NSƯT Hà Xuyên sinh năm 1956 tại Thái Bình. Trước khi bén duyên với môn nghệ thuật thứ 7, bà từng là một diễn viên múa. Năm 17 tuổi, Hà Xuyên chính thức đặt chân vào con đường diễn xuất và nhanh chóng khẳng định được tên tuổi bằng những vai diễn để đời.
Đặc biệt, năm 28 tuổi, nghệ sĩ Hà Xuyên ghi dấu ấn mạnh mẽ trên màn ảnh qua vai diễn Ngọc Mai - nữ chiến sĩ tình báo với bí danh Z20 trong bộ phim Biệt động Sài Gòn. Ngọc Mai không chỉ sở hữu vẻ đẹp cuốn hút, kiêu sa, mà còn là một chiến sĩ biệt động dũng cảm, sẵn sàng hy sinh tình cảm riêng cho chiến thăng chung của dân tộc.
NSƯT Hà Xuyên tỏa sáng với vai diễn nữ tình báo Ngọc Mai trong phim "Biệt động Sài Gòn"
Được biết, để nhận được vai diễn Ngọc Mai, NSƯT Hà Xuyên đã phải vượt qua nhiều ửng cử viên sáng giá, trong đó có cả những minh tinh nức tiếng thời bấy giờ. Với diễn xuất ấn tượng, bà đã tạo nên một vai diễn huyền thoại trên màn ảnh.
Sau thành công của Biệt động Sài Gòn, nghệ sĩ Hà Xuyên còn xuất hiện trong rất nhiều bộ phim nổi tiếng khác như Cô gái trên sông, Lưới trời, Hướng nghiệp, Đô la trắng, Những chiếc lá thời gian, Đại gia đình... Ở thời kỳ hoàng kim, bà là một trong những "kiều nữ màn ảnh" của Việt Nam.
Trên phim là nữ tình báo anh dũng, gan dạ, thì ở ngoài đời, nghệ sĩ Ngọc Mai cũng là một mỹ nhân mạnh mẽ, quyết đoán, sắc sảo từ gương mặt cho đến cách giao tiếp. Nữ nghệ sĩ không thích cúi đầu, hạ mình trước ai, nhưng chính lòng tự trọng cao ấy lại khiến cho bà từng phải chịu thiệt thòi.
Sở hữu nhan sắc lộng lẫy, kiêu sa nhưng nghệ sĩ Hà Xuyên lại có đường tình duyên trắc trở
NSƯT Hà Xuyên kết hôn sớm ở độ tuổi 20, và 21 tuổi thì có con đầu lòng. Chồng bà ngày ấy là nhạc trưởng của ban nhạc thuộc Đoàn ca múa Thái Bình. Ông là người miền Nam tập kết ra Bắc, sau ngày đất nước thống nhất thì trở lại miền Nam và đưa bà theo.
Tuy nhiên, không lâu sau đó, hai người hết duyên và chia tay. Bước ra từ cuộc hôn nhân không trọn vẹn, NSƯT Hà Xuyên ở vậy nuôi con, không đi thêm bước nữa. Với cá tính mạnh mẽ, bà vượt qua mọi chông chênh sau ly hôn, vun vén chu toàn cho gia đình, một mình nuôi hai người con khôn lớn, trưởng thành.
Năm 2013, nghệ sĩ Hà Xuyên nghỉ hưu. Ở tuổi xế chiều, bà tận hưởng những ngày tháng bình lặng nhưng hạnh phúc. Nữ nghệ sĩ sống một mình tại căn nhà ở Quận 1, TP. HCM, gần nhà con gái. Con trai bà hiện sống ở Singapore.
Mỹ nhân phim "Biệt động Sài Gòn" hiện có cuộc sống an nhàn, tự do tự tại
Vì có lương hưu, con cái hiếu thảo, nên cuộc sống của nghệ sĩ Hà Xuyên không thiếu thốn thứ gì. Khi được hỏi, liệu có nghĩ đến chuyện tìm một bờ vai để nương tựa lúc tuổi già, nữ nghệ sĩ cho hay bà không cần một người chồng. Mỗi ngày trôi qua, bà đều sống rất vui vẻ, tích cực.
Sáng dậy, nghệ sĩ Hà Xuyên thường gọi điện cho bạn bè, rủ đi ăn sáng, uống cà phê, trò chuyện. Ngoài ra, bà cũng thích tham gia khiêu vũ, làm từ thiện. Cuối tuần hay vào những dịp lễ Tết, các con lại đưa cháu về tụ họp, quây quần bên bà. Đặc biệt, năm nay, nữ NSƯT càng thêm hạnh phúc, vì ngoài 3 cháu ngoại, bà có thêm cháu nội.
Có lẽ nhờ cuộc sống thanh thản, tự do tự tại, nên ở tuổi U70, nghệ sĩ Hà Xuyên vẫn rất đẹp, thần thái. Bà còn sở hữu gu thời trang sành điệu, thích trang điểm, làm móng, diện mạo luôn toát lên vẻ sang trọng, quý phái của kiều nữ đình đám làng điện ảnh một thời.
Ở tuổi U70, nghệ sĩ Hà Xuyên vẫn làm móng, trang điểm, thần thái toát lên vẻ sang trọng, quý phái
Biệt động Sài Gòn là bộ phim của đạo diễn Long Vân, ra mắt năm 1986, kể về những chiến công của đội biệt động trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, gồm 4 tập Điểm hẹn, Tĩnh lặng, Cơn giông và Trả lại tên cho em.
Tác phẩm quy tụ nhiều tên tuổi nổi tiếng, trong đó nổi bật là NSƯT Bùi Quang Thái trong vai "trùm tình báo" Tư Chung - Tư lệnh trưởng Đội biệt động Sài Gòn, mật hiệu F8, NSƯT Hà Xuyên vào vai nữ chiến sỹ tình báo Ngọc Mai mật hiệu Z20, NSƯT Thanh Loan thủ vai nữ chiến sỹ Huyền Trang giả vai ni cô để đảm bảo hoạt đông tình báo của đội, che mắt quân địch...
Hơn bốn thập kỷ trôi qua, phim Biệt động Sài Gòn vẫn là một tượng đài trong lòng nhiều thế hệ yêu điện ảnh, gợi nhắc về một thời kỳ lịch sử hào hùng của dân tộc.
