Tờ Wall Street Journal cuối tháng 11 dẫn lời nguồn tin giấu tên am hiểu vấn đề cho biết máy bay không người lái (UAV) tự sát Altius do công ty Anduril Industries của Mỹ sản xuất đã liên tục gặp vấn đề khi thử lửa tại Ukraine, trong đó nổi bật là tình trạng dễ tổn thương trước những biện pháp chế áp điện tử của Nga.
"Các đặc nhiệm tuyến đầu của Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) nhận thấy rằng UAV tự sát Altius liên tục lao xuống đất hoặc đánh trượt mục tiêu. Những chiếc Altius gặp nhiều trục trặc và kém tin cậy tới mức SBU đã ngừng sử dụng chúng kể từ năm 2024", một nguồn tin cho hay.
UAV Omen gặp sự cố khi thử nghiệm trong vìdeo đăng ngày 14/11. Video: Anduril
Đây được coi là thông tin bất ngờ, do Anduril Industries đã trở thành một trong những doanh nghiệp nổi bật nhất trong lĩnh vực khởi nghiệp (startup) quốc phòng ở Mỹ, với cam kết cung cấp thiết bị và phần mềm giúp quân đội nước này bắt kịp xu thế thiết bị không người lái (drone) trên thế giới.
Tận dụng làn sóng đầu tư vào công nghệ quân sự, Anduril đã nâng giá trị công ty lên 30,5 tỷ USD, tăng hơn ba lần so với thời điểm cuối năm 2022. Công ty đã được trao nhiều hợp đồng với quân đội Mỹ, nhằm chế tạo hàng loạt nguyên mẫu thiết bị, từ drone tự sát đến hệ thống quản lý chiến trường.
Xung đột Ukraine đánh dấu lần đầu sản phẩm của Anduril được triển khai trong thực tế, khi hãng gửi hàng trăm phi cơ Altius cho Kiev.
Palmer Luckey, người sáng lập Anduril, hồi tháng 3 tuyên bố UAV Altius đã "vô hiệu hóa lượng khí tài Nga trị giá hàng trăm triệu USD". Vài tháng sau, Luckey tới Đài Loan để bàn giao lô UAV Altius đầu tiên cho lực lượng phòng vệ hòn đảo. Giới chức Đài Loan nói đã nhận tổng cộng 131 phi cơ Altius trong năm nay, song từ chối bình luận về hiệu suất hoạt động của chúng.
Ngoài dòng Altius, Anduril dường như còn chuyển cho Ukraine khoảng 40 thiết bị bay không người lái (drone) Ghost, có hình dạng giống trực thăng mini và chuyên làm nhiệm vụ trinh sát.
Dù vậy, 4 nguồn tin am hiểu vấn đề tiết lộ phiên bản đời đầu của Ghost đã gặp khó khăn trước những biện pháp tác chiến điện tử Nga, khiến binh sĩ Ukraine thất vọng. "Anduril có vẻ đã hiểu sai cách mà địa hình và thiết bị gây nhiễu tác động đến quỹ đạo bay của UAV", một nguồn tin cho hay.
Quân đội Ukraine từ chối phản hồi khi được đề nghị bình luận về hiệu suất của UAV do Anduril sản xuất, cho biết đây là thông tin mật.
Dù vậy, UAV phương Tây, trong đó có thiết bị của Anduril, hiện không có ảnh hưởng lớn tại Ukraine. Phó thủ tướng Ukraine Mykhailo Fedorov cuối năm ngoái tiết lộ quân đội nước này đã triển khai khoảng một triệu drone các loại ở tiền tuyến trong năm 2024, trong đó 96% là sản phẩm nội địa.
Binh sĩ Mỹ chuẩn bị triển khai drone Ghost X tại Hohenfels, Đức hồi tháng 1. Ảnh: US Army
Phát ngôn viên Anduril Shannon Prior nhấn mạnh "ai cũng gặp vấn đề với tác chiến điện tử trong giai đoạn đầu xung đột", thêm rằng công ty đã hợp tác chặt chẽ với người dùng cuối để thu thập phản hồi, cập nhật phần mềm theo thời gian thực nhằm điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện chiến đấu.
Prior cho biết phiên bản nâng cấp Ghost X đã được chuyển đến tiền tuyến ở Ukraine vào tháng 12/2023, thêm rằng mẫu drone này đã khắc phục được những vấn đề mắc phải trước đó.
Dù vậy, Ghost X tiếp tục gặp sự cố trong các thử nghiệm gần đây. Reuters cho biết trong cuộc diễn tập dài ngày của lục quân Mỹ tại Hohenfels, Đức, hồi giữa tháng 1, một drone Ghost đã mất kiểm soát và rơi xuống gần vị trí các binh sĩ.
Theo Anduril, nguyên nhân dẫn đến sự cố là cánh quạt gặp trục trặc và vấn đề này đã được khắc phục. Thiếu tá Geoffrey Carmichael, phát ngôn viên Sư đoàn Sơn cước số 10 lục quân Mỹ, đơn vị tham gia diễn tập, cho rằng "trục trặc là điều có thể xảy ra" khi thử nghiệm các công nghệ mới.
Đối với dòng Ghost X, thiếu tá Carmichael cho biết mẫu drone này đã thể hiện hiệu suất tốt khi hoạt động ở độ cao lớn cũng như trong thời tiết lạnh và nóng, song vẫn còn một số điểm cần cải thiện, đặc biệt là quản lý năng lượng trong điều kiện cực lạnh.
Anduril tuyên bố lục quân Mỹ đã "liên tục ca ngợi" độ tin cậy của Ghost X.
Dù vậy, sản phẩm của hãng tiếp tục xảy ra vấn đề trong cuộc thử nghiệm tại căn cứ không quân Eglin ở bang Florida trong tháng 11, lần này là với dòng Altius.
Sau khi được thả từ máy bay nhằm thử nghiệm năng lực trinh sát, UAV Altius đã bổ nhào từ độ cao khoảng 2.400 m và cắm đầu xuống đất. Một chiếc Altius khác cũng bị rơi trong thử nghiệm riêng biệt, theo báo cáo tóm tắt của không quân Mỹ.
Phát ngôn viên Prior cho biết đây là những "sự cố cá biệt" trong hàng trăm cuộc thử nghiệm. "Chúng tôi đang liên tục kiểm chứng các năng lực mới cho sản phẩm, đẩy chúng đến giới hạn để có thể học hỏi, tinh chỉnh và cải tiến. Thất bại khi thử nghiệm là điều tự nhiên và có chủ đích trong quá trình này", đại diện Anduril cho hay.
Bà nhấn mạnh UAV Altius đã bay hơn 2.000 giờ trong các cuộc thử nghiệm, trình diễn và triển khai trên thực tế, song không nêu kết quả chi tiết.
"Sự cố đối với hai chiếc Altius trong các cuộc thử nghiệm do không quân Mỹ tiến hành tháng trước, cũng như những thất bại trong chương trình UAV Ghost, cho thấy khác biệt giữa tuyên bố của công ty Mỹ với thực tế thử nghiệm và chiến đấu", Reuters cho hay.
Điều này còn phản ánh thách thức chung của ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ, đó là phải làm quen với lĩnh vực UAV giá rẻ, trong khi trước đó chỉ tập trung vào sản xuất thiết bị quân sự hiện đại và đắt tiền.
UAV Altius bay tại thao trường Yuma ở bang Arizona. Mỹ năm 2020. Ảnh: US Army
Công ty Mỹ gần đây cũng phát tín hiệu có thể cởi mở hơn về kết quả thử nghiệm trong tương lai. Nhà sáng lập Luckey hồi tháng trước hỏi những người theo dõi trên tài khoản mạng xã hội cá nhân rằng họ có muốn công ty chia sẻ nhiều hơn về "chuyện hậu trường" hay không.
Sau đó hai ngày, ngay khi công bố UAV trinh sát cao cấp mang tên Omen, Anduril đã đăng video sản phẩm này gặp sự cố khi thử nghiệm và rơi xuống mặt đất, đồng thời liệt kê bài học rút ra trong quá trình phát triển.
"Những sự cố này, cũng như bài học kinh nghiệm thu được, là một phần thiết yếu và không thể tránh khỏi trong quá trình phát triển", đại diện Anduril cho hay.
(Theo Reuters, WSJ)
