Ông Dong – chủ một doanh nghiệp hải sản nhiều tuần liền không thể lý giải vì sao người bạn thân thiết của mình, anh Zhang, tài xế xe tải, đột ngột trở nên xa cách sau một lời mời ăn tối tưởng như rất bình thường.
Hôm ấy, khi được mời đi ăn, anh Zhang vì bận việc gia đình nên từ chối. Ông Dong không hỏi thêm, chỉ đáp gọn “Không sao, lần sau gặp lại.” Điều ông không ngờ là thái độ của Zhang những ngày tiếp theo lại thay đổi hoàn toàn: lạnh nhạt, ít hợp tác và dường như có ý né tránh.
“Một lời mời ăn tối sao có thể gây ra oán giận?” – ông Dong bối rối kể lại trong một buổi tiệc tối, khi có dịp gặp ông Li – một chuyên gia xã hội nổi tiếng vì thấu hiểu tâm lý và quan hệ giữa người với người.
Khi nghe xong câu chuyện, với vài chén rượu làm nóng câu chuyện, ông Li giải thích một nguyên nhân mà ông Dong chưa từng nghĩ đến: chính câu trả lời tưởng như vô hại “Được, lần sau gặp lại nhé” lại là điểm khiến đối phương tổn thương.
Khi giao tiếp cảm xúc, điều quan trọng nhất không phải là câu chữ – mà là cảm giác an toàn
Theo phân tích của chuyên gia Li, khi anh Zhang từ chối cuộc hẹn vì “có việc gia đình”, điều anh thật sự mong đợi không phải là sự chấp thuận về mặt hình thức, mà là cảm giác được thấu hiểu. Trong bối cảnh đó, câu nói của Zhang ngầm biểu thị: “Tôi xin lỗi. Việc ở nhà bất ngờ và thực sự quan trọng. Mong anh không giận.”
Ở thời điểm ấy, điều anh ấy cần nhất là sự đồng cảm để làm dịu cảm giác áy náy của mình. Nhưng phản hồi của ông Dong – ngắn gọn, lạnh lùng, không cảm xúc đã vô tình bỏ qua trạng thái tâm lý đó.
Đối với nhiều người, kiểu đáp lời như vậy khiến họ cảm thấy: đối phương không quan tâm đến lý do của mình, lời mời chỉ là một câu nói xã giao, hoặc mình không quan trọng đủ để được cảm thông. Đây chính là lý do khiến Zhang trở nên xa cách: anh cảm thấy không được xem trọng.
Lời từ chối không phải vấn đề – vấn đề là cách người kia phản ứng
Theo ông Li, nếu muốn duy trì sự thân thiện và ấm áp trong giao tiếp hằng ngày, người ta cần học cách đáp lại lời từ chối một cách tinh tế hơn. Điều đó không chỉ thể hiện EQ cao, mà còn cho thấy khả năng duy trì mối quan hệ bền vững.
Thay vì nói: “Được, lần sau gặp lại", ông Dong lẽ ra có thể nói: “Anh lái xe cả ngày rồi, việc gia đình chắc chắn quan trọng hơn. Anh cứ thu xếp đi, để hôm khác tôi mời lại. Hay: “Nghe anh nói có vẻ gấp, có gì tôi hỗ trợ được cứ nói.”
Một câu nói như vậy ngay lập tức khôi phục cảm giác an toàn, giải tỏa gánh nặng tâm lý và khiến người kia cảm thấy được tôn trọng.
Trong giao tiếp cảm xúc, điều con người tìm kiếm là được công nhận và coi trọng. Ông Li nhấn mạnh rằng tâm lý con người tuân theo một nguyên tắc bất di bất dịch: “Ai cũng muốn cảm thấy mình có giá trị.”
Do đó, khi mời ai đó đi ăn tối – đặc biệt khi muốn củng cố quan hệ – điều người ta cần truyền tải không phải là “đi ăn”, mà là thông điệp sâu xa hơn: “Tôi coi trọng bạn, nên tôi muốn dành thời gian cho bạn." Nếu ứng xử tinh tế, ngay cả một lời từ chối cũng có thể trở thành cơ hội hâm nóng mối quan hệ.
Để minh họa, ông Li kể lại câu chuyện của chính mình: một lần ông mời ông Wang – đối tác kinh doanh đi ăn. Ông Wang từ chối vì đã phải họp cả ngày. Cách ông Li khá tinh tế, ông đã thể hiện sự đồng cảm trước tiên: “Việc họp cả ngày chắc chắn mệt rồi, anh nghỉ ngơi đi. Sau đó, ông Li chủ động đề xuất buổi hẹn mới: "Bạn đưa luôn thời gian và địa điểm cho tuần tới. Tôi rất muốn nghe kinh nghiệm của anh khi quản lý dự án XX".
Nhờ vậy, ông Wang cảm thấy được coi trọng, và cuộc hẹn lần sau diễn ra thuận lợi. Hai người thậm chí trở thành bạn thân từ đó.
Con người trong các tình huống bất ngờ luôn tìm kiếm cảm giác kiểm soát. Khi kế hoạch bị hủy, họ dễ rơi vào trạng thái mất phương hướng. Trong trường hợp của ông Dong, câu “lần sau gặp lại” đặt toàn bộ quyền quyết định vào tay Zhang – người đang bối rối vì việc gia đình khiến mối quan hệ càng trở nên mơ hồ.
Cách đúng đắn là: công nhận cảm xúc của đối phương, chủ động đề xuất phương án mới, thể hiện mong muốn gặp mặt một cách chân thành. Điều đó khiến đối phương cảm thấy: “Bạn trân trọng tôi, và bạn coi trọng mối quan hệ này.”
