhóm yếu thế vào khung chính sách, nhằm bảo đảm tính toàn diện của dự thảo luật", ông Thức nói.
Ông cho biết thêm, Quốc hội đang bổ sung các nội dung liên quan trong Chương trình mục tiêu quốc gia kéo dài đến năm 2035, trong đó có nội dung phòng ngừa, ngăn chặn lợi dụng tôn giáo để chống phá. Đây là bài học quý cần được kết nối vào quá trình sửa đổi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo.
Ông Thức đề nghị bổ sung điều khoản riêng về hoạt động kiểm tra chuyên ngành trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo.
Phát huy nguồn lực của tôn giáo
Từng là Phó trưởng Ban Tôn giáo Chính phủ, trực tiếp tham gia xây dựng Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016, Thiếu tướng Bùi Thanh Hà, nguyên Phó Cục trưởng Cục An ninh nội địa (Bộ Công an) nhấn mạnh, đời sống tín ngưỡng, tôn giáo ở nước ta phong phú, đa dạng, sôi động, nhiều loại hình hoạt động văn hóa - tâm linh đóng góp tích cực cho xã hội.
Ông dẫn Chỉ thị số 18-CT/TW ngày 10/01/2018 của Bộ Chính trị về công tác tôn giáo và Thông báo số 160-TB/TW ngày 15/11/2004 của Ban Bí thư, cho biết hai văn bản đều xác định tôn giáo là nguồn lực xã hội. Thông báo số 160-TB/TW cũng quy định rõ thái độ, nguyên tắc xử lý đối với các hiện tượng tôn giáo mới, nhất là biểu hiện lệch chuẩn, tà đạo, đạo lạ.
Theo ông Hà, trong xây dựng pháp luật, mục tiêu của chúng ta là “khi quốc tế đọc vào thấy được tuyên ngôn đẹp về quyền con người, quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, đồng thời Nhà nước vẫn bảo đảm được khả năng quản lý”.
Tán thành sửa đổi toàn diện Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, ông Nguyễn Khắc Huy, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Ban Tôn giáo Chính phủ), nguyên Tổ phó Tổ biên tập Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016, cho rằng khi xây dựng quy định, cần xem xét tính khả thi và tính pháp lý.
“Ban soạn thảo, Tổ biên tập cần lưu ý bảo đảm báo cáo, giải trình đầy đủ khi sửa từng câu, từng từ; cân nhắc tính khả thi trong quy định quản lý trên không gian mạng và ngoài cơ sở; ưu tiên hậu kiểm, giảm tiền kiểm không cần thiết. Khi mở rộng quyền cho tổ chức tôn giáo, cần có ý kiến đầy đủ của cơ quan thẩm tra và cơ quan có thẩm quyền”, ông Huy đề nghị.
Bảo đảm chất lượng dự thảo luật trước khi trình Quốc hội
Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, hiện quy trình xây dựng luật chỉ còn thực hiện theo một kỳ họp.
"Đối với dự án Luật Tín ngưỡng, tôn giáo (sửa đổi), thời gian từ nay đến tháng 4/2026 không còn nhiều, lại đúng giai đoạn chuyển tiếp giữa Quốc hội khóa 15 và khóa 16, nên chắc chắn sẽ có những khó khăn nhất định", ông nói.
Ông cho biết, sau gần 8 năm thi hành, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo đã bộc lộ nhiều hạn chế, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, sự xuất hiện hoạt động tôn giáo trên môi trường mạng, giáo sĩ robot, AI trả lời giáo lý, nền tảng xuyên biên giới; cùng một số biểu hiện lệch chuẩn như tà đạo, đạo lạ, thương mại hóa hoạt động tín ngưỡng…
“Đây là những vấn đề luật hiện hành chưa dự liệu đầy đủ. Vì thế, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội tán thành rất cao việc sửa đổi toàn diện luật”, ông Sơn nói.
Về chính sách hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo trên không gian mạng, PGS.TS Bùi Hoài Sơn lưu ý Ban soạn thảo đánh giá thêm nguy cơ lợi dụng không gian mạng để truyền bá tà đạo, tin giả, kích động thù hằn, chia rẽ, xâm phạm an ninh quốc gia; đồng thời nghiên cứu cơ chế chia sẻ dữ liệu giữa cơ quan quản lý tôn giáo và cơ quan quản lý không gian mạng, doanh nghiệp cung cấp hạ tầng số; bảo đảm cân bằng giữa quản lý nhà nước với bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng, quyền riêng tư, dữ liệu cá nhân.
Theo ông Sơn, để bảo đảm tiến độ, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị Chính phủ và cơ quan chủ trì soạn thảo tập trung chỉ đạo, sớm hoàn thiện hồ sơ dự án luật, bổ sung các vấn đề đã được góp ý tại hội nghị.
"Ban soạn thảo cần chủ động lấy ý kiến rộng rãi của các tổ chức tôn giáo, tín đồ, nhà khoa học, chuyên gia, cơ quan liên quan và nhân dân tại các vùng đặc thù, bảo đảm dự thảo luật khi trình ra Quốc hội có chất lượng cao, khả thi, tạo đồng thuận xã hội", ông Sơn nhấn mạnh.
