Trên MXH từng có một chủ đề rất viral thế này: Là con cả trong gia đình, bạn có bao giờ cảm thấy mệt mỏi, bị đối xử bất công hay nản lòng không?
Topic nhanh chóng thu hút sự chú ý và nhận về nhiều câu trả lời chân thực đến đau lòng. Một bình luận điển hình trong đó là: “Chúng tôi là chị em sinh đôi. Lúc sinh ra tôi nặng 2,7kg còn em gái nặng 1,8kg. Mẹ nói rằng tôi đã lấy hết chất dinh dưỡng của em gái khi cả 2 đứa con ở trong bụng mẹ, khiến em ấy ốm yếu. Vì vậy tôi bị đối xử khác biệt từ nhỏ.
Em gái tôi mặc quần áo đẹp, đi ăn ở nhà hàng còn tôi phải làm việc nhà mỗi ngày. Em gái tôi được học đại học còn tôi phải đi tự làm thêm để trang trải sinh hoạt phí và kiếm tiền nuôi em. Ngày em nhập học, bố mẹ tổ chức tiệc ngay chính nhà hàng tôi làm thêm. Vừa nhìn thấy mặt tôi, họ đã không nén được cơn giận mà đuổi tôi ra ngoài: ‘Mày cố tình làm vậy phải không? Mày chỉ ghen tị với em gái thôi, mày phá hỏng bữa tiệc dành cho nó’” .
Dù là câu hỏi hay câu trả lời thì cũng đều có điểm chung: sự thiệt thòi của con cả.
(Ảnh minh hoạ: Xiaohongshu)
Con cả là đứa trẻ bị tước mất quyền được vô tư sớm nhất
Trong rất nhiều gia đình, con cả không lớn lên như một đứa trẻ bình thường. Khi các em còn được phép hồn nhiên, được sai và được sửa thì con cả đã phải học cách hiểu chuyện. Vấn đề là không ai hỏi đứa trẻ đó có sẵn sàng hiểu chuyện hay không, chỉ là đến một thời điểm nào đó, bố mẹ bắt đầu dùng ánh mắt nghiêm khắc hơn, giọng nói cứng rắn hơn và câu quen thuộc nhất là: “Con là anh/ chị mà”.
Từ giây phút ấy, con cả bị đẩy ra khỏi thế giới trẻ con, bước thẳng vào vùng đất của trách nhiệm. Họ không được phép tranh giành, không được phép than phiền, không được phép ích kỷ, bởi vì mọi cảm xúc cá nhân đều bị xem là không đúng vai. Thiệt thòi đầu tiên của nhiều người con cả không nằm ở vật chất, mà nằm ở việc phải chịu trách nhiệm đột ngột, trước khi kịp hiểu thế nào là được yêu thương vô điều kiện.
Sự thiên vị của bố mẹ không ầm ĩ nhưng đủ làm tổn thương sâu sắc
Nếu bạn hỏi những bậc cha mẹ trong các gia đình đông con, họ thường sẽ trả lời không chút do dự rằng mỗi đứa con đều quý giá đối với họ và họ yêu thương tất cả, không có sự thiên vị nào. Tuy nhiên, khi nhìn vào cách đối xử hằng ngày, sự thật lại thường khác.
Một lỗi nhỏ của con cả có thể bị nhắc đi nhắc lại, trong khi lỗi tương tự của con út lại được bỏ qua với lý do “nó còn nhỏ”. Con cả dần hiểu rằng tình yêu dành cho mình luôn đi kèm điều kiện: phải giỏi giang, phải gánh vác, phải làm gương. Còn các em thì được yêu theo bản năng, được bảo vệ trước mọi sai lầm.
Con cả không oán giận vì mình ít được yêu thương hơn mà chỉ đau lòng vì nhận ra rằng mình chỉ được công nhận khi đáp ứng kỳ vọng. Trong sâu thẳm, những người con cả học cách im lặng, bởi họ biết dù có nói ra, cán cân cảm xúc trong gia đình cũng không nghiêng về phía mình.
(Ảnh minh hoạ: Xiaohongshu)
Bị buộc phải chững chạc quá sớm là một dạng mất mát tinh thần
Nhiều người nhầm lẫn giữa mạnh mẽ và quen chịu đựng. Con cả không sinh ra đã mạnh mẽ, chỉ là không có lựa chọn nào khác ngoài việc tự đứng vững. Khi vấp ngã, họ ít khi được dỗ dành. Khi tổn thương, họ được dạy rằng phải tự vượt qua. Lâu dần, con cả hình thành một lớp vỏ cứng, học cách giải quyết mọi chuyện một mình, giấu đi những yếu đuối rất người.
Chính điều này khiến con cả trưởng thành sớm, nhưng cũng cô độc sớm. Họ trở thành chỗ dựa cho cả gia đình, nhưng lại không có chỗ nào để tựa vào khi mệt mỏi. Sự thiệt thòi ở đây không nằm ở việc phải làm nhiều hơn, mà nằm ở việc không được phép yếu đuối như một con người bình thường.
Được và mất khi là con cả: Đổi sự thiệt thòi lấy năng lực!
Không thể phủ nhận, rất nhiều con cả lớn lên trở thành những người có trách nhiệm, có chiều sâu, biết nghĩ cho người khác và chịu được áp lực lớn. Nhưng đằng sau những ưu điểm ấy là một thói quen nguy hiểm: luôn đặt nhu cầu của người khác lên trước mình.
Trong gia đình, họ là người nhường nhịn. Trong tình yêu, họ là người chịu thiệt. Trong công việc, họ là người gánh phần khó. Bởi từ nhỏ, họ đã được dạy rằng giá trị của mình nằm ở việc có ích cho người khác. Dần dần, con cả dễ đánh mất khả năng lắng nghe bản thân, không biết mình thực sự muốn gì, chỉ biết làm tròn vai trò mà người khác mong đợi. Đây là cái giá âm thầm nhưng rất đắt của việc trưởng thành trong thiên vị.
Con cả không cần thương hại, chỉ cần được nhìn nhận công bằng
Sau tất cả những sự thiệt thòi này, có lẽ điều mà những người con cả mong mỏi nhất không phải là lời xin lỗi muộn màng hay sự so đo ai khổ hơn ai trong gia đình. Thứ họ cần là sự thừa nhận rằng họ cũng từng là một đứa trẻ, cũng từng cần được ôm ấp âu yếm, cần được ưu tiên lắng nghe.
Là con cả không phải là một số phận bi kịch, nhưng trong những gia đình có bố mẹ thiên vị, đó là một tổn thương tâm lý. Chỉ khi con cả học được cách cho phép mình sống cho bản thân, cho phép mình từ chối và yếu đuối thì những thiệt thòi năm xưa mới thực sự dừng lại. Bởi không ai có thể làm chỗ dựa cho cả thế giới, nếu chính họ chưa từng được dựa vào ai.
