Trong vài năm trở lại đây, livestream bán hàng đã bùng nổ tại Trung Quốc và nhanh chóng trở thành "mỏ vàng" trên thế giới ảo. Từ các ngôi sao giải trí đến chủ shop nhỏ lẻ, từ các thương hiệu lớn đến những người mới vào nghề, ai cũng muốn chen chân vào đường đua livestream - nơi từng được xem là phương thức tiếp thị vừa tiện lợi vừa giúp sản phẩm tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng. Các lớp học, "làng" livestream hình thành ở nhiều địa phương, tạo nên một ngành công nghiệp mới với tốc độ tăng trưởng nhanh chóng.
Những hình ảnh "huy hoàng" của ngành công nghiệp
Thế nhưng, phía sau ánh đèn livestream là một thực tế đầy tranh cãi. Theo Tổng cục Quản lý Thị trường Trung Quốc, năm 2024 ghi nhận hơn 402.000 đơn khiếu nại liên quan đến livestream - tăng 19,3% so với năm ngoái. Người tiêu dùng ngày càng bức xúc với những cú "ngã ngựa" từ các streamer : Quảng cáo sai sự thật, sản phẩm kém chất lượng, đổi trả gian nan và thậm chí là hành vi trốn thuế.
Ngành công nghiệp livetream dần đánh mất lòng tin khi "vàng thau lẫn lộn".
Điều đáng nói là chính niềm tin - thứ từng làm nên thành công cho ngành này - lại đang bị lợi dụng để trục lợi. Các KOL/KOC từng là "kim chỉ nam" tiêu dùng của công chúng, như Lý Giai Kỳ hay Đổng Vũ Huy, liên tục dính phốt bán "hàng rởm": Từ tôm đông lạnh trộn phụ gia vượt ngưỡng, tổ yến chưa qua xử lý được gắn mác cao cấp, đến đá quý giả kèm giấy kiểm định rởm. Dù tai tiếng nổ ra, không ít streamer vẫn bình thản "lên sóng" hôm sau, thu tiền tỷ qua mỗi buổi livestream .
Trong chương trình " niềm tin - Thúc đẩy tiêu dùng" ngày 15/3 của Đài CCTV, loại tôm từng được quảng bá rầm rộ này bị phát hiện chứa phụ gia vượt ngưỡng cho phép.
Lời xin lỗi và phương án giải quyết cho các sản phẩm không đảm bảo chất lượng.
Người tiêu dùng, sau khi bị lừa, thường rơi vào thế bị động. Nhiều shop biến mất sau một đêm, streamer phủi tay không chịu trách nhiệm, kênh chăm sóc khách hàng thì "bặt vô âm tín". Trong khi đó, các chiến dịch truyền thông vẫn tiếp tục thổi phồng công dụng sản phẩm như thể đang bán… phép màu. Thực phẩm chức năng được gọi là "thần dược", mỹ phẩm hạng thường được biến hóa thành "bí quyết trẻ mãi không già".
Loạt "thần dược" được quảng cáo với những thông tin không có trên nhãn. Ảnh: news.hubeidaily.net.
Livestream từng được kỳ vọng là tương lai của thương mại, là cầu nối giữa người bán và người mua. Nhưng khi lòng tin trở thành thứ bị mua bán rẻ mạt, livestream không còn là công cụ kết nối, mà là con dao hai lưỡi. Người tiêu dùng sau "một cú lừa", thay vì quay lưng, lại tiếp tục xem buổi livestream kế tiếp - như thể phép màu vẫn còn cơ hội xảy ra. Chính sự dễ dãi ấy vô tình tiếp tay cho những streamer thiếu đạo đức nghề nghiệp.
Trong "canh bạc" , phần thua thường nghiêng về phía người tiêu dùng.
Livestream từng là "giấc mộng đổi đời" của hàng triệu người ở Trung Quốc. Nhưng khi sân chơi không có luật lệ rõ ràng, khi lòng tin bị đem ra thử thách hết lần này đến lần khác, thì việc người tiêu dùng quay lưng là điều tất yếu.
