Trong phòng khám lão khoa của bệnh viện, có một cụ ông họ Lục, đúng 80 tuổi. Hôm đó ông dẫn theo con gái đến. Cụ hơi béo, nói năng chậm rãi, điềm đạm, trông có vẻ vui vẻ.
Nhưng con gái ông lập tức kêu ca: "Bác sĩ ơi, bố cháu tăng cân sáu tháng nay rồi. Bố cháu không tập thể dục, ngủ hơn mười tiếng một ngày, ăn uống không kiểm soát, ngồi im sau bữa ăn, và thường lén lút uống chút rượu. Giờ kết quả khám sức khỏe của bố cháu ngày càng tệ hơn".
Bác sĩ xem xét kỹ lưỡng kết quả xét nghiệm và tình hình quả thực không mấy khả quan: Huyết áp cao, đường huyết không ổn định, gan nhiễm mỡ và các dấu hiệu teo cơ đều xuất hiện. Điều này khiến bác sĩ lắc đầu: Tuổi tác đã cao, cơ thể quả thực không còn đủ sức để làm việc nữa.
Tình huống này thực sự quen thuộc với nhiều gia đình. Khi về già, về lý thuyết, người ta nên "ăn ngon ngủ kỹ", nhưng nếu không "giảm cân" một chút khi bước sang tuổi 80, điều đó thực sự có thể gây ra vấn đề cho sức khỏe.
Sau tuổi tám mươi, cơ thể không còn như xưa, chức năng các cơ quan dần suy yếu, hệ miễn dịch cũng không còn mạnh mẽ như trước. Nếu tiếp tục lối sống cũ vào thời điểm này, các vấn đề sức khỏe rất dễ trở nên trầm trọng hơn. Có những việc không phải là không thể làm, nhưng cần phân biệt giữa "có thể" và "phù hợp".
1. Đừng ngủ quên - càng ngủ nhiều, bạn sẽ càng cảm thấy mệt mỏi
Người lớn tuổi thường phàn nàn rằng họ cảm thấy "quá buồn ngủ", như thể ngủ nhiều hơn đồng nghĩa với sức khỏe tốt hơn - đây là một quan niệm sai lầm nghiêm trọng. Thông thường, 6- 8 tiếng ngủ mỗi ngày là đủ cho người trên 80 tuổi. Nhiều nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng người lớn tuổi ngủ hơn 9 tiếng thực sự có nhiều khả năng bị suy giảm nhận thức, trầm cảm và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Lý do rất đơn giản. Ngủ quá nhiều sẽ làm rối loạn đồng hồ sinh học, ảnh hưởng đến việc tiết melatonin và các hormone khác, dẫn đến năng lượng ban ngày kém hơn và mất ngủ vào ban đêm, tạo ra một vòng luẩn quẩn. Hơn nữa, người cao tuổi vốn đã có quá trình trao đổi chất chậm hơn và mức độ hoạt động giảm; nếu họ nằm trên giường cả ngày, cơ bắp của họ sẽ teo nhanh hơn, mật độ xương giảm, nguy cơ té ngã tăng lên.
Do đó, việc người cao tuổi dậy sớm không hẳn là điều xấu. Thay vào đó, họ nên tuân theo nhịp điệu của cơ thể, ngủ trưa đúng giờ, đi ngủ sớm vào ban đêm và vận động nhiều hơn vào ban ngày, điều này thực sự có thể cải thiện trạng thái tinh thần.
2. Đừng ăn quá nhiều và đừng nuông chiều bản thân bằng đồ ăn
Một số người cao tuổi nghĩ rằng: "Tôi già rồi, ăn uống tử tế có gì sai? Chỉ là để cho ngon miệng thôi mà". Nhưng đến tuổi 80, chức năng tiêu hóa của họ suy giảm, khả năng tiết insulin cũng giảm. Nếu họ ăn nhiều thịt mà không hạn chế đồ ngọt vào thời điểm này, rất dễ dẫn đến đường huyết cao và cholesterol cao.
Nhiều người cao tuổi cảm thấy mình "ăn ít", nhưng thực tế, chế độ ăn uống của họ "rất không lành mạnh". Thực phẩm nhiều muối, nhiều dầu mỡ và đồ chiên rán đã trở thành "khách quen" trên bàn ăn của họ. Một bữa ăn điển hình có thể bao gồm một bát cơm trắng, một thìa thịt kho tàu lớn và đồ uống có đường. Theo thời gian, điều này gây áp lực ngày càng lớn lên thận và gan của họ, khiến việc kiểm soát các bệnh mãn tính trở nên khó khăn.
Dữ liệu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường ở người cao tuổi lên tới 20%, và hơn 80% số ca tiểu đường ở người cao tuổi có liên quan chặt chẽ đến chế độ ăn uống không lành mạnh. Hơn nữa, sau 80 tuổi, khứu giác và vị giác suy giảm, khiến người ta dễ bị ảnh hưởng bởi các hương vị mạnh, và nhiều người vô tình ăn quá nhiều muối và dầu, dẫn đến tăng huyết áp và xơ vữa động mạch.
Người cao tuổi được khuyến nghị nên ăn chế độ "nhẹ nhàng nhưng không nhạt nhẽo". Ăn no khoảng 70-80% mỗi ngày, kết hợp chế độ ăn cân bằng giữa thịt và rau. Ăn nhiều đồ hấp, luộc và hầm, giảm đồ chiên rán, hạn chế các sản phẩm thịt chế biến sẵn và kiểm soát lượng muối, đường nạp vào cơ thể. Nếu cần, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng kế hoạch ăn uống. Sức khỏe không phải là thứ bạn "ăn theo ý mình", mà là thứ bạn "ăn đúng cách".
3. Tránh ngồi quá lâu, ngồi cả ngày sẽ có hại cho sức khỏe và tính mạng
Khi lớn tuổi, nhiều người trở nên ngại ra ngoài, đặc biệt là khi trời lạnh hoặc nóng. Họ thường ngồi hàng giờ liền, bật TV cho đến khi lưng đau nhức không thể duỗi thẳng. Thật không may, ngồi lâu là một trong những thói quen nguy hiểm nhất đối với người cao tuổi.
Có thể bạn chưa biết, nhưng nghiên cứu cho thấy người lớn tuổi ngồi hơn 6 tiếng mỗi ngày có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn đáng kể, và tỷ lệ tử vong chung của họ cao hơn gần 40% so với những người hoạt động nhiều hơn. Ngồi lâu không chỉ gây tổn thương cột sống thắt lưng và các khớp mà còn ảnh hưởng đến lưu thông máu và làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
Người cao tuổi nên đảm bảo ít nhất 30 phút tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày, chẳng hạn như đi bộ, Thái Cực Quyền hoặc đạp xe chậm. Nếu có bệnh lý nền, họ có thể điều chỉnh lượng vận động tùy theo tình trạng thể chất, nhưng không được hoàn toàn thụ động. Ngay cả việc đi bộ thêm vài bước quanh nhà hoặc thường xuyên đứng dậy thực hiện một số bài tập giãn cơ đơn giản cũng tốt hơn là ngồi yên một chỗ.
4. Đừng hút thuốc hoặc uống rượu quá mức; ngay cả một lượng nhỏ cũng không đáng để mạo hiểm
Nhiều người cao tuổi cảm thấy mình đã quen với việc hút thuốc lá và uống rượu bia hàng chục năm trời, vậy làm sao họ có thể bỏ được? Nhưng vấn đề là sau tuổi tám mươi, khả năng trao đổi chất của cơ thể suy giảm đáng kể, và những gì họ có thể chịu đựng trước đây, giờ đây họ không thể chịu đựng được nữa.
Nicotine trong thuốc lá gây co mạch, làm tăng gánh nặng cho tim và ảnh hưởng đến chức năng phổi. Nhiều người ở độ tuổi tám mươi đã có chức năng phổi kém, và ngay cả một cơn cảm lạnh nhẹ cũng có thể dễ dàng tiến triển thành viêm phổi. Người hút thuốc lâu năm dễ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và thậm chí là ung thư phổi.
Rượu lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Mặc dù một lượng nhỏ rượu đôi khi có thể "cải thiện lưu thông máu" ở người trẻ, nhưng khi lớn tuổi, chức năng giải độc của gan suy yếu, và rượu có thể dễ dàng tích tụ trong cơ thể, dẫn đến chức năng gan bất thường và thậm chí gây ra xơ gan hoặc xuất huyết não.
Một cuộc khảo sát năm 2023 về tình trạng sức khỏe của người cao tuổi tại các cộng đồng người Hoa cho thấy 47% người hút thuốc trên 80 tuổi mắc các bệnh hô hấp mãn tính. Trong số những người cao tuổi uống rượu, một phần ba bị suy giảm chức năng gan ở các mức độ khác nhau. Đằng sau những con số này là vô số bi kịch có thể phòng ngừa được.
Sau tuổi tám mươi, bạn cần phải "cứng rắn" hơn với chính mình.
Sau tuổi tám mươi, mọi quyết định đều nên ưu tiên cho sức khỏe. Ngừng ngủ nướng, ngừng ăn uống vô độ, ngừng ít vận động, ngừng hút thuốc và uống rượu quá mức. Nghe có vẻ dễ dàng, nhưng cần sự hợp tác của các thành viên trong gia đình, một chút kiên trì, và cả chính những người cao tuổi để thực sự nhận ra: không phải là bạn không thể tận hưởng cuộc sống, mà là bạn cần thay đổi cách tận hưởng.
