Xem video:
Một ngày tháng 7, chúng tôi men theo con đường nhỏ len lỏi vườn sầu riêng ở phường Hàng Gòn (tỉnh Đồng Nai). Khu vườn rộng 5ha với hàng trăm cây sầu riêng hơn 10 năm tuổi, trái lủng lẳng trên cao, chờ người dũng cảm thu hoạch.
Sầu riêng được thợ di chuyển đến điểm tập kết. Ảnh: Hoàng Anh
Nghe "bộp bộp” để đoán trái sắp chín
Trên những thân cây cao gần chục mét, bóng người đàn ông chênh vênh, tay chỉ cầm một con dao nhỏ vừa để cắt cuống, vừa để đo độ già của trái sầu. Không dây an toàn, đai bảo hộ, họ chỉ dựa vào đôi tay khỏe, kinh nghiệm và đôi tai nhạy bén.
Mỗi cây sầu riêng có từ hàng chục đến cả trăm trái nhưng chỉ những trái già tới độ, ruột chín vừa tầm mới được hái. "Không hái sớm, không để muộn" là nguyên tắc “vàng” mà người thợ nào cũng nằm lòng.
Một thợ chuyên gõ sầu riêng để phân loại. Ảnh: Hoàng Anh
Anh Nguyễn Văn Linh, một thợ chuyên gõ sầu riêng cho biết, trái non sẽ cho âm trầm đục, trái già phát ra âm thanh đanh gọn như tiếng trống nẩy, còn trái chín tới thì “kêu” theo cách riêng.
“Người ngoài nghe như nhau nhưng thợ lành nghề chỉ cần vài nhịp là 'bắt bệnh’. Nhiều trái nhìn đẹp mã ngoài nhưng trong chưa đạt. Nếu hái nhầm, coi như mất toi vài trăm nghìn, thương lái chê, chủ vườn cằn nhằn”, anh Linh cười nói.
Khi trái sầu riêng chuẩn bị được cắt, người phía dưới nhanh chóng thủ thế với đồ hứng sầu riêng là chiếc bao bố hoặc giỏ nhựa đan, sẵn sàng hứng trái rơi đúng hướng, đúng lực.
Mắt phải nhanh, tay phải lẹ
Đứng chờ phía dưới, người hứng cũng căng mình không kém. Trái sầu riêng trung bình nặng 3-5kg, rơi từ độ cao 6-8m. Hứng không khéo là bể múi, nát trái hoặc thậm chí gây nguy hiểm cho chính mình.
Anh Phú hứng trái sầu riêng rơi xuống ở độ cao gần 10m. Ảnh: Hoàng Anh
Anh Trần Minh Phú (48 tuổi) cho hay, nhiều người tưởng đứng dưới hứng là dễ nhưng thật ra, nghề này rất nguy hiểm.
Để tránh chấn thương, anh luôn tính toán hướng rơi, tư thế chân đứng, tay đỡ sao cho trái lọt vào giữa bao, rồi nhanh tay đệm cho trái hạ xuống đất nhẹ nhàng.
“Có hôm mưa, đất trơn, tôi đứng không vững, xém tí trái sầu riêng rơi lệch là dính vào đầu. Không phải trèo cao nhưng phải đoán được hướng rơi, điều chỉnh bao cho trúng tâm, rồi đỡ sao cho êm nhất để trái không bể múi”, anh Phú kể.
Làm nghề này cũng có lúc “dính đòn”, nhưng anh vẫn bám nghề vì đam mê. Mỗi mùa thu hoạch, nhóm “gõ - hứng” sầu riêng của anh theo chân các thương lái đi khắp các vườn trong vùng để thu mua sầu riêng.
Công việc không ổn định nhưng vào đúng mùa, gõ đúng chuẩn, hứng đúng kỹ thuật, thu nhập của người hái có thể đạt từ 30-40 triệu đồng/tháng, cao điểm có khi được hơn trăm triệu đồng.
Chủ vườn sầu riêng, chị Nguyễn Thị Hải Vân (ngụ phường Hàng Gòn, tỉnh Đồng Nai) cho biết, nghề hái sầu riêng nhìn đơn giản nhưng để đúng chuẩn và giữ được trái nguyên vẹn thì phải có kỹ thuật, sự ăn ý của những người làm nghề.
“Một mùa thu hoạch chỉ dài khoảng 1-2 tháng nhưng nó quyết định phần lớn thu nhập cả năm của gia đình tôi. Thợ giỏi giúp mình giữ được gần như toàn bộ chất lượng trái, không bể múi, không mất giá”, chị Vân nói.
Những trái sầu riêng già được thợ lành nghề phân loại. Ảnh: Hoàng Anh
Theo chị Vân, mọi năm sầu riêng được thương lái thu mua giá cao nhưng năm nay mất giá, thương lái mua xô với giá hơn 30.000 đồng/kg. Nếu hái sớm hoặc bị dập thì chỉ bán được phân nửa, thậm chí bị thương lái từ chối.
