Phát biểu tại hội thảo "Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel khu vực Đông Nam Bộ" ngày 4/12, ông Bùi Minh Thạnh, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM khẳng định ô nhiễm môi trường là thách thức của vùng kinh tế Đông Nam bộ, của TP.HCM.
Đầu tàu kinh tế này có mật độ vận tải hàng hóa, hành khách lớn, vận tải liên tỉnh và vận tải đường thủy ở mức cao nhất, kéo theo áp lực lớn về khí thải giao thông.
Ông Bùi Minh Thạnh, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM phát biểu tại sự kiện.
4 nhóm giải pháp kiểm soát ô nhiễm
TP.HCM hiện có 12,7 triệu ô tô, xe máy các loại, trong đó ô tô 1,4 triệu, xe máy 11,3 triệu. Các phân tích khoa học cho thấy xe sử dụng xăng dầu là nguồn phát thải chính ra môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, môi trường sống.
Tại TP.HCM, các phân tích khoa học chỉ ra rằng phương tiện sử dụng động cơ diesel là một trong những nguồn phát thải chính của PM2.5, NOx và SOx – những tác nhân gây hại trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và chất lượng môi trường đô thị.
Ông Bùi Minh Thạnh cho biết thành phố đã đưa ra 4 nhóm giải pháp tăng tốc kiểm soát ô nhiễm giao thông. Đầu tiên là hoàn thiện thể chế và tiêu chuẩn khí thải. TP.HCM đang rà soát, cập nhật tiêu chuẩn, tăng cường giám sát phương tiện, nâng cao kỷ luật môi trường trong hoạt động vận tải.
Thứ hai là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ sạch và nhiên liệu thân thiện môi trường, khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi động cơ, trang bị hệ thống xử lý khí thải, áp dụng nhiên liệu sạch và dung dịch giảm phát thải đạt chuẩn quốc tế.
Thứ ba là phát triển hệ sinh thái logistics xanh. TP.HCM đang tái cấu trúc hạ tầng giao thông – vận tải, ưu tiên phương tiện ít phát thải, tối ưu cung đường và công nghệ quản lý.
Thứ tư là huy động nguồn lực xã hội và hợp tác vùng, kết nối các địa phương Đông Nam Bộ để triển khai các chương trình kiểm soát khí thải quy mô liên vùng, đồng thời thúc đẩy mô hình hợp tác công – tư (PPP) trong đầu tư công nghệ môi trường.
TP.HCM là đô thị đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ ô nhiễm không khí mà nguyên nhân lớn là khí thải của phương tiện giao thông.
Ông Lê Xuân Huyên, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam, cho biết đơn vị này đang nỗ lực về đổi mới công nghệ, phát triển các giải pháp để giảm phát thải khí NOx cho phương tiện giao thông.
Doanh nghiệp đang mở rộng sản xuất và cung cấp những sản phẩm góp phần hỗ trợ các địa phương – trước hết là TP.HCM và khu vực Đông Nam Bộ trong kiểm soát ô nhiễm không khí, cải thiện chất lượng sống của người dân và bảo đảm tăng trưởng bền vững.
Ô tô đi từ 1/3/2026 phải đạt tiêu chuẩn gì?
Theo ThS. Bùi Học Phi, Chi cục Bảo vệ môi trường miền Nam, Cục Môi trường, về thực trạng phát thải diesel tại Đông Nam Bộ, tác nhân làm không khí đô thị ô nhiễm mức cao là NOx và PM2.5.
Dữ liệu nghiên cứu cho thấy tỷ lệ xe cũ, lạc hậu còn cao, trong khi hoạt động kiểm soát khí thải chưa đạt mức kỳ vọng, tạo nên thách thức lớn cho quản lý môi trường.
Ngày 28/11, Thủ tướng ban hành Quyết định 43 quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe ô tô tham gia giao thông đường bộ, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/3/2026.
Theo đó, có 5 mức khí thải quy định tại Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia với ô tô tham gia giao thông đường bộ, do Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành.
Lộ trình áp dụng như sau: Ô tô sản xuất trước năm 1999 áp dụng Mức 1 (tương đương tiêu chuẩn Euro 1), xe sản xuất từ năm 1999 đến hết năm 2016 áp dụng Mức 2 (tương đương tiêu chuẩn Euro 2). Xe ô tô sản xuất từ năm 2017 đến hết năm 2021 áp dụng Mức 3 (tương đương tiêu chuẩn Euro 3).
Ô tô sản xuất từ năm 2017 đến hết năm 2021 tham gia giao thông trên địa bàn Hà Nội và TP.HCM áp dụng Mức 4 (tương đương tiêu chuẩn Euro 4) từ ngày 1/1/ 2027.
Ô tô sản xuất từ năm 2022 tham gia giao thông trên địa bàn Hà Nội và TP.HCM áp dụng Mức 5 từ ngày 1/1/2028.
Từ ngày 1/1/ 2029, ô tô tham gia giao thông trên địa bàn Hà Nội và TP.HCM phải đáp ứng quy định về khí thải từ Mức 2 trở lên.
Ô tô sản xuất từ năm 2022 áp dụng Mức 5 (tương đương tiêu chuẩn Euro 5) từ ngày 1/1/2032.
Như vậy, từ 1/3/2026, tất cả ô tô sản xuất từ năm 2022 phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải là Mức 4 (tương đương tiêu chuẩn Euro 4).
Ông Phi cũng cho biết, hiện các cơ sở đăng kiểm, điểm bảo dưỡng xe cũng bắt đầu quan tâm tiêu chuẩn các mức khí thải này.
Phân tích cơ chế hình thành khí thải động cơ diesel, đặc biệt là nhóm phát thải NOx và hạt mịn, TS Phạm Hữu Tuyến, Đại học Bách khoa Hà Nội, cho biết khí thải từ phương tiện giao thông vận tải, đặc biệt là xe xăng, chứa nhiều thành phần độc hại đối với sức khỏe và môi trường.
TS Tuyến cho biết có các giải pháp kỹ thuật giúp giảm phát thải đối với xe ô tô, xe máy, trong đó có các giải pháp xử lý khí thải hiệu quả cao (có thể tới trên 90%).
Với xe mới, hầu hết đều áp dụng giải pháp xử lý khí thải kết hợp tối ưu động cơ để đáp ứng tiêu chuẩn khí thải hiện hành. Đối với xe cũ đang lưu hành, nếu chưa có hệ thống xử lý khí thải, có thể trang bị thêm để giảm thiểu phát thải.
Ông Trần Vĩnh Lộc, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng PVFCCo, cho biết một giải pháp xử lý khí thải là dung dịch DEF, có khả năng xử lý trên 90% NOx từ động cơ diesel.
Mức tiêu thụ DEF phụ thuộc nhiều yếu tố như loại xe, kích thước động cơ, địa hình, dòng khí thải, mức tiêu chuẩn khí thải áp dụng,… nhưng chỉ sử dụng với xe sản xuất gần đây.
Các chuyên gia kỳ vọng thị trường sẽ là có thêm giải pháp hiệu quả để hỗ trợ TP.HCM và khu vực Đông Nam Bộ đẩy nhanh quá trình giảm phát thải từ xe xăng, đáp ứng lộ trình khí thải mới và cải thiện chất lượng không khí một cách bền vững, giảm chi phí chuyển đổi phương tiện….
