Trình bày tờ trình dự thảo, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết dự thảo tăng phân cấp, phân quyền cho thành phố, đồng thời rút ngắn thời gian phê duyệt, nâng cao tính chủ động nhưng vẫn bảo đảm giám sát một cách chặt chẽ.
Cụ thể, HĐND TP, Chủ tịch UBND TP được quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư công, PPP, tư nhân không bị giới hạn về quy mô vốn, sử dụng đất, yêu cầu di dân tái định cư,… thuộc thẩm quyền Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng theo quy định hiện hành. HĐND TP ban hành trình tự, thủ tục lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án để thực hiện.
Khi quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương dự án cụ thể, cần áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt, trên cơ sở được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, UBND TP báo cáo Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép thực hiện cơ chế, chính sách đặc biệt khác với quy định của luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sau đó báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội Đảng bộ TP lần thứ 18, TP Hà Nội phải giải quyết các vấn đề về ùn tắc giao thông, ngập úng, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị. Theo quy định của pháp luật hiện hành về đầu tư công và xây dựng chỉ cho phép thực hiện cơ chế khẩn cấp đối với các công trình phòng chống thiên tai, dịch bệnh, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, đối ngoại, mà chưa bao quát các dự án xử lý những vấn đề đô thị cấp bách nêu trên.
Điều này dẫn tới thời gian chuẩn bị đầu tư, triển khai kéo dài, không đáp ứng được yêu cầu thực tiễn cần hành động nhanh để giải quyết các “điểm nghẽn” của thành phố.
Nhằm sớm giải quyết các vấn đề nêu trên theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, dự thảo nghị quyết quy định dự án đầu tư mới, cải tạo công trình để xử lý các điểm nghẽn, cấp bách được áp dụng cơ chế đầu tư công khẩn cấp và lệnh xây dựng khẩn cấp theo pháp luật về đầu tư công, xây dựng.
Trình bày thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, các chính sách đặc thù được đề xuất tại dự thảo nghị quyết là những chính sách vượt trội, có khả năng tác động lớn đến tình hình kinh tế - xã hội của Thủ đô, đến cân đối ngân sách nhà nước, an toàn của hệ thống tín dụng và ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân.
Thường trực Ủy ban nhận thấy chưa có báo cáo đánh giá tác động kỹ lưỡng, đầy đủ, do đó đề nghị cần xác định rõ cơ chế báo cáo, hậu kiểm, đồng thời bổ sung phương thức giám sát và trách nhiệm giải trình phù hợp để bảo đảm tăng cường phân cấp, phân quyền đi đôi với tăng tính tự chịu trách nhiệm.
Triển khai thực hiện cũng phải hạn chế nguy cơ phá vỡ quy hoạch chung
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, đây là nghị quyết trước mắt, còn sau bầu cử đại biểu Quốc hội khóa 16 phải sửa Luật Thủ đô để giải quyết các vướng mắc.
“Quốc hội sửa Luật Thủ đô với mong muốn Luật Thủ đô phải đặc biệt hơn các luật khác, nhưng sau này các luật khác lại vượt trội hơn nên Luật Thủ đô lại lỗi thời", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Theo Chủ tịch Quốc hội, nghị quyết này nhằm tháo gỡ vướng mắc trong huy động nguồn lực để thúc đẩy Thủ đô phát triển nhanh, bền vững, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế hai con số và kéo theo sự phát triển chung của cả vùng.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị việc lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu phải đảm bảo công bằng, minh bạch; nguyên tắc triển khai thực hiện cũng phải hạn chế nguy cơ phá vỡ quy hoạch chung.
Trong khi đó, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Vũ Đại Thắng bày tỏ "cảm động" khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào tờ trình của Chính phủ trên cơ sở đề xuất của Hà Nội.
Ông chia sẻ, dù thời gian chuẩn bị hơi gấp nhưng các bộ, ngành đã cùng với Hà Nội rà soát rất kỹ lưỡng, trên cơ sở thực tiễn các công trình, dự án đang vướng mắc mà Thủ đô đang theo đuổi.
Theo Chủ tịch Hà Nội, các chính sách đề xuất của Hà Nội, các bộ, ngành, Chính phủ trình đã rà soát, đối chiếu với các văn bản, pháp luật hiện hành. Ông cho biết, đây là mong muốn của Thủ đô, các bộ ngành để tháo gỡ, đặc biệt với các dự án trọng điểm, lớn, quan trọng trên địa bàn trong thời gian sắp tới.
Chủ tịch Hà Nội cho biết, thành phố đang chuẩn bị kiến nghị Bộ Chính trị, Trung ương sửa đổi Nghị quyết số 15 về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn 2045, tạo cơ sở sửa đổi Luật Thủ đô và dự kiến trình trong thời gian tháng 4/2026, đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa 16.
Tuy nhiên, do một số công việc gấp nên thành phố mong muốn có nghị quyết này để kịp thời triển khai ngay một số công trình, dự án và đặc biệt tổ chức triển khai thực hiện quy hoạch Thủ đô.
