Kết luận điều tra của Cơ quan Cảnh sát điều tra (C03) Bộ Công an về vụ án xảy ra tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam và các đơn vị liên quan đã hé lộ hậu trường "chạy dự án", đưa hối lộ của các bị can nhằm thâu tóm khu đất 39-39B Bến Vân Đồn (quận 4 cũ) rộng hơn 6.200 m2.
Trong đó, lời khai của các nhân vật chính như bà Nguyễn Thị Như Loan (CEO Quốc Cường Gia Lai), Lê Y Linh (Giám đốc Công ty TNHH Việt Tín), Đặng Phước Dừa (Chủ tịch Công ty Việt Tín) và ông Trần Ngọc Thuận (nguyên Tổng giám đốc Tập đoàn Cao su) đã phác họa lại tường tận đường đi của những dòng tiền "đen".
Hậu quả của những cú bắt tay ngầm này là tài sản Nhà nước bị thất thoát hơn 542 tỷ đồng, trong khi khu đất "vàng" rơi vào tay tư nhân và bị bán sang tay chớp nhoáng để hưởng chênh lệch hàng trăm tỷ đồng.
Người lo cơ chế, kẻ chạy cửa quan
Khu đất trên đường Bến Vân Đồn ở vị trí liền kề quận 1, vốn là công sản do Tổng cục Cao su (nay là Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam) quản lý từ năm 1976. Sau nhiều lần chia tách, quyền quản lý thuộc về hai đơn vị thành viên là Tổng Công ty cao su Đồng Nai và Công ty cao su Bà Rịa thông qua việc thành lập Công ty TNHH Phú Việt Tín (lần lượt chiếm 72% và 28% vốn).
C03 xác định, tháng 12/2009, ông Lê Quang Thung (Quyền Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam) chủ động đề nghị bán khu đất này cho bà Lê Y Linh do có mối quan hệ ân tình trước đó.
Để thâu tóm trót lọt, ngay từ đầu, bà Lê Y Linh và ông Đặng Phước Dừa (Chủ tịch Công ty Việt Tín) đã bắt tay nhau, với một thỏa thuận phân chia lợi ích và trách nhiệm rõ ràng. Theo đó, Linh hưởng 80% lợi nhuận với nhiệm vụ lo "cửa" Tập đoàn Cao su (bên bán); Dừa hưởng 20% lợi nhuận với trọng trách chạy thủ tục với các cơ quan chức năng TP HCM.
Từ sự phân công này, Dừa bắt đầu chiến dịch "bôi trơn" hàng loạt quan chức TP HCM thời điểm đó bằng tiền mặt, quà cáp và những lời hứa hẹn về bất động sản hạng sang.
Dự án hiện hữu trên khu đất 39-39B Bến Vân Đồn. Ảnh: Thanh Tùng
Tại cơ quan điều tra, Dừa khai, đã tìm cách tiếp cận bà Nguyễn Thị Hồng (lúc này là Phó chủ tịch UBND TP HCM) thông qua chồng bà là ông Hồ Thanh Mẫn. Sau những bữa cơm thân mật tại nhà riêng để tạo mối quan hệ, Dừa đã đưa cho bà Hồng một túi quà bên trong có 10.000 USD. Tiếp đó, nhân dịp tân gia nhà bà Hồng tại huyện Hóc Môn, Dừa tiếp tục mang đến biếu 50.000 USD để "cảm ơn" việc ký văn bản giao đất.
Không chỉ tiếp cận cấp lãnh đạo cao nhất, "vòi bạch tuộc" hối lộ còn vươn tới nhiều sở, ngành. Dừa khai đã đưa tiền và chốt danh sách tặng quà "khủng" cho các quan chức như: hứa tặng căn penthouse hoàn thiện và đưa 60.000-70.000 USD cho ông Nguyễn Thành Tài và Nguyễn Hữu Tín (đều là Phó chủ tịch UBND TP TP HCM; tặng đồng hồ Patek Philippe (giá thị trường từ vài tỷ đến hàng chục tỷ đồng) cùng 200 triệu đồng cho ông Trần Quang Vinh (Phó giám đốc Sở Tài chính) và hứa cho ông "căn hộ xây thô".
Dừa cũng cho rằng đã đưa ông Trần Chí Dũng (Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc) 500 triệu đồng và hứa cho một căn hộ góc hoàn thiện tại dự án; đưa ông Nguyễn Thanh Nhàn (Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường) 200 triệu đồng và hứa bán một căn hộ với giá ưu đãi tại dự án; đưa ông Huỳnh Kim Phát (Phó chánh Văn phòng UBND TP HCM) 200 triệu đồng và hứa bán một căn hộ với giá ưu đãi tại dự án.
Đối với ông Nguyễn Tiến Đạt và ông Trần Hoàng Quân (Chủ tịch và Phó chủ tịch UBND quận 4), Dừa hứa cho mỗi người một căn hộ hoàn thiện, còn Linh đưa bao nhiêu thì Dừa không biết.
Sau này, do đã bán dự án, Dừa không thực hiện việc cho hoặc bán căn hộ cho các cá nhân nêu trên như đã hứa.
Đến năm 2013, dự án rơi vào bế tắc do nhóm Linh - Dừa mâu thuẫn nội bộ và cạn kiệt nguồn vốn. Đây là thời điểm bà Loan, Tổng giám đốc Quốc Cường Gia Lai xuất hiện với vai trò người thâu tóm.
Lời khai của bà Loan tại C03 cho thấy, nữ doanh nhân này hoàn toàn nắm rõ tình trạng pháp lý "nhạy cảm" của dự án. Khoảng tháng 10/2013, khi tiếp cận hồ sơ, bà Loan biết rõ khu đất có nguồn gốc công sản, việc chuyển nhượng trước đó không qua đấu giá. Doanh nghiệp dự án lúc này chưa nộp tiền sử dụng đất, chưa trả hết tiền mua vốn góp cho Nhà nước và chưa có giấy chứng nhận đầu tư.
Dù nhận thức rõ rủi ro pháp lý, nhưng trước tiềm năng lợi nhuận lớn, ngày 6/12/2013, bà Loan vẫn quyết định ký hợp đồng hứa chuyển nhượng 100% vốn góp tại Phú Việt Tín với giá hơn 460 tỷ đồng (đã bao gồm tiền sử dụng đất nộp thay).
Trong hồ sơ vụ án, lời khai của bà Loan thừa nhận về khoản tiền "đặt cọc" là Linh và Dừa đã đề nghị bà chuyển trước 50 tỷ đồng. Số tiền này để dùng đi "chi ngoại giao" cho phía lãnh đạo Tập đoàn Cao su (lúc này là Tổng giám đốc Trần Ngọc Thuận) nhằm tháo gỡ vướng mắc và hoàn tất thủ tục. Bà Loan đã đồng ý và thực hiện chuyển tiền theo yêu cầu.
Thậm chí, để thâu tóm nốt 1% vốn và phần diện tích đất tăng thêm, bà Loan còn trực tiếp nhờ ông Phạm Văn Thành (Trưởng ban KH&ĐT Tập đoàn) tác động để Cao su Đồng Nai và Bà Rịa ký bán thẳng cho Quốc Cường Gia Lai với giá cũ, nhằm rút ngắn thủ tục.
2 valy, 4 vỏ thùng rượu chất đầy tiền hối lộ sếp Tập đoàn Cao su Việt Nam
Có nguồn tiền "ứng trước" từ bà Loan, Đặng Phước Dừa bắt đầu thực hiện những chuyến xe chở tiền đến gặp ông Trần Ngọc Thuận.
Lần đầu là khoảng đầu năm 2014, Dừa rút 20 tỷ đồng (loại mệnh giá 500.000 đồng, khoảng 40 kg), đóng gói vào 4 vỏ thùng rượu ngoại hiệu Glenfarclas (kích thước 33x27x35 cm). Các thùng tiền này sau đó được Dừa chất lên ôtô và chở thẳng đến phòng làm việc của ông Thuận tại trụ sở Tập đoàn Cao su Việt Nam.
Khi ông Thuận hỏi: "Gì đấy?", Dừa trả lời ngắn gọn: "Tiền cảm ơn anh em Tập đoàn" rồi để lại số tiền này.
Lần thứ hai vào tháng 9/2014, sau khi thương vụ hoàn tất, Dừa lấy 25 tỷ đồng loại mệnh giá 500.000 đồng, gồm nhiều cọc tiền, chia ra xếp gọn gàng vào 2 valy kéo tay màu đen cỡ trung và cỡ lớn (kích thước 38x25x55 cm và 44x25x64 cm) rồi chuyển lên ôtô, lái đến biệt thự riêng của ông Thuận tại khu Lan Anh (quận 2) vào lúc 21h để giao nốt số tiền còn lại.
Tại cơ quan điều tra, ông Trần Ngọc Thuận đã thừa nhận hành vi nhận hối lộ, khai bản thân biết việc chuyển nhượng vốn góp trước đó là sai quy định và phía đối tác chưa thanh toán tiền. Tuy nhiên, do vướng các điều khoản hợp đồng bất lợi và nguy cơ bị thành phố thu hồi đất nếu kiện tụng kéo dài, ông đã rơi vào thế khó.
Trong bối cảnh đó, người tiền nhiệm là ông Lê Quang Thung và Đặng Phước Dừa đã gặp và đề nghị ông "tạo điều kiện" cho đối tác tiếp tục thực hiện dự án vì họ "đã bỏ nhiều chi phí". Tuy họ không nói rõ, nhưng ông ngầm hiểu đó là các "chi phí ngoại giao" mà ông Thung đã thỏa thuận trước đó.
Theo cựu Tổng giám đốc Tập đoàn Cao su Việt Nam, vì "cả nể" ông Thung đã cất nhắc mình cộng với áp lực giải quyết dự án để thu tiền về cho Tập đoàn, nên ông đã gật đầu đồng ý.
Về số tiền 45 tỷ đồng nhận từ Dừa (trong các thùng rượu và valy), ông Thuận khai Dừa nói đây là phần còn lại trong gói thỏa thuận 2,1 triệu USD. Sau khi nhận, ông Thuận đã chia cho các ông Võ Sỹ Lực (nguyên Chủ tịch HĐTV), Trần Thoại, Phạm Văn Thành mỗi người 2,5 tỷ đồng. Số tiền còn lại là 37,5 tỷ đồng, ông Thuận sử dụng cho mục đích cá nhân.
Quá trình điều tra, nhận thức rõ sai phạm, ông Thuận đã phối hợp với gia đình nộp khắc phục 26,6 tỷ đồng và giao nộp một sổ tiết kiệm trị giá 11 tỷ đồng để cơ quan chức năng phong tỏa.
Từ trái qua, các bị can Trần Ngọc Thuận; Nguyễn Thị Hồng; Võ Sỹ Lực; Trần Thoại. Ảnh: Bộ Công an
Kết quả điều tra của C03 cho thấy, sau những cú "bôi trơn" bằng tiền và quà, UBND TP HCM đã ký quyết định giao khu đất công sản 39-39B Bến Vân Đồn cho Công ty Phú Việt Tín mà không qua đấu giá. Từ đây, khu đất vàng chính thức rời khỏi sự quản lý của Nhà nước.
Nắm bắt thời cơ, bà Nguyễn Thị Như Loan (Quốc Cường Gia Lai) đã chi hơn 460 tỷ đồng thâu tóm 100% vốn góp doanh nghiệp dự án. Ngay khi vừa hoàn tất thủ tục "thay tên đổi chủ" vào năm 2014, bà Loan lập tức bán lại toàn bộ cho nhóm công ty thuộc Novaland với giá 846 tỷ đồng, hưởng chênh lệch hàng trăm tỷ đồng.
Quá trình điều tra, các bị can và gia đình đã nộp khắc phục hậu quả tổng cộng hơn 223 tỷ đồng và 64.000 USD. Cơ quan chức năng cũng kê biên 9 tài sản là quyền sử dụng đất trị giá khoảng 413,2 tỷ đồng của các bị can Nguyễn Thị Như Loan, Lê Y Linh và Đặng Phước Dừa.
>> Danh sách 22 người bị đề nghị truy tố
Ảnh: Gemine
