Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) ngày 15/12 tuyên bố đã triển khai tàu lặn không người lái "Sub Sea Baby" để tập kích cảng Novorossiysk và đánh trúng một tàu ngầm Đề án 636 của Hạm đội Biển Đen hải quân Nga.
SBU cho biết đòn đánh đã khiến tàu ngầm Nga bị hư hại nặng và phải ngừng hoạt động. Video đăng kèm cho thấy nhiều tàu mặt nước và một tàu ngầm đang neo đậu ở cầu cảng. Vụ nổ lớn xảy ra ở vị trí tàu ngầm, song chưa thể xác định rõ thiệt hại.
Văn phòng báo chí Hạm đội Biển Đen hải quân Nga khẳng định không có tàu chiến nào bị hư hại trong cuộc tấn công, cũng không có thương vong trong sự việc.
Tàu ngầm ở cảng Novorossiysk bị tập kích trong video do SBU đăng tải ngày 15/12. Video: SBU
Dmytro Pletenchuk, phát ngôn viên hải quân Ukraine, cho biết tàu ngầm là dạng mục tiêu khó tấn công nhất và cuộc tập kích đã đánh dấu bước ngoặt mới trong chiến sự. "Sự việc làm thay đổi hoàn toàn nhận thức về những điều có thể xảy ra trong hoạt động tác chiến hải quân", ông nói.
SBU chưa công bố thông số kỹ thuật của Sub Sea Baby, song tên gọi cho thấy nhiều khả năng đây là biến thể của xuồng không người lái Sea Baby. Kể từ đầu xung đột, Ukraine đã nhiều lần sử dụng Sea Baby và các mẫu xuồng không người lái khác để tập kích mục tiêu Nga ở Biển Đen, gây nhiều thiệt hại cho đối phương.
Phiên bản nâng cấp của Sea Baby có tầm hoạt động 1.500 km và tải trọng hai tấn, gần gấp đôi phiên bản trước. Một số biến thể có khả năng mang theo vũ khí điều khiển từ xa, thay vì chỉ dùng với hình thức tấn công tự sát. Các cải tiến khác bao gồm hỗ trợ nhắm mục tiêu bằng AI, hệ thống ổn định đường ngắm hay cơ chế tự hủy để ngăn đối phương tịch thu khí tài.
Các cuộc tập kích bằng xuồng không người lái từ Ukraine đã buộc Hạm đội Biển Đen Nga di chuyển tàu chiến từ cảng nhà ở bán đảo Crimea về thành phố Novorossiysk, cách đó khoảng 300 km về phía đông. Nga cũng xây dựng nhiều lớp rào chắn bằng sà lan và phao nổi, đồng thời triển khai máy bay tuần tra để bảo vệ lực lượng.
Hai xuồng Sea Baby trong ảnh công bố hôm 22/10. Ảnh: SBU
Dù vậy, video về cuộc tấn công cho thấy chiếc Sub Sea Baby đã vượt qua những lớp phòng vệ này.
"Khả năng di chuyển dưới nước không chỉ giúp giảm đáng kể nguy cơ bị phát hiện và phá hủy, mà còn giúp nó vượt qua các rào chắn phòng vệ mà Nga đã triển khai quanh cảng, vốn để đối phó xuồng không người lái thông thường", bình luận viên Howard Altman của chuyên trang quân sự Mỹ War Zone nhận xét.
Theo nhóm phân tích Army Recognition có trụ sở tại Bỉ, tàu lặn không người lái (UUV) có thể khai thác những "điểm mù" trong hệ thống an ninh tại cảng và tập kích vào vị trí dễ bị tổn thương nhất trên tàu ngầm là khu vực nằm dưới mớn nước.
Phương pháp này đòi hỏi phương tiện được trang bị hệ thống dẫn đường và điều khiển chính xác cao, để di chuyển trong môi trường có nhiều chướng ngại vật như cảng biển. Đầu đạn và ngòi nổ cũng cần được thiết kế để đủ khả năng phá hủy hệ thống đẩy và các bộ phận quan trọng khác trên tàu ngầm đang neo đậu.
"Thông tin về Sub Sea Baby vẫn còn là bí ẩn, nhưng Ukraine đã chứng minh khả năng sử dụng nó và khiến tàu chiến Nga đối mặt nhiều rủi ro hơn. Novorossiysk từng được xem là nơi trú ẩn an toàn với Hạm đội Biển Đen, dù từng bị tấn công bằng xuồng tự sát và máy bay không người lái. Tuy nhiên, UUV tập kích tàu ngay trong cảng sẽ thay đổi cách nhìn nhận này", Altman cho hay.
Theo bình luận viên của War Zone, nhiều khả năng hải quân Nga sẽ thay đổi chiến thuật phòng thủ tại quân cảng Novorossiysk nhằm đề phòng nguy cơ bị tập kích theo phương pháp tương tự trong tương lai, dù tàu ngầm có thật sự bị hư hại hay không.
Sà lan (khoanh đỏ) tại lối ra vào quân cảng Novorossiysk trong ảnh chụp vệ tinh tháng 3/2024. Ảnh: Maxar
Hạm đội Biển Đen Nga có 6 tàu ngầm Đề án 636.3 trong biên chế, tất cả đều có khả năng phóng tên lửa hành trình tầm xa Kalibr và thường tham gia những chiến dịch tập kích hiệp đồng nhằm vào lãnh thổ Ukraine. Trong số này, chiếc Rostov-on-Don đã hai lần bị Ukraine phóng tên lửa tập kích và được cho là đã bị đánh chìm.
Nhiều quốc gia như Mỹ và Trung Quốc đang phát triển UUV để tiến hành nhiều nhiệm vụ, như tập kích tàu thuyền ở khoảng cách xa, trinh sát hoặc rải thủy lôi. Chúng có thể triển khai từ tàu ngầm hoặc tàu mặt nước, giúp tăng phạm vi hoạt động.
Dù vậy, cây viết David Hambling của tạp chí Forbes cho rằng UUV của các cường quốc thường quá phức tạp và đắt đỏ. Trong khi đó, Ukraine coi tàu lặn không người lái là vũ khí giá rẻ và có thể tiêu hao, nên nhiều khả năng sẽ trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về loại hình tác chiến không người lái dưới nước.
(Theo Reuters, War Zone, Army Recognition)
