Xu hướng trái ngược tại hai thị trường nhập khẩu than lớn nhất thế giới – loại nhiên liệu chủ yếu dùng để phát điện – phản ánh phần lớn sự đan xen giữa sản xuất than nội địa và tốc độ triển khai năng lượng tái tạo.
Theo dữ liệu tổng hợp của hãng phân tích hàng hóa Kpler, nhập khẩu than nhiệt điện đường biển của Trung Quốc trong tháng 8 ước đạt 25,63 triệu tấn, tăng so với mức 22,77 triệu tấn của tháng 7 và là mức cao nhất kể từ tháng 12 năm ngoái.
Lượng nhập từ Indonesia – nhà xuất khẩu than nhiệt điện lớn nhất thế giới – dự kiến chạm mức cao nhất trong 5 tháng, đạt 16,13 triệu tấn. Trong khi đó, nhập khẩu từ Australia – nhà cung cấp lớn thứ hai – nhiều khả năng tăng tháng thứ ba liên tiếp, lên 5,84 triệu tấn.
Thoạt nhìn, việc nhập khẩu than nhiệt điện tăng dường như trái ngược với số liệu chính thức cho thấy sản lượng điện than tại Trung Quốc giảm 1,3% trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 7, do thủy điện và năng lượng tái tạo gia tăng.
Tuy nhiên, sản lượng điện than – vốn gần như hoàn toàn dựa vào than đá, chỉ có một phần nhỏ từ khí đốt tự nhiên – đã tăng 4,3% trong tháng 7 so với cùng kỳ năm ngoái, theo số liệu công bố ngày 15/8.
Cùng lúc đó, sản lượng than nội địa của Trung Quốc suy giảm, với mức khai thác 381 triệu tấn trong tháng 7, thấp hơn 3,8% so với cùng kỳ năm ngoái và là mức thấp nhất kể từ tháng 4/2024. Việc sản lượng điện than tăng và nguồn cung than giảm đã thúc đẩy nhu cầu nhập khẩu, trong khi giá than nhiệt điện đường biển thấp cũng góp phần kích cầu.
Theo cơ quan báo giá hàng hóa Argus, giá than Indonesia có nhiệt trị 4.200 kcal/kg giảm xuống 40,45 USD/tấn trong tuần kết thúc ngày 4/7 – mức thấp nhất trong 4 năm. Sức mua mạnh hơn từ Trung Quốc đã giúp giá hồi phục nhẹ, lên mức cao nhất trong 2 tháng là 43,33 USD/tấn trong tuần kết thúc ngày 22/8.
Diễn biến tương tự cũng diễn ra với loại than chủ lực từ Australia mà Trung Quốc ưa chuộng, có nhiệt trị 5.500 kcal/kg. Giá loại than này đạt 71,92 USD/tấn trong tuần kết thúc ngày 22/8, cao nhất trong 5 tháng, tăng 9,4% so với mức đáy 4 năm là 65,72 USD/tấn trong tuần kết thúc ngày 6/6.
Nhập khẩu của Ấn Độ suy giảm
Đà tăng giá gần đây gần như hoàn toàn do Trung Quốc dẫn dắt, bởi nhập khẩu than nhiệt điện của Ấn Độ đang yếu đi.
Theo dự báo của Kpler, lượng nhập khẩu tháng 8 của Ấn Độ chỉ đạt 9,74 triệu tấn, giảm so với 11,99 triệu tấn của tháng 7 và thấp nhất kể từ tháng 2/2023. Con số này cũng giảm gần một nửa so với mức đỉnh 17,96 triệu tấn hồi tháng 5 – cao nhất từ đầu năm đến nay.
Nguyên nhân là tỷ trọng điện than trong tổng sản lượng điện của Ấn Độ tháng 7 đã giảm xuống mức thấp nhất 5 năm, thấp hơn 4,2% so với cùng kỳ năm ngoái, theo phân tích dữ liệu từ cơ quan điều độ lưới điện quốc gia Grid-India. Đồng thời, sản lượng thủy điện tăng 22,4% và năng lượng tái tạo tăng 14,4%, đủ để bù đắp mức tăng 1,8% của tổng điện sản xuất.
Ấn Độ cũng đang tăng cường sản xuất than trong nước khi ngày càng nhiều doanh nghiệp tư nhân tham gia khai thác và bán ra thị trường. Các nhà phân tích dự báo sản lượng than của Ấn Độ trong năm tài chính bắt đầu từ ngày 1/4 sẽ đạt khoảng 1,15 tỷ tấn, vượt kỷ lục 1,05 tỷ tấn của năm trước.
Sự đối lập trong nhập khẩu than nhiệt điện đường biển giữa Trung Quốc và Ấn Độ cho thấy: trong ngắn hạn, sản lượng than nội địa vẫn là yếu tố then chốt quyết định nhu cầu và giá cả trên thị trường quốc tế, và Trung Quốc vẫn giữ vai trò dẫn dắt.
Trong dài hạn, cả Trung Quốc và Ấn Độ đều đang đẩy nhanh tốc độ lắp đặt công suất phát điện tái tạo đồng thời mở rộng sản xuất than nội địa. Điều này khiến nhu cầu nhập khẩu than nhiệt điện của hai quốc gia này có xu hướng giảm dần theo thời gian, dù vẫn có những giai đoạn nhu cầu tăng cao khi nguồn cung trong nước sụt giảm hoặc điện than được huy động mạnh hơn.
Quan điểm được nêu trong bài viết này là của tác giả, một cây bút chuyên mục của Reuters.
