Đêm 12, rạng sáng 13/12/1998, Biển Đông cuồn cuộn trong bão số 8 - bão Faith. Hơn 20 năm sau, mỗi khi nhắc lại, Trung tá Nguyễn Hữu Tôn, quân y chuyên nghiệp Hải quân nhân dân Việt Nam, người từng công tác tại Tiểu đoàn DK1, Vùng 2 Hải quân nói bằng giọng chậm rãi nhưng dứt khoát: "Cơn bão đó khác hẳn những cơn bão chúng tôi từng gặp".
Trung tá Tôn quê ở Bắc Ninh. Ông theo học ngành quân y, cả một đời làm nhiệm vụ trên các nhà giàn và tàu săn ngầm lênh đênh trên biển.
Năm 1998, ông 33 tuổi, đã có con, là người lớn tuổi nhất ở nhà giàn Phúc Nguyên 2A. Trên nhà giàn khi ấy là một tập thể cán bộ, chiến sĩ gắn bó như ruột thịt. Chỉ huy nhà giàn là Đại úy Vũ Quang Chương. Bên cạnh anh là những gương mặt quen thuộc của ca trực biển dài ngày: Nguyễn Hữu An, nhân viên cơ điện; Lê Đức Hồng, phụ trách radar; Nguyễn Hữu Tôn, y sĩ nhà giàn; Hoàng Văn Thủy, người giữ mạch liên lạc với đất liền. Bên cạnh đó là Dương Văn Hoan, Phó nhà giàn phụ trách chính trị; Hà Công Dụng, làm nhiệm vụ cơ yếu; Phí Ngọc Thuật, phụ trách báo vụ và Nguyễn Văn Thơ, pháo thủ.
“Đợt ấy bão dồn dập, liền mấy cơn, bão số 5, 6, 7. Trước khi bão Faith đến, sóng không nổi bọt trắng như ở bờ biển mà là sóng lừng. Nó dồn liên tiếp từ đáy biển lên, giống như sóng thần ở Nhật Bản, gặp vật cản mới bật bọt trắng".
Từ 11 giờ đêm, giường ‘chạy’, tủ đổ sập
Gió mùa đông bắc đã nổi từ mấy hôm trước. Chiều 12/12/1998, khi bão Faith áp sát, mưa phủ trắng trời. Từng cơn sóng khổng lồ trùm lên nuốt chửng nhà giàn.
Trung tá Tôn nhớ lại cảm giác rất lạ: “Nhà giàn nghiêng nghiêng. Đứng trên đó có lúc thấy như nằm trên võng, cứ đong đưa, đong đưa”.
Sóng ở khu vực nhà giàn Phúc Nguyên 2A thường lớn hơn các điểm khác. Đêm ấy, không ai nói ra, nhưng ai cũng hiểu, nhà giàn đang bị thử đến giới hạn cuối cùng.
Khoảng 11h đêm, sóng lên rất to. "Giường chạy từ góc này sang góc kia. Bàn ghế, tủ, đồ đạc đổ ngổn ngang. Muốn đứng, chúng tôi phải bám vào lan can", Trung tá Tôn kể.
Anh em mặc áo phao suốt đêm. Lương khô, thuốc men, thuốc chống cá mập, pháo tín hiệu được chuẩn bị sẵn. Trong túi mỗi người còn có gừng, tỏi để nhai cho ấm bụng, chống lạnh khi xuống nước.
Theo lời Trung tá Tôn, thuốc chống cá mập là một bịch bột nhỏ. “Khu vực đó cá mập nhiều. Khi gặp cá mập, chúng tôi sẽ tách bịch bột ra, nó tạo thành một đám mây như mực phun, làm cá mập mất phương hướng, không nhìn thấy mình. Tất nhiên, nếu ai đó lỡ bị thương chảy máu thì không thể tránh được cá mập".
Giữa đêm, nguồn điện liên lạc bị hỏng. Nhân viên thông tin Hoàng Văn Thủy nhiều lần leo lên nóc nhà giàn giữa mưa gió, sóng lớn quất thẳng vào mặt để nối lại ăng ten. Đầu dây bên kia là tiếng động viên liên tục từ đất liền "chỉ huy sẽ điều tàu cứu các em".
"Nhà nghiêng mà không trở lại là biết sẽ đổ"
“Khi nhà giàn nghiêng dần mà không trở lại được là biết sẽ đổ”, Trung tá Tôn nói. Lúc ấy, sóng phủ qua đầu, dìm cả nhà giàn xuống. Lệnh rời trạm được Chỉ huy trưởng Vũ Quang Chương bình tĩnh phát ra.
Trong những phút cuối còn giữ được liên lạc, anh Hoàng Văn Thủy gửi lời nhắn về gia đình. Rồi máy phát điện nổ, đèn tắt, mọi thứ chìm vào bóng đêm đặc quánh mùi mặn chát của biển.
Đại úy Vũ Quang Chương cho anh em rời nhà giàn trước. Trung tá Tôn nhớ rất rõ hình ảnh ấy. “Chỉ huy trưởng lúc đó rất bình tĩnh động viên mọi người: Nhà còn thì mình còn. Nhà đổ thì mình cũng phải theo nhà. Cứ bình tĩnh, an tâm".
Đại úy Chương mang theo lá cờ Tổ quốc được gấp gọn trong áo. Anh là người rời nhà giàn sau cùng.
Khi Phúc Nguyên 2A đổ sập, phao bè bị sóng đánh vỡ, người và phao cùng bị hất tung xuống biển.
Giờ khắc sinh tử đó, Trung tá Tôn không thể nào quên: "Giữa mênh mông sóng nước, 6 người may mắn bám được vào phao bè. Ba người còn lại có lẽ bị cuốn theo dòng nước khác. Sóng dữ tiếp tục hất cả người lẫn phao lên cao rồi quăng ra. Có lúc bị văng ra, tôi cố gắng bơi bám vào phao. Nước biển lạnh buốt thấu xương".
Giữa mênh mông sóng gió, điều quan trọng nhất để tồn tại là sự bình tĩnh, giữ sức và niềm tin rằng đồng đội và Tổ quốc luôn ở bên mình.
Trời dần sáng, đến trưa có nắng đỡ lạnh hơn. “Khi sóng đẩy lên cao, chúng tôi nhìn thấy lờ mờ phía xa là các nhà giàn khác nên luôn hy vọng tàu sẽ phát hiện được. Trong lúc chìm nổi giữa cơn bão biển, anh em vẫn chuyện trò, giữ bình tĩnh và không suy sụp ý chí. Một đồng đội trẻ hỏi: Trôi lâu thế này chắc sắp về đến đất liền rồi các anh nhỉ. Tôi trả lời: Đất ngay dưới chân mình, cách mấy chục mét", Trung tá Tôn nhớ lại.
Chiều xuống là lúc anh em thấy lo lắng. “Nếu phải qua thêm một đêm nữa thì rất nguy hiểm”, Trung tá Tôn nói.
Chập tối, tàu cứu hộ đến. Lúc đó bão đã giảm, mặt trời gần lặn. Tàu vận tải quân sự của đơn vị tiếp cận được khu vực và cứu 6 người. Lúc đó, ai cũng mệt nhưng còn tỉnh táo. Câu đầu tiên họ hỏi là tình hình về đồng đội: “Đã vớt được ai chưa?”. Lúc ấy, họ mới biết chỉ có 6 người sống sót. Ba đồng đội còn lại là Chương (chỉ huy trưởng, quê Thái Bình cũ), Hồng (quê Hà Tĩnh), An (quê Ninh Bình) đã hy sinh.
Hôm sau, anh em tiếp tục đi tìm kiếm đồng đội cùng tàu, vẫn nuôi hy vọng nhưng mấy ngày sau không thấy nên đành rút về.
Trung tá Tôn bùi ngùi: “Chương và Hồng thì chưa vợ, con. An có con mới sinh mà chưa kịp nhìn mặt. Vợ An không đi bước nữa. Đợt lễ kỷ niệm 30 năm thành lập DK1 vừa rồi, cô ấy đưa con vào thăm đơn vị...".
Con tàu quay lại cứu chúng tôi khi ấy vốn đang trên hành trình tránh bão, nhưng vừa nhận lệnh là lập tức đổi hướng, sẵn sàng lao thẳng vào vùng gió giật dữ dội để cứu đồng đội.
Thuyền trưởng Lê Văn Muộn nói rất khẽ mà rắn rỏi: “Cứ vào tâm bão cứu người đã. Nếu có chuyện gì xảy ra, rồi sẽ lại có tàu khác vào cứu mình”.
Trung tá Tôn ở nhà giàn từ năm 1989, khi mới thành lập 3 nhà giàn đầu tiên. Sau khi nhà giàn DK1/6 cụm Phúc Nguyên bị bão quật đổ vào tháng 12/1998, trải qua những giờ sinh tử của bão Faith, người con của vùng đồng bằng sông Hồng về thăm nhà vài tháng rồi lại tiếp tục công tác ở các nhà giàn khác cho đến năm 2009.
"Đã chọn con đường này thì chúng tôi không so đo, không chùn bước", Trung tá Tôn tâm sự, giọng ông chậm rãi như lời tự nhủ với lòng mình.
Hơn 20 năm trôi qua, mỗi dịp giỗ (ngày 25/10 âm lịch), những người còn sống sót vẫn nhớ nhau. Có người đến nhà đồng đội thắp hương, có người gửi nén tâm nhang từ xa.
Biển đã khép lại cơn bão Faith hơn 20 năm trước nhưng trong ký ức của Trung tá Nguyễn Hữu Tôn, đêm nhà giàn Phúc Nguyên 2A đổ sập vẫn hiện lên rất rõ: sóng lừng không có bọt trắng, giường chạy trong đêm, phao bè bị hất tung và một người chỉ huy mang theo lá cờ Tổ quốc rời trạm sau cùng...
Sau hơn 36 năm xây dựng và trưởng thành (1989–2025), Tiểu đoàn DK1 đã trở thành lực lượng nòng cốt trong quản lý, bảo vệ chủ quyền vùng biển thềm lục địa phía Nam của Tổ quốc. Các nhà giàn DK1 duy trì trực canh 24/24 giờ, theo dõi mục tiêu đa tầng, chủ động xử lý các tình huống phức tạp và hiệp đồng chặt chẽ với Kiểm ngư, Cảnh sát biển, Biên phòng, góp phần giữ vững an ninh, an toàn và ổn định vùng biển chiến lược.
Những năm gần đây, DK1 thực sự là “tai mắt” trên biển, quan sát, phát hiện và theo dõi hàng chục nghìn lượt mục tiêu, kịp thời báo cáo sở chỉ huy các cấp, không để bị động bất ngờ.
Không chỉ làm nhiệm vụ quốc phòng, cán bộ, chiến sĩ nhà giàn còn là điểm tựa tin cậy của ngư dân. DK1 đã cứu nạn nhiều tàu cá, hỗ trợ hàng trăm ngư dân gặp sự cố, cung cấp nước ngọt, lương thực, nhiên liệu, thuốc men cho hàng nghìn lượt người đi biển.
Thượng tá Nguyễn Trung Đức, Chính trị viên Tiểu đoàn DK1 khẳng định: “Với người lính DK1, nhà giàn là quê hương, là đồng đội, là Tổ quốc và cũng là lời hứa với nhân dân".
