Nhạc sĩ tài hoa với những sáng tác bi lụy về tình yêu
Đỗ Lễ tên thật là Đỗ Hữu Lễ sinh năm 1941 tại Hà Nội, sau đó theo gia đình di cư vào miền Nam. Ông bắt đầu hoạt động nghệ thuật từ những năm 1960.
Nhạc sĩ Đỗ Lễ
Khác với nhiều nhạc sĩ cùng thời, Đỗ Lễ không sở hữu một gia tài đồ sộ về số lượng ca khúc. Tác phẩm của ông chủ yếu là các ca khúc phổ thơ, nhưng chính sự kết hợp giữa khả năng cảm thụ thi ca tinh tế và bản năng sáng tác giàu kịch tính đã tạo nên một di sản âm nhạc độc đáo, dễ nhận biết.
Các ca khúc nổi tiếng nhất của ông đều mang một màu sắc chung là u uất, day dứt và tuyệt vọng. Chất nhạc của Đỗ Lễ thường chậm rãi, sử dụng những quãng ngân dài, buồn bã và đặc biệt là sự tương tác chặt chẽ giữa giai điệu và ca từ, khiến cho người nghe cảm nhận rõ được nỗi đau trong tình yêu.
Cuộc đời ông là một bản hòa tấu của sự nghiệp ngắn ngủi, di sản âm nhạc độc đáo, và một bi kịch tình yêu đã dẫn đến sự ra đi gây sốc.
Ca khúc Sang ngang (phổ thơ Đinh Hùng) được xem là đỉnh cao trong sự nghiệp của ông, là bản tình ca bi thương nhất trong kho tàng nhạc Bolero. Với những câu như: "Tôi đứng nhìn em bước vội sang ngang / Lòng tôi như cũng tan nát theo nàng…", ca khúc này đã mô tả tột cùng sự đớn đau của người bị bỏ rơi, đứng nhìn người mình yêu đi lấy chồng.
Hay, bài Tình nghèo (phổ thơ Hà Thúc Sinh) với tiết tấu Bolero quen thuộc nhưng mang chất tự sự sâu sắc, bài hát là lời tự trách và nỗi lòng của người thanh niên không thể giữ được tình yêu vì cảnh nghèo.
Nhạc của Đỗ Lễ là tiếng lòng của những tâm hồn tan vỡ, nơi nỗi đau được thể hiện một cách trần trụi, không che đậy. Nó đại diện cho một mảng tối, day dứt và thành thật của dòng nhạc tình ca.
Nhạc sĩ Đỗ Lễ cũng từng phụ trách một chương trình ca nhạc hàng tuần trên Đài Truyền hình, quy tụ các ca sĩ như Hoàng Oanh, Khánh Ly, Thanh Lan, Ngọc Minh, Thanh Tuyền, Giao Linh, Hương Lan, Hoài Xuân, Carol Kim, Xuân Đào, Phương Hồng Hạnh, tam ca Sao Băng, 3 Con Mèo, 3 Trái Táo...
Sau này, ông kiếm sống chủ yếu bằng nghề dạy nhạc.
Đau đớn trong tình yêu và cái chết đột ngột
Nếu âm nhạc là tấm gương phản chiếu tâm hồn thì bi kịch cá nhân chính là nguồn cảm hứng nghiệt ngã nhất cho Đỗ Lễ. Cuộc đời ông gắn liền với một câu chuyện thất tình kinh điển và đau thương, đã làm thay đổi hoàn toàn con người và số phận của ông.
Tình yêu lớn nhất trong đời Đỗ Lễ là với một người ca sĩ tên Lệ Thanh. Mối tình này sâu đậm đến mức đã trở thành nguồn cơn cho hầu hết các tác phẩm âm nhạc của ông.
Tuy nhiên, cũng như nhân vật trong ca khúc Sang ngang, Đỗ Lễ đã phải chứng kiến người yêu của mình lên xe hoa cùng người khác. Có nhiều giai thoại kể rằng, ông đã sáng tác Sang ngang ngay trong đêm tân hôn của người yêu, hoặc là trong buổi tiệc đính hôn mà ông đến dự với tư cách khách mời.
Cú sốc tình cảm này đã giáng một đòn chí mạng vào tâm hồn người nhạc sĩ lãng mạn. Sau sự kiện đó, Đỗ Lễ gần như không còn sáng tác nhiều nữa. Ông chọn cuộc sống ẩn dật, cô độc, sống khép kín và mang theo nỗi đau khổng lồ vào những năm tháng sau này.
Sau đó, ông kết hôn với nữ ca sĩ Hoài Xuân (người đầu tiên trình bày bài Sang ngang), cuộc hôn nhân kéo dài 6 năm và hai người có với nhau 3 con rồi li hôn. Chán nản, ông sáng tác bài Tình phụ.
Sự cô đơn và bi kịch đã biến ông thành một "người nhạc sĩ của nỗi buồn," với những tác phẩm mang tính dự báo về một kết cục bi thảm. Nỗi đau thất tình không chỉ là chủ đề âm nhạc mà còn là gánh nặng thực sự, đè nặng lên cuộc đời ông.
Sau này, Đỗ Lễ gần như biệt tích trong làng nhạc. Ông sống một cuộc đời lặng lẽ, không màng danh vọng, và dường như đã từ bỏ hoàn toàn con đường âm nhạc.
Năm 1994, Đỗ Lễ sang nước ngoài sinh sống với người thân, nhưng chỉ được hai năm lại về nước vào tháng 10 năm 1996. Đến ngày 24 tháng 3 năm 1997, nam nhạc sĩ đột ngột qua đời. Các thông tin cho rằng ông tự kết liễu đời mình trong căn nhà thuê trên đường Trần Đình Xu, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. Ông để lại 2 lá thư tuyệt mệnh, một cho vợ và một cho một người bạn thân.
Sự ra đi của Đỗ Lễ được xem là một cái kết bi thương cho cuộc đời một nghệ sĩ tài hoa, người đã sống gần trọn đời mình trong vòng vây của sự cô đơn và nỗi đau thất tình. Cái chết của ông đã biến những ca từ bi lụy trong Sang ngang không chỉ còn là nghệ thuật mà đã trở thành chính lời tự thuật cho một số phận hẩm hiu.
Mới đây, danh ca Bảo Yến cũng tâm sự về nhạc sĩ Đỗ Lễ tại chương trình Bước chân dĩ vãng: "Anh Đỗ Lễ ngày đó cũng hay tới nhà tôi tâm sự. Nào là người yêu anh bỏ anh rồi.
Tôi bảo anh đi kiếm người khác đi, anh cũng là nhạc sĩ nổi tiếng mà. Nhưng anh Đỗ Lễ bảo anh yêu sâu đậm lắm, không quên được. Hai đứa anh yêu nhau cũng được 5, 6 năm rồi mà giờ nó bỏ anh đi nên anh buồn lắm.
Tôi khuyên anh Đỗ Lễ cố gắng quên nỗi buồn đó đi. Vậy mà một tháng sau tôi nghe tin anh Đỗ Lễ chết trong phòng tắm. Tôi nghĩ vì anh ấy buồn quá nên mới suy sụp dẫn tới cái chết".
Dù cuộc đời ngắn ngủi, sự nghiệp không rầm rộ và cái chết đầy bi kịch, di sản của Đỗ Lễ vẫn tồn tại mạnh mẽ. Ông đã để lại cho nền âm nhạc Việt Nam những bản tình ca vượt thời gian, là đỉnh cao của sự buồn bã và tuyệt vọng trong tình yêu.
Ông mãi mãi là "Người nhạc sĩ của những giọt nước mắt tuyệt vọng," người đã dùng chính nỗi đau tột cùng của mình để viết nên những khúc ca bất hủ, vang vọng mãi trong lòng những trái tim đồng cảm với sự lỡ làng và tan vỡ.
