Cuối tháng 10/2012, ông Vương, một người dân thôn Tiến Phong, huyện Đồng Nam, Trùng Khánh, Trung Quốc, phát hiện một khúc gỗ mun lớn trong lớp bùn trên sông Phù Giang. Ông kể lại sự việc cho ông Khuông và 7 người cùng thôn khác.
Tháng 11 cùng năm, 9 người đã dùng máy xúc của ông Khuông để đào và trục vớt khúc gỗ. Sau khi đo đạc, khúc gỗ đen sì dài khoảng 30m. Họ đã trình báo vụ việc cho cơ quan quản lý văn vật địa phương. Tuy nhiên, do khúc gỗ này không thuộc diện văn vật nên đơn vị này đã không tiến hành thu giữ hiện vật.
Đến tháng 12/2012, 9 người trên đã quyết định bán cây gỗ với giá hơn 196.000 NDT (hơn 732 triệu đồng). Trong đó, ông Vương (người phát hiện) và ông Khuông (chủ máy xúc) mỗi người được khoảng 49.000 NDT, 7 người còn lại mỗi người được 14.000 NDT, còn tài xế lái máy xúc được 300 NDT.
Sau khi nắm được thông tin vụ việc, Phòng Tài chính huyện Đồng Nam cho rằng khúc gỗ mun được phát hiện trong lòng sông nên thuộc sở hữu Nhà nước Trung Quốc, đồng thời yêu cầu những người liên quan hoàn trả số tiền thu được từ việc bán gỗ. Ngày 16/1/2013, 1 người trong nhóm đã tự nguyện nộp lại 14.000 NDT cho Phòng Tài chính huyện. 8 người còn lại sau đó bị cơ quan này khởi kiện ra tòa, yêu cầu hoàn trả tổng cộng khoảng 180.000 NDT (hơn 672 triệu đồng).
Trước tòa, phía Phòng Tài chính huyện Đồng Nam khẳng định việc người dân tự ý bán và chia tiền là trái quy định pháp luật. Ngược lại, ông Khuông và các bị đơn cho rằng không có căn cứ rõ ràng xác định gỗ mun thuộc sở hữu Nhà nước Trung Quốc. Đồng thời, ngay cả trong trường hợp tài sản thuộc Nhà nước Trung Quốc, họ vẫn phải được thanh toán chi phí đào, trục vớt và trông giữ trong thời gian dài.
Ảnh minh họa: Internet
Xét xử sơ thẩm, TAND huyện Đồng Nam nhận định: gỗ mun hình thành từ tự nhiên, thuộc nhóm tài nguyên thiên nhiên, không nằm trong phạm vi tài sản thuộc sở hữu tập thể theo quy định pháp luật Trung Quốc, do đó thuộc sở hữu của Nhà nước Trung Quốc. Phòng Tài chính huyện Đồng Nam, với tư cách là cơ quan quản lý tài sản nhà nước, có quyền yêu cầu hoàn trả số tiền thu được từ việc bán tài sản này.
Tuy nhiên, tòa cũng xem xét công sức thực tế của những người tham gia trục vớt. Theo đó, ông Khuông đã sử dụng máy xúc cá nhân, các thành viên khác tham gia đào, trông giữ, nên cần khấu trừ chi phí lao động và tiền công.
Tòa xác định ông Khuông được hưởng 10.000 NDT tiền công đào và trục vớt, những người còn lại mỗi người được hưởng 8.000 NDT tiền công trông giữ và trục vớt. Sau khi khấu trừ, các bị đơn vẫn phải hoàn trả phần tiền còn lại cho Nhà nước Trung Quốc.
Không đồng ý với phán quyết trên, ông Khuông kháng cáo lên TAND Trung cấp số 1 thành phố Trùng Khánh, cho rằng ông đã cung cấp máy móc và trục vớt gần 1 tuần nên xứng đáng nhận số tiền 49.000 NDT như đã chia. Ông cũng cho rằng cây gỗ 30m là “vật vô chủ”, có thể áp dụng nguyên tắc chiếm hữu trước để xác lập quyền sở hữu cho người phát hiện.
Tuy nhiên, tòa phúc thẩm cho rằng bản chất tự nhiên của cây gỗ khiến tài sản này không thể thuộc quyền sở hữu cá nhân. Sau khi trục vớt, người dân lẽ ra phải giao nộp cho cơ quan có thẩm quyền xử lý, thay vì tự ý mua bán. Hành vi này buộc họ phải chịu trách nhiệm pháp lý tương ứng. Vì vậy, Tòa phúc thẩm đã bác kháng cáo, giữ nguyên bản án sơ thẩm.
Luật sư Lỗ Lỗi, thành viên Đoàn luật sư Báo Chiều Trùng Khánh, cho biết: theo Luật Dân sự và Luật Bảo vệ Di vật Văn hóa của Trung Quốc, mọi vật chôn giấu không rõ chủ sở hữu được phát hiện trong rừng núi, sông ngòi – những khu vực thuộc sở hữu Nhà nước – đều thuộc về Nhà nước Trung Quốc.
Không chỉ gỗ quý mà các vật có giá trị như đồ gốm, thư họa, tiền cổ, thỏi bạc, hóa thạch… nếu được đào lên từ các khu vực này đều phải giao nộp. Người dân khi báo cáo hoặc giao nộp sẽ được cơ quan chức năng khen thưởng phù hợp.
Luật sư Trung Quốc cũng cảnh báo, hành vi che giấu, không báo cáo hoặc từ chối giao nộp tài sản chôn giấu có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu số tiền lớn hoặc tình tiết nghiêm trọng, với mức án từ 2 đến 5 năm tù.
