Đường ống khí đốt của Nga (Ảnh: Tass).
Hội đồng châu Âu cho biết hôm 3/12 rằng họ đã đạt được thỏa thuận tạm thời với Nghị viện châu Âu về việc loại bỏ dần việc nhập khẩu khí đốt Nga vào năm 2027 như một phần trong nỗ lực chấm dứt sự phụ thuộc vào năng lượng của Moscow.
Thỏa thuận sẽ bao gồm một lệnh cấm theo từng bước, có tính ràng buộc pháp lý, đối với việc nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và khí đốt qua đường ống từ Nga, với lệnh cấm hoàn toàn đối với LNG từ cuối năm 2026 và đối với khí qua đường ống vào mùa thu năm 2027.
Tính đến tháng 10, Nga chiếm 12% lượng nhập khẩu khí đốt của EU, giảm từ mức 45% trước khi Nga xung đột nổ ra vào năm 2022. Hungary, Pháp và Bỉ nằm trong số các quốc gia vẫn còn nhận dòng khí đốt Nga.
Thỏa thuận tạm thời này hiện phải được cả Hội đồng châu Âu và Nghị viện châu Âu thông qua chính thức, sau đó văn bản sẽ được ban hành cuối cùng.
Tài liệu này là một yếu tố then chốt trong kế hoạch REPowerEU nhằm tăng cường sự độc lập về năng lượng của châu Âu.
Đối với các hợp đồng ngắn hạn được ký trước tháng 6, sẽ có một giai đoạn chuyển tiếp: lệnh cấm LNG của Nga sẽ áp dụng từ ngày 25/4/2026 và lệnh cấm khí đốt qua đường ống từ ngày 17/6/2026.
Để bảo đảm tuân thủ lệnh cấm, EU sẽ áp dụng hệ thống cấp phép trước cho hoạt động nhập khẩu. Đối với khí đốt của Nga, thông tin phải được gửi ít nhất một tháng trước khi giao hàng.
Mọi sửa đổi đối với các hợp đồng hiện có chỉ được phép thực hiện vì lý do kỹ thuật và không được làm tăng khối lượng cung cấp. Các quy tắc mới cũng quy định mức phạt đối với các công ty và cá nhân vi phạm.
Quy định này cũng yêu cầu các quốc gia thành viên trình kế hoạch quốc gia về đa dạng hóa nguồn cung. Yêu cầu tương tự cũng được áp dụng đối với các nước vẫn đang nhập khẩu dầu của Nga. Ủy ban châu Âu dự định đề xuất một sáng kiến lập pháp để chấm dứt nhập khẩu dầu của Nga muộn nhất vào cuối năm 2027.
EU đã áp đặt các lệnh trừng phạt quy mô lớn đối với Nga, nhắm vào ngành công nghiệp, năng lượng và tài chính của nước này vì Moscow mở chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Vào tháng 10, Bộ Ngoại giao Nga nói với báo Izvestia rằng các công ty châu Âu buộc phải trả giá năng lượng cao gấp 2 đến 3 lần so với các công ty Mỹ do chính quyền các nước này từ chối sử dụng nguồn năng lượng của Nga.
Theo phía Nga, tình trạng này xảy ra có liên quan trực tiếp tới việc châu Âu từ bỏ nguồn năng lượng Nga, khiến chi phí nhập khẩu năng lượng của EU tăng mạnh.
Đầu năm nay, EU thừa nhận giá năng lượng của khối tăng vọt trong thời gian qua do đoạn tuyệt với nguồn cung giá rẻ của Nga, song nhấn mạnh đó là cái giá châu Âu phải trả cho sự tự do.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết trước năm 2022, EU nhập 45% khí đốt và 50% than đá từ Nga, trong khi Nga cũng là một trong những nhà cung cấp dầu lớn nhất của khối này. "Nguồn năng lượng này có vẻ rẻ, nhưng nó khiến chúng ta bị phụ thuộc và dễ bị gây áp lực", bà nói.
Bà cũng thừa nhận rằng việc mất đi nguồn cung từ Nga đã làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu.
"Tự do thì phải trả giá. Các hộ gia đình và doanh nghiệp đã phải chịu chi phí năng lượng cao ngất ngưởng, và nhiều hóa đơn vẫn chưa giảm", bà cho biết.
