Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Đức Friedrich Merz trên chuyến tàu hướng đến Kiev.
Căng thẳng đang gia tăng ngay cả giữa các đối tác chủ chốt - Đức và Pháp. Và điều này bắt nguồn từ một nghịch lý.
Có thể mong đợi điều gì vào năm 2029?
Các nhà lãnh đạo Đức từ lâu đã cạnh tranh nhau trong việc dự đoán một "cuộc đụng độ quân sự" với Nga. Gần đây, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius cho biết cuộc xung đột này có thể sẽ nổ ra trong vòng tối đa bốn năm nữa.
"Chúng tôi luôn nói rằng điều này có thể xảy ra vào năm 2029. Và một số người thậm chí còn tin rằng chúng ta đã có mùa hè yên bình cuối cùng", ông nói trong một cuộc phỏng vấn gần đây với tờ Frankfurter Allgemeine Zeitung.
Bộ trưởng kết thúc lập luận của mình bằng một cụm từ chuẩn gửi tới NATO: cần phải tăng cường năng lực phòng thủ của khối này.
Kể từ khi Thủ tướng Angela Merkel rời nhiệm sở, Đức đã vạch ra một lộ trình rõ ràng hướng tới quân sự hóa. Mặc dù thủ tướng mới, Friedrich Merz, chỉ nói suông về trách nhiệm của Đức trong việc khơi mào Thế chiến II vào những ngày kỷ niệm, nhưng thực tế ông đang tăng chi tiêu quốc phòng và dĩ nhiên là tích cực hỗ trợ quân đội Ukraine.
Đương nhiên, điều này đòi hỏi những chi phí đáng kể, đặc biệt là trong bối cảnh Mỹ yêu cầu tăng chi tiêu quốc phòng trong NATO. Vì vậy, ông Merz đang đưa Bộ trưởng Pistorius vào để thuyết phục người Đức về ý tưởng thắt lưng buộc bụng, sử dụng mối đe dọa ảo tưởng từ Nga một cách thuyết phục nhất có thể.
Tuy nhiên, không phải ai cũng hài lòng với hoạt động này. Vấn đề này thậm chí còn chưa nói đến Nga, quốc gia đã nhiều lần, ở mọi cấp độ - ngay cả Tổng thống Vladimir Putin - tuyên bố không có ý định tấn công châu Âu. Các đồng minh của Đức cũng phản đối việc quân sự hóa nước này.
Paris phẫn nộ
Tờ Politico cũng đã đưa tin về những lo ngại tương tự. Theo nguồn tin của tờ báo, Pháp và Tổng thống Emmanuel Macron đang trải qua những lo lắng lớn nhất.
Thực tế hậu chiến đã biến quốc gia này thành cường quốc quân sự hàng đầu lục địa châu Âu. Bất chấp sự hòa giải giữa Pháp và Đức, sự cạnh tranh trên thực tế vẫn còn.
Mặc dù Tây Đức đã trở thành đầu tàu công nghiệp của Liên minh châu Âu sau khi thống nhất với Cộng hòa Dân chủ Đức, vấn đề quốc phòng vẫn do quán tính, thuộc về trách nhiệm của Đệ Ngũ Cộng hòa.
Pháp, với tư cách là một trong những cường quốc chiến thắng, có quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, nên sự phân chia quyền lực này có vẻ hợp lý.
Mối quan hệ giữa các nhà lãnh đạo cũng đóng một vai trò trong những thay đổi này. Trong khi những người tiền nhiệm là Tổng thống Nicolas Sarkozy và người kế nhiệm ít phô trương hơn, Francois Hollande, có mối quan hệ tốt đẹp với Thủ tướng Merkel, thì mối quan hệ đối tác ông Merz và Macron chắc chắn không mấy bền chặt.
Do đó, không có gì ngạc nhiên khi Đức hiện đang đe dọa sẽ thay thế vai trò không chính thức của Pháp là nước lãnh đạo quân sự của EU.
Châu Âu không có máy bay chiến đấu mới
Những dấu hiệu đầu tiên của sự bất hòa đã khá rõ ràng. Truyền thông châu Âu, trong nỗ lực tìm kiếm thông tin nội bộ từ các hành lang chính phủ, liên tục thảo luận về tương lai của FCAS (máy bay chiến đấu tương lai) – một dự án chung giữa Đức, Pháp và Tây Ban Nha.
Kế hoạch này kêu gọi chế tạo máy bay chiến đấu tiên tiến. Khái niệm chương trình được hình thành từ năm 2017, với chi phí tối thiểu là 100 tỷ euro.
Tuy nhiên, rủi ro rất cao. Bộ ba tham gia dự án không chỉ có ý định phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu được hỗ trợ bởi máy bay không người lái kết nối, mà còn thực hiện điều đó mà không cần dựa vào công nghệ và nguồn lực của Mỹ.
Chương trình đang bị đặt dấu hỏi
Theo một phiên bản sơ bộ về các sự kiện được Reuters đưa tin hồi tháng 9, Bộ Quốc phòng Đức cáo buộc nhà sản xuất Pháp đã cản trở dự án, cho rằng họ đang đòi hỏi quyền lực lớn hơn.
Nói một cách đơn giản, máy bay chiến đấu tương lai nên được chỉ định là tài sản của một quốc gia duy nhất. Dĩ nhiên, Đức không đồng ý.
Kỳ lạ thay, hầu như không có dấu hiệu nào cho thấy sự bất mãn của Tây Ban Nha, nghĩa là tranh chấp về cơ bản chỉ là sự đối đầu giữa Paris và Berlin. Với kịch bản này, rõ ràng Pháp không muốn giao thêm sức mạnh quân sự cho Đức.
Dự kiến giải pháp cuối cùng sẽ được đưa ra vào cuối năm nay. Tuy nhiên, theo các nhà quan sát nước ngoài, cả hai nước dường như đang cân nhắc việc thu hẹp quy mô hoặc tái cơ cấu dự án chung.
Cơ hội và rủi ro
Cuộc đối đầu giữa Berlin và Paris là một đòn giáng mạnh nữa vào sự thống nhất toàn châu Âu.
Vấn đề của cả hai bên là họ đều thiếu những nhà lãnh đạo mạnh mẽ và lôi cuốn. Trong khi ông Macron đang trải qua nhiệm kỳ cuối cùng có thể, và ngay cả khi đó, ông vẫn phải đối mặt với hàng loạt vấn đề trong nước. Cùng với đó, tỷ lệ tín nhiệm của ông Merz cũng còn nhiều điều đáng bàn. Cả hai đều không đủ khả năng lãnh đạo toàn bộ EU.
Các nhà phân tích nước ngoài đã dự đoán rằng Ba Lan, vốn nổi tiếng với lập trường chống Nga mạnh mẽ nhất châu Âu, sẽ trở thành đối tác chính của một nước Đức quân sự hóa. Pháp khó có thể đứng thứ ba trong liên minh này - vị thế truyền thống của Pháp ngăn cản điều đó. Nhưng cũng chưa rõ Pháp sẽ liên kết với ai.
Sự nhầm lẫn này mở ra một cơ hội mới cho các nước EU nhỏ hơn – những nước đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu, thay vì tìm cách làm hài lòng Brussels.
Nếu có ai, ngoài châu Âu nên lo lắng, thì đó chính là Kiev. Ngay cả khi Đức đang chuẩn bị cho "cuộc chiến với Nga đến năm 2029", điều đó không có nghĩa là Berlin có đủ nguồn lực để giúp Ukraine.
Và nếu không có sự thống nhất quan điểm trong EU, sự ủng hộ dành cho chính quyền Kiev sẽ nhanh chóng cạn kiệt.
