KHI LỊCH SỬ KHOÁC ÁO MỚI
Muốn hiểu lịch sử và văn hóa của một vùng đất hay một quốc gia, hãy bắt đầu từ bảo tàng, nơi lưu giữ, kể lại và lan tỏa giá trị di sản địa phương.
Bảo tàng Lịch sử TP.HCM (số 2 Nguyễn Bỉnh Khiêm, P.Sài Gòn, TP.HCM) nằm ngay bên cạnh Thảo Cầm Viên. Tiền thân của Bảo tàng Lịch sử TP.HCM là Musée Blanchard de la Brosse. Đây được xem là bảo tàng đầu tiên ở phía nam, được thành lập năm 1929.
Bảo tàng Lịch sử TP.HCM là một trong những điểm đến thu hút nhiều du khách
ẢNH: THÚY LIỄU
Bảo tàng có hơn 40.000 hiện vật gắn với nhiều giai đoạn phát triển khác nhau của lịch sử VN, mở ra một hành trình xuyên thời gian sống động. Đặc biệt, bảo tàng đang lưu giữ 12 bảo vật quốc gia, những hiện vật đặc biệt quý hiếm và có giá trị tiêu biểu cho văn hóa VN.
Tháng 8.2024, Bảo tàng Lịch sử TP.HCM cho ra mắt bộ nhận diện thương hiệu mới và nhận được làn sóng ủng hộ tích cực từ công chúng. Không còn là không gian trưng bày tĩnh lặng, bảo tàng nay trở thành điểm hẹn văn hóa, nơi người trẻ tìm thấy sự kết nối với lịch sử qua những sản phẩm mang hơi thở mới.
Theo TS Hoàng Anh Tuấn, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử TP.HCM, việc bảo tàng công bố bộ nhận diện thương hiệu mới xuất phát từ yêu cầu đổi mới, hội nhập trong giai đoạn phát triển hiện nay.
"Chúng tôi nhận thấy bảo tàng không chỉ là nơi lưu giữ và trưng bày hiện vật mà còn phải trở thành một không gian văn hóa - giáo dục thân thiện, gần gũi và hấp dẫn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ. Trong bối cảnh truyền thông số bùng nổ, hình ảnh thương hiệu đóng vai trò như cửa ngõ để công chúng bước vào thế giới di sản. Vì thế, việc xây dựng một bộ nhận diện mới là bước đi cần thiết để bảo tàng có diện mạo hiện đại, đồng bộ và chuyên nghiệp hơn", TS Tuấn nhận định.
Tuy nhiên, hành trình này không dễ dàng. TS Hoàng Anh Tuấn gọi đó là bài toán "dung hòa giữa truyền thống và hiện đại". Giữ được tính trang nghiêm mà vẫn đủ sức hấp dẫn công chúng đòi hỏi cả sự tinh tế và quyết tâm. Song kết quả đến nhanh hơn mong đợi, fanpage của bảo tàng vượt mốc 2 triệu lượt truy cập ngay khi ra mắt bộ nhận diện mới; website đạt 4.000 - 5.000 lượt/tháng, những con số mà trước đây chưa từng có. Đằng sau bước tiến ấy là sự hợp tác chiến lược với nhóm sáng tạo gen Z Zám Agency.
"Chúng tôi hiểu rằng chỉ khi người trẻ nói bằng ngôn ngữ của người trẻ, di sản mới thực sự chạm đến trái tim họ. Với slogan "Lịch sử không bao giờ là cũ", bộ nhận diện mới truyền đi thông điệp rằng lịch sử là cầu nối với hiện tại và tương lai, đúng với tinh thần "Bảo tàng là tương lai của truyền thống" của Hội đồng bảo tàng quốc tế (ICOM). Nó cho thấy bảo tàng không chỉ lưu giữ quá khứ, mà còn nuôi dưỡng cảm hứng sáng tạo và khơi gợi niềm tự hào dân tộc trong thế hệ trẻ", TS Hoàng Anh Tuấn cho biết.
GIỮ GÌN CÁI CŨ, LÀM MỚI CÁI ĐÃ CÓ
Trong tòa nhà kiến trúc kiểu Pháp gần trăm năm tuổi, việc đổi mới trưng bày là thử thách lớn. "Mỗi khi muốn sắp xếp lại không gian, chúng tôi đều phải tính toán kỹ từng bước để vừa giữ nguyên giá trị kiến trúc vừa tạo trải nghiệm mới cho khách tham quan", TS Hoàng Anh Tuấn nói.
Bên cạnh công tác điều hành Bảo tàng Lịch sử TP.HCM, TS Hoàng Anh Tuấn (thứ hai từ trái sang) còn hỗ trợ các đơn vị trong công tác chuyên môn
ẢNH: NVCC
Hạn chế lớn nhất hiện nay là cơ sở vật chất cũ và kho hiện vật chưa đạt chuẩn quốc tế. Dù vậy, đội ngũ cán bộ chuyên môn, đa phần là những người được đào tạo bài bản, gắn bó lâu năm với bảo tàng vẫn đang kiên trì cải thiện từng khâu: kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, đồng thời triển khai kế hoạch xây dựng kho bảo quản mới đạt chuẩn 450 m². Song song đó, Bảo tàng Lịch sử TP.HCM tập trung đầu tư cho con người, yếu tố mà TS Tuấn gọi là "chìa khóa vàng" để bảo tàng phát triển bền vững.
Hằng năm, đơn vị đều cử cán bộ tham gia các khóa đào tạo của ICCROM, FSPI (Pháp), Cục Di sản văn hóa và mời chuyên gia nước ngoài về giảng dạy. TS Tuấn cho biết trong thời gian tới, bảo tàng sẽ mở rộng tuyển dụng đội ngũ trẻ có trình độ bảo tàng học, truyền thông số, thiết kế trưng bày, kết hợp với việc luân chuyển cán bộ để học hỏi kinh nghiệm thực tiễn từ các bảo tàng lớn trong khu vực.
HÀNH TRÌNH LAN TỎA DI SẢN GIỮA LÒNG THÀNH PHỐ
Những năm gần đây, cùng với sự thay đổi diện mạo, Bảo tàng Lịch sử TP.HCM trở thành tâm điểm của nhiều hoạt động cộng đồng. Các chương trình giáo dục di sản cho học sinh, sinh viên, không gian trải nghiệm văn hóa và các dự án truyền thông sáng tạo đã thu hút đông đảo công chúng.
Theo TS Hoàng Anh Tuấn, để có được thành quả đó, bảo tàng đã chủ động mở rộng nguồn tài chính ngoài ngân sách, huy động xã hội hóa và hợp tác công - tư. "Mỗi đồng đầu tư đều phải gắn liền với sứ mệnh bảo tồn và lan tỏa giá trị lịch sử - văn hóa", ông nhấn mạnh.
Để đo lường hiệu quả, Bảo tàng Lịch sử TP.HCM không chỉ dựa vào lượng khách hay doanh thu, mà còn ở mức độ hài lòng của công chúng, độ lan tỏa truyền thông và niềm tự hào mà mỗi người dân cảm nhận khi bước vào không gian di sản của thành phố.
"Chúng tôi thi đua bằng sáng tạo và trách nhiệm, bằng cách mỗi người góp phần làm cho di sản trở nên gần gũi hơn", ông Tuấn nói. Nhờ những nỗ lực không ngừng, tập thể bảo tàng nhiều lần được vinh danh, còn cá nhân TS Hoàng Anh Tuấn được ghi nhận trong phong trào thi đua yêu nước của TP.HCM.
"Bộ nhận diện thương hiệu mới và hàng loạt đổi mới chỉ là bước khởi đầu. Chúng tôi xác định con đường phía trước còn nhiều thử thách, nhưng cũng đầy cơ hội. Với sự chung tay của tập thể, sự đồng hành của xã hội và niềm tin của công chúng, Bảo tàng Lịch sử TP.HCM sẽ tiếp tục khẳng định vị thế là "tương lai của truyền thống", kết nối quá khứ với hiện tại và truyền cảm hứng cho tương lai", TS Hoàng Anh Tuấn nhấn mạnh.
TS Hoàng Anh Tuấn là một trong 478 gương điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua yêu nước của TP.HCM giai đoạn 2020 - 2025.
