Áp lực trước "gánh nặng kép"
Đỗ Thị Minh Thư (26 tuổi, làm việc tại đường Trần Nhân Tôn, P.An Đông; trước đây là P.9, Q.5, TP.HCM) cho biết lương 12 triệu đồng/tháng chỉ đủ trang trải chi tiêu cá nhân và gửi về phụ giúp bố mẹ.
Có những người trẻ lo lắng thu nhập từ công việc hằng ngày khó đảm bảo cuộc sống tương lai
ẢNH: THANH NAM
"Bố mẹ mình đều ngoài 60, không có lương hưu. Mỗi tháng mình trích khoảng 4 - 5 triệu đồng gửi về quê biếu đấng sinh thành. Bạn bè cùng trang lứa đã nghĩ đến chuyện mua nhà, còn mình thì chỉ mong đủ tiền mỗi tháng, thật sự rất áp lực", Thư chia sẻ.
Anh Nguyễn Văn Duy (30 tuổi, công nhân may mặc tại P.Linh Xuân; trước đây là P.Linh Trung, TP.Thủ Đức, TP.HCM) cho hay gia đình anh phải nuôi cả bố mẹ và ông bà nội cùng lúc. "Hai vợ chồng tôi đều đi làm may mặc, tổng thu nhập hơn 15 triệu đồng/tháng mà vẫn thấy thiếu. Bố mẹ không có bảo hiểm, đau ốm là chúng tôi lo. Nhiều khi nghĩ đến tương lai chính mình cũng chưa biết già rồi sẽ sống ra sao", anh nói.
Câu chuyện của Thư và anh Duy phản ánh "gánh nặng kép" của một bộ phận người trẻ VN hiện tại, đó là vừa phải phụng dưỡng thế hệ trước, vừa lo cho tuổi già chính mình khi chưa có tích lũy.
Nguyễn Vũ Hoàng (28 tuổi, làm việc tại đường Cao Lỗ, P.Chánh Hưng; trước đây là Q.8, TP.HCM) kể: "Lương 18 triệu đồng/tháng nhưng hầu như mình tiêu hết cho ăn uống, đi chơi và mua sắm. Thời gian gần đây đọc tin về già hóa dân số mới thấy lo. Vì nghĩ đến lúc bố mẹ già, rồi mình cũng già, không biết bám vào đâu".
Với những người trẻ có công việc không ổn định như giao hàng, chạy xe công nghệ… thì nỗi lo càng lớn hơn. Anh Đỗ Văn Đình (34 tuổi, ngụ hẻm 119 đường 3 Tháng 2, P.Vườn Lài; trước đây là P.10, Q.10, TP.HCM) chia sẻ: "Mỗi ngày mưu sinh kiếm sống chỉ được khoảng gần 200.000 đồng, lo cho cái ăn, thuê trọ đã đủ mệt, nên khi nghĩ về tương lai rất lo".
Những thói quen nhỏ có thể tạo khác biệt lớn
Chuyên gia xã hội học Hoàng Đỗ Minh Trung (Trung tâm tham vấn và trị liệu, tư vấn tâm lý Khải An, P.Bình Trưng; trước đây thuộc P.An Phú, TP.Thủ Đức, TP.HCM) cho rằng: "Nếu không thay đổi tư duy tài chính cá nhân, khả năng một bộ phận người trẻ có thể rơi vào cảnh "chưa kịp giàu đã nghèo" khi về già là dễ xảy ra. Và gánh nặng chăm sóc người già sẽ rơi vào những người trẻ hiện nay, nhất là với người trẻ chưa đủ mạnh cả về tài chính".
Có trường hợp cho biết không đoán định được tương lai sẽ sống ra sao khi mưu sinh hằng ngày với thu nhập ít ỏi
ẢNH: THANH NAM
Theo anh Vũ Thành Khiết (32 tuổi), nghiên cứu sinh chương trình thạc sĩ chính sách công, Trường ĐH Charles Sturt (Úc), có những nguyên nhân sâu xa dẫn đến thực tế hiện nay nhiều người trẻ đứng trước lo âu "chưa giàu đã già". "Có thể kể như năng suất lao động VN vẫn ở mức thấp so với một số nước trong khu vực, hay thói quen tài chính yếu. Khi người trẻ chưa coi trọng việc tiết kiệm dài hạn, đầu tư hưu trí, còn chuộng tiêu dùng ngắn hạn…", anh phân tích.
Vì lẽ đó, anh Khiết cho rằng: "Nếu người trẻ không được trang bị kỹ năng và thói quen tài chính, rất có thể sẽ đối diện khủng hoảng an sinh trong vòng 20 năm tới. Từ đây đặt ra thách thức cho sự phát triển của đất nước".
Để có thể góp phần tháo gỡ nỗi lo này, anh Khiết nói cần giải pháp từ nhiều phía. "Chẳng hạn, với chính sách của nhà nước, cải cách hệ thống an sinh, mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội tự nguyện, khuyến khích tiết kiệm hưu trí. Đầu tư mạnh vào nâng cao năng suất lao động, công nghệ, giáo dục. Với các doanh nghiệp, nên xây dựng chính sách lương, thưởng, phúc lợi ổn định, tạo điều kiện để người lao động trẻ có tích lũy. Và với bản thân người trẻ, hãy thay đổi tư duy "làm bao nhiêu xài bấy nhiêu". Thay vào đó, học cách quản lý tài chính, tiết kiệm từ sớm, tham gia bảo hiểm và đầu tư dài hạn. Và rộng hơn, với xã hội cần tạo môi trường khuyến khích lối sống lành mạnh, giảm chi phí y tế, nâng cao tuổi thọ khỏe mạnh", anh Khiết cho hay.
Anh Huỳnh Hữu Hiệp (31 tuổi, làm việc tại Công ty TNHH kỹ thuật Tiêu Điểm, P.Tây Thạnh; trước đây là P.Tây Thạnh, Q.Tân Phú, TP.HCM) nói rằng: "Mỗi người trẻ cần ý thức tham gia bảo hiểm xã hội, kể cả tự nguyện. Nhà nước phải cải cách để bảo hiểm hấp dẫn, linh hoạt hơn, chứ không thể để tình trạng người trẻ "trốn đóng" vì thấy phiền phức hoặc tốn kém".
Thực tế cho thấy, bên cạnh một bộ phận người trẻ lo "chưa giàu đã già", thì vẫn có những trường hợp chủ động để bản thân không rơi vào tình cảnh ấy.
Nguyễn Thy Lan (27 tuổi, làm việc ở P.Hiệp Bình; trước đây là P.Hiệp Bình Phước, TP.Thủ Đức, TP.HCM) kể: "Mỗi tháng mình dành ít nhất 20% lương cho quỹ tiết kiệm dài hạn. Mình coi đó như khoản "thuế tương lai", để sau này không trở thành gánh nặng cho con cái".
Chuyên gia Hoàng Đỗ Minh Trung cho rằng những số liệu từ Cục Thống kê cho thấy VN đối diện tốc độ già hóa dân số chóng mặt. "Trong bức tranh ấy, người trẻ vừa phải lo cho thế hệ đi trước, vừa chật vật dựng xây tương lai chính mình. Nhưng nếu người trẻ có những thói quen nhỏ có thể tạo khác biệt lớn. Nếu có chuẩn bị kỹ càng thì không những giúp bản thân mà còn góp phần giúp quốc gia tránh kịch bản "chưa giàu đã già".
Tốc độ già hóa 'chóng mặt' nhất châu Á
Tại Hội nghị khoa học chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày truyền thống Bệnh viện Quân y 175 vào tháng 5 vừa qua, GS-TS-BS Nguyễn Đức Công, Phó chủ tịch Hội Lão khoa VN, thông tin VN chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011, khi người từ 65 tuổi trở lên chiếm 7% dân số. Đến năm 2021, tỷ lệ này tăng lên 8,3%, tương đương hơn 8,1 triệu người cao tuổi. Dự báo đến năm 2025, VN sẽ có 16,1 triệu người cao tuổi, chiếm trên 16% dân số, và bước vào giai đoạn dân số già từ năm 2036.Theo GS-TS-BS Nguyễn Đức Công, VN có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất châu Á, và đứng đầu trong 10 nước nhanh nhất thế giới. Thời gian chuyển từ giai đoạn "già hóa dân số" sang "dân số già" ở VN chỉ kéo dài 17 - 20 năm, ngắn hơn rất nhiều so với các nước phát triển (thường mất 40 - 50 năm). Đến năm 2069, VN dự kiến sẽ có hơn 25 triệu người cao tuổi.
