Các nhà khoa học Trung Quốc vừa công bố một bước tiến đáng chú ý trong lĩnh vực thủy sản và an toàn thực phẩm khi thành công tạo ra giống cá diếc mới không có xương dăm, nhờ ứng dụng công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR-Cas9. Thành tựu này được kỳ vọng sẽ góp phần giải quyết một trong những rào cản lớn nhất đối với việc tiêu thụ cá nước ngọt, đồng thời mở ra hướng phát triển mới cho ngành nuôi trồng thủy sản.
Theo CGTN, sau 6 năm nghiên cứu liên tục trong khuôn khổ chương trình “Thiết kế và tạo giống chính xác”, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS) đã phát triển thành công giống cá diếc Gibel mang tên Zhongke số 6. Đây là giống cá không có xương dăm, vẫn giữ được cấu trúc xương chính khỏe mạnh và được đánh giá phù hợp cho sản xuất, chế biến cũng như tiêu dùng đại trà.
Cá diếc Gibel (Carassius gibelio) là loài cá nước ngọt phổ biến tại nhiều quốc gia châu Á, được ưa chuộng nhờ thịt thơm, mềm và hàm lượng dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, loại cá này cũng nổi tiếng là “khó ăn” do có hơn 80 chiếc xương dăm nhỏ, hình chữ Y, nằm xen kẽ giữa các thớ cơ. Đặc điểm này khiến không ít người tiêu dùng e ngại, đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi, dù giá trị dinh dưỡng của cá diếc được đánh giá cao.
Để giải quyết bài toán trên, nhóm nghiên cứu của CAS đã tiến hành giải mã bản đồ gen phức tạp của cá diếc Gibel và xác định gen runx2b đóng vai trò then chốt trong việc hình thành hệ thống xương dăm. Bằng công nghệ CRISPR-Cas9 – được ví như “chiếc kéo phân tử” cho phép chỉnh sửa gen với độ chính xác cao – các nhà khoa học đã loại bỏ gen này ngay từ giai đoạn phôi thai.
Kết quả cho thấy, khi gen runx2b bị cắt bỏ, toàn bộ “chương trình” phát triển xương dăm không còn được kích hoạt, trong khi hệ thống xương chính của cá vẫn phát triển bình thường. Nhờ đó, giống cá Zhongke số 6 không còn xương dăm gây vướng khi ăn nhưng vẫn đảm bảo độ chắc khỏe của khung xương.
Không chỉ cải thiện trải nghiệm tiêu dùng, Zhongke số 6 còn mang lại nhiều lợi ích về mặt sản xuất. Theo nhóm nghiên cứu, giống cá này có tốc độ sinh trưởng nhanh hơn các giống truyền thống, năng suất cao và khả năng kháng bệnh tốt, phù hợp với điều kiện nuôi trồng quy mô lớn. Bên cạnh đó, cá cần ít thức ăn hơn để tạo ra cùng một lượng protein, giúp giảm chi phí sản xuất và hạn chế tác động đến môi trường.
Các nhà khoa học kỳ vọng Zhongke số 6 sẽ trở thành giống cá thương phẩm chủ lực trong tương lai, góp phần nâng cao hiệu quả và tính bền vững của ngành thủy sản Trung Quốc.
Theo tạp chí Interesting Engineering, xương dăm là nguyên nhân phổ biến gây ra các tai nạn liên quan đến thực phẩm, đặc biệt khi người ăn vô tình nuốt phải các mảnh xương nhỏ, sắc nhọn. Trong nhiều trường hợp, xương mắc kẹt trong cổ họng hoặc làm tổn thương thực quản, đường tiêu hóa, buộc người bệnh phải nhập viện cấp cứu.
Việc loại bỏ hoàn toàn xương dăm vì thế không chỉ nâng cao trải nghiệm ẩm thực mà còn giúp giảm đáng kể nguy cơ tai nạn thực phẩm, nhất là đối với nhóm người dễ bị tổn thương như trẻ nhỏ và người cao tuổi.
Công trình của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc được đánh giá là một cột mốc quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ chỉnh sửa gen vào nông nghiệp và thực phẩm. Nghiên cứu này không chỉ giải quyết một bất tiện tồn tại từ lâu trong tiêu thụ cá diếc, mà còn cho thấy tiềm năng của CRISPR trong việc thiết kế các giống vật nuôi mới, đáp ứng nhu cầu con người trong khi vẫn hướng tới sản xuất bền vững và an toàn.
Theo IE
