Chiều 24/11, góp ý cho dự án Luật Báo chí sửa đổi, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cho biết nhiều trang không phải cơ quan báo chí thường xuyên trích dẫn, đăng lại nội dung từ báo chính thống nhưng thay đổi tiêu đề, cắt dán, thậm chí xuyên tạc thông tin để câu view và kiếm tiền quảng cáo. Việc khai thác miễn phí các bài phân tích chuyên sâu, điều tra tốn kém làm mất giá trị nội dung gốc và bào mòn doanh thu của các tòa soạn - yếu tố sống còn của báo chí chuyên nghiệp.
Theo bà, các thuật toán hiện nay ưu tiên nội dung giật gân, cảm xúc mạnh, khiến bài viết chuẩn xác và cân bằng của báo chí bị đẩy xuống. Doanh thu quảng cáo và độc giả vì thế bị chuyển hướng sang những kênh câu view, trong khi các cơ quan báo chí chịu trách nhiệm sản xuất nội dung lại thua thiệt. "Điều này xói mòn nguồn lực để duy trì một nền báo chí chuyên nghiệp", bà nói.
Từ thực tế đó, nữ đại biểu đề nghị bổ sung quy định về "quyền liên quan" của các cơ quan báo chí trên không gian mạng; đồng thời giao Chính phủ nghiên cứu cơ chế thương lượng, chia sẻ doanh thu với các nền tảng số lớn theo mô hình EU, Úc, Canada nhằm tạo sự công bằng trên thị trường thông tin.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) phát biểu tại nghị trường. Ảnh: Hoàng Phong
Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Thu Hà nhận định dự thảo hiện hành vẫn tiếp cận theo tư duy truyền thống, trong khi các nền tảng xuyên biên giới đã chi phối mạnh mẽ dòng chảy thông tin. Các nền tảng này sử dụng nội dung báo chí để thu lợi nhưng không chia sẻ doanh thu, không chịu trách nhiệm pháp lý và không bảo đảm gỡ bỏ nội dung sai theo yêu cầu cơ quan chức năng. "Nếu không đặt ra nghĩa vụ pháp lý tối thiểu, báo chí Việt Nam sẽ mãi ở thế bất bình đẳng", bà nói.
Bà Hà đề nghị mọi tổ chức, cá nhân sử dụng lại nội dung báo chí, từ tổng hợp, lập trình đến trích dẫn, hiển thị đoạn trích hoặc khai thác dữ liệu, đều phải có sự đồng ý của cơ quan báo chí và thực hiện cơ chế chia sẻ lợi ích. Riêng nền tảng xuyên biên giới cần có đại diện pháp lý ở Việt Nam, chịu trách nhiệm gỡ bỏ thông tin sai sự thật và phối hợp xử lý vi phạm. Bà cũng kiến nghị Nhà nước đầu tư hệ thống giám sát nội dung thời gian thực và chuẩn nhận diện thông tin báo chí.
Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động Thành phố Hồ Chí Minh - đại biểu Phạm Trọng Nhân thì cho rằng dự thảo chưa quy định đủ mạnh với các nền tảng xuyên biên giới như Facebook, YouTube, TikTok - nơi đang diễn ra các hoạt động deepfake, thao túng thuật toán và tạo xu hướng giả. Ông đề nghị xây dựng chế định độc lập về nền tảng xuyên biên giới, yêu cầu công khai thuật toán đề xuất, gỡ bỏ tin giả trong 24 giờ, định danh tài khoản, phối hợp truy vết chiến dịch thao túng và kết nối API cảnh báo sớm với cơ quan chức năng. "Trong thời đại AI, chậm 24 phút cũng có thể gây khủng hoảng nhận thức", ông cảnh báo.
Theo ông Nhân, các nghĩa vụ này phải được ghi rõ trong Luật Báo chí, bởi luật điều chỉnh chất lượng và dòng chảy thông tin - phạm vi không trùng với Luật An ninh mạng.
Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động Thành phố Hồ Chí Minh - đại biểu Phạm Trọng Nhân. Ảnh: Hoàng Phong
Đề nghị tăng bảo vệ nhà báo khi tác nghiệp
Đại biểu Đoàn Thị Lê An cho rằng dự thảo luật cần bổ sung quyền "được đảm bảo an toàn" cho nhà báo tại hiện trường thiên tai, tai nạn, cháy nổ hoặc khu vực có nguy cơ mất an ninh trật tự. Nhà báo phải được bảo vệ về tính mạng, sức khỏe, phương tiện và thiết bị tác nghiệp.
Bà đề nghị lực lượng chức năng hướng dẫn khu vực an toàn, hỗ trợ tác nghiệp và không cản trở trái pháp luật hoạt động báo chí; cơ quan báo chí phải trang bị bảo hộ và đào tạo kỹ năng an toàn cho phóng viên.
Đại biểu Nguyễn Hữu Thông đề nghị bổ sung hành vi "đe dọa, tấn công, khủng bố nhà báo trên không gian mạng", đồng thời đề xuất có chính sách bồi dưỡng, hỗ trợ tài chính cho phóng viên tác nghiệp ở vùng sâu, vùng xa và khu vực đặc biệt khó khăn nhằm khuyến khích bám địa bàn, bảo đảm thông tin hai chiều giữa trung ương và cơ sở.
