Một nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí khoa học Science Advances có thể đã đưa ra đáp án hợp lý nhất cho bí ẩn về Sao Hỏa: Một hành tinh từng có cảnh quan giống Trái Đất và có thể có cả sự sống, bỗng chốc chỉ còn sa mạc giá lạnh.
Hành tinh đỏ hiện tại và trong quá khứ - Ảnh đồ họa: NASA
Theo Live Science, mặc dù hành tinh đỏ ngày nay khô, lạnh và hầu như không có không khí, bề mặt của nó được chạm khắc bằng chứng không thể nhầm lẫn về một quá khứ ẩm ướt.
Sao Hỏa vẫn còn lưu giữ các đặc điểm địa hình mà giới khoa học tin là thung lũng sông cổ đại, lòng hồ và khoáng chất chỉ hình thành khi có nước.
Tuy nhiên, để nước lỏng tồn tại, Sao Hỏa sẽ cần một bầu khí quyển dày đặc hơn ngày nay nhiều để giữ nhiệt và duy trì áp suất bề mặt cao hơn.
Việc hiểu được bầu khí quyển đó biến mất khi nào và như thế nào là điều cần thiết để tái tạo quá trình tiến hóa khí hậu của hành tinh này và liệu rằng sự sống đã tồn tại trên đó như thế nào, trong bao lâu.
Trong thập kỷ qua, các nhà khoa học đã thu thập được nhiều bằng chứng cho thấy gió Mặt Trời - luồng hạt ion hóa mà sao mẹ của chúng ta liên tục giải phóng - và bức xạ đã làm mất đi phần lớn bầu khí quyển của Sao Hỏa.
Một trong các cơ chế quan trọng nhất gây ra quá trình đó là hiện tượng các hạt năng lượng cao từ gió Mặt Trời va chạm với tầng khí quyển trên, truyền đủ năng lượng cho các nguyên tử trung tính và khiến chúng đủ sức thoát khỏi lực hấp dẫn của hành tinh, thoát ra không gian.
TS Shannon Curry từ Đại học Colorado Boulder, nhà nghiên cứu chính trong sứ mệnh MAVEN của NASA gọi các luồng hạt gây ra cơ chế đó là "đại bác Mặt Trời".
"Đại bác là các ion nặng đâm vào bầu khí quyển rất nhanh và bắn tung các nguyên tử và phân tử trung tính ra ngoài" - TS Curry mô tả.
Lập luận này đến từ các quan sát của tàu vũ trụ MAVEN trong vòng 9 năm.
Bằng cách kết hợp dữ liệu từ ba thiết bị của MAVEN, các nhà nghiên cứu đã tạo ra một bản đồ chi tiết về argon, một loại khí hiếm, trong tầng khí quyển trên của Sao Hỏa.
Argon là một chất đánh dấu lý tưởng cho loại thoát khí quyển này vì nó trơ về mặt hóa học, nặng và chống tích điện.
Điều này khiến nó khó có thể tương tác với các quá trình khí quyển khác, nghĩa là bất kỳ sự mất mát đáng kể nào của argon đều đóng vai trò là chất đánh dấu rõ ràng của quá trình các nguyên tử và phân tử trung tính bị bắn tung.
Thật vậy, MAVEN đã phát hiện ra nồng độ argon cao nhất ở độ cao mà các cú va chạm với bầu khí quyển Sao Hỏa. Sự hiện diện của nó cao hơn nhiều so với mong đợi.
Đối chiếu với các điều kiện của bầu khí quyển Sao Hỏa trong quá khứ - được dự đoán thông qua các mô hình trước đây - họ kết luận rằng "đại bác Mặt Trời" đủ sức tước đi bầu khí quyển của thời Sao Hỏa có nước.
Vì vậy, có thể nói Mặt Trời đã gián tiếp tước bỏ thế giới sự sống của Sao Hỏa vài tỉ năm trước, nếu như nó thực sự tồn tại như NASA tin tưởng.
