Vụ thử nghiệm bom Sa hoàng năm 1961. Video: RT
Theo báo cáo do trang Visual Capitalist của Canada đăng tải, các nhà khoa học ước tính, từ cuối Thế chiến II cho đến lúc Chiến tranh Lạnh kết thúc, cả Mỹ và Liên Xô đã thực hiện hơn 1.700 cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân. Trong khi chính quyền Mỹ tập trung vào việc hoàn thiện các khí tài mang thiết bị hạt nhân, Liên Xô lại hướng đến nghiên cứu những vũ khí có sức mạnh không tưởng và quả bom mang tên "Sa hoàng" là một trong số đó.
Bối cảnh
Giữa lúc căng thẳng Chiến tranh Lạnh ngày một leo thang vào giữa thập niên 1950, chính quyền Liên Xô đã đẩy mạnh dự án phát triển bom hạt nhân. Dự án được chia làm 2 giai đoạn và diễn ra trong khoảng thời gian 1956 - 1961. Những nghiên cứu khi đó của các nhà khoa học Liên Xô đã tạo ra thành quả là bom Sa hoàng.
Trong nghị quyết đưa ra hồi tháng 10/1961, các nhà lãnh đạo Liên Xô tuyên bố cuộc thử nghiệm quả bom Sa hoàng sẽ diễn ra tại bãi thử Novaya Zemlya (nay thuộc Nga) vào cuối tháng đó.
Để có thể chở quả bom nặng 27 tấn, chính quyền đã điều động một máy bay ném bom Tu-95. Tuy nhiên, các nhà khoa học Liên Xô vẫn phải chỉnh sửa lại chiến đấu cơ này để phù hợp với yêu cầu của cuộc thử nghiệm. Phiên bản máy bay chỉnh sửa đó sau này được các tài liệu quân sự Nga ghi nhận với tên gọi Tu-95V.
Cuộc thử nghiệm và kết quả
Vào sáng 30/10/1961, chiếc Tu-95V đã thực hiện vụ ném bom Sa hoàng tại bãi thử Novaya Zemlya. Để kíp lái chiến đấu cơ có đủ thời gian thu thập dữ liệu và rời khỏi phạm vi vụ nổ, quân đội Liên Xô đã trang bị cho quả bom một dù giảm tốc, đồng thời thả bom ở độ cao 10.500km.
Đài RT dẫn những tài liệu được công bố sau này cho hay, các chuyên gia quân sự Liên Xô có tổng cộng 188 giây để thu thập dữ liệu về quả bom, trước khi thiết bị hạt nhân trên phát nổ ở độ cao 4.200m. Khi phát nổ, sức công phá của bom Sa hoàng được ghi nhận lên tới hơn 50 Megaton, tương đương hơn 50 triệu tấn thuốc nổ TNT.
Một thành viên trong đội phụ trách thu thập dữ liệu cuộc thử nghiệm kể: “Qủa cầu lửa có đường kính 4,6km và có thể nhìn thấy từ khoảng cách 1.000km bất chấp những đám mây dày đặc. Cột khói hình nấm của vụ nổ đạt độ cao 67km và có đường kính 95km… Tại đảo Dikson (Nga) nằm cách tâm chấn vụ nổ khoảng 800km, sóng xung kích khiến cửa sổ của nhiều công trình vỡ nát, kèm tiếng động giống như đại bác”.
Cuộc thử nghiệm bom Sa hoàng ở thời điểm đó đã gây ra một làn sóng phản đối vũ khí hạt nhân, không chỉ từ các quốc gia phương Tây mà còn nhiều nơi khác trên thế giới. Theo trang National WW2 Museum, lợi ích duy nhất mà cuộc thử bom hạt nhân trên mang lại là "Hiệp ước cấm thử vũ khí hạt nhân một phần" được ký kết vào tháng 8/1963 và bắt đầu có hiệu lực vào tháng 10 cùng năm.
