Quan điểm này được Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đưa ra trong phiên thảo luận tổ chiều 21/5 về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Đề cập đến nội dung về Quỹ Nhà ở quốc gia mà nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc trước hết khẳng định Quỹ này không ảnh hưởng đáng kể tới điều hành chính sách tài khóa.
Thúc đẩy nhà ở xã hội, nhà giá rẻ cho người trẻ, người thu nhập thấp
Theo ông, Quỹ Nhà ở quốc gia là quỹ ngoài ngân sách do Nhà nước thành lập, không trùng với nhiệm vụ chi ngân sách. Nguồn vốn của quỹ này dự kiến huy động từ nhiều nơi như ngân sách Nhà nước; đóng góp tự nguyện của nhà đầu tư trong và ngoài nước hay của các tổ chức, cá nhân; nguồn thu từ quỹ đất 20% xây nhà xã hội trong các dự án nhà thương mại và các nguồn hợp pháp khác.
Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc giải thích thêm, quỹ này làm nhiệm vụ kiến tạo nhà ở xã hội, nhà giá rẻ cho người trẻ chưa có nhà ở… Nghĩa là nhà ở xã hội là một phần đầu tư của quỹ.
Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc phát biểu tại tổ chiều 21/5 (Ảnh: Phạm Thắng).
"Quỹ hoạt động trên nguyên tắc bảo tồn và phi lợi nhuận, bởi phi lợi nhuận thì mới tạo ra nhà giá rẻ được", ông Phớc nêu quan điểm. Ông thông tin thêm, Quỹ Nhà ở quốc gia sẽ có tại Trung ương và địa phương. Ở Trung ương, quỹ sẽ do Bộ Xây dựng quản lý, để xây dựng một số dự án, điều hòa cho những địa phương không cân đối được ngân sách.
Còn tại địa phương, chủ tịch UBND có quyền thành lập quỹ, rồi giao Sở Xây dựng quản lý.
Giải thích việc Quỹ Nhà ở quốc gia được giao cho Bộ Xây dựng quản lý chứ không phải Bộ Tài chính, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nói tính chất của quỹ này là kiến tạo nhà ở xã hội - thuộc chức năng quản lý của Bộ Xây dựng.
"Quỹ này đầu tư xây nhà giá rẻ, rồi bán để thu tiền. Số tiền này sau đó lại quay vòng đầu tư, nên nó hết nhiệm vụ khi hết đối tượng để phục vụ. Khi đó Thủ tướng, chủ tịch UBND tỉnh là người có thẩm quyền chấm dứt hoạt động", ông Phớc nói và kỳ vọng quỹ này sẽ hỗ trợ một phần cho thúc đẩy nhà ở xã hội, nhà giá rẻ cho người thu nhập thấp, người trẻ.
Phát biểu trước đó, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phạm Thúy Chinh lo lắng việc hình thành nhiều quỹ tài chính ngoài ngân sách cùng lúc sẽ phá vỡ cơ cấu ngân sách, tài khóa do yêu cầu nguồn lực vốn lớn.
Dự thảo nghị quyết nêu Quỹ nhà ở quốc gia sẽ được lập ở Trung ương và địa phương, nhưng theo bà Chinh, thực tế ở một số địa phương như TPHCM, Đồng Nai đã có quỹ tương tự phát triển nhà ở xã hội, nhưng kết quả không như mong muốn, do thiếu vốn điều lệ.
"Nếu vốn Quỹ Nhà ở quốc gia phụ thuộc vào ngân sách thì có đảm bảo hoạt động của quỹ không? Quỹ này cũng được hình thành từ các nguồn khác, như thu từ sử dụng đất, nhưng nguồn thu này giữa các địa phương khác nhau", bà Chinh nêu vấn đề.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phạm Thúy Chinh (Ảnh: Minh Châu).
Nữ đại biểu dẫn chứng ở Hà Nội và TPHCM, khoản thu từ sử dụng đất khá lớn, việc đóng góp vào Quỹ Nhà ở quốc gia không phải vấn đề lớn, nhưng với các địa phương khác, đây lại là khó khăn.
Dự thảo Nghị quyết đang đề xuất Bộ Xây dựng là cơ quan được giao quản lý quỹ này, bà Chinh đề nghị nên giao Bộ Tài chính. Việc này nhằm đảm bảo vận hành, quản lý quỹ hiệu quả. Nữ đại biểu cũng đề nghị Quỹ Nhà ở xã hội nên là quỹ không vì mục đích lợi nhuận, do quỹ còn nhiệm vụ đầu tư. Nếu đặt ra mục tiêu lợi nhuận với quỹ này sẽ khó làm được bởi có thể làm thay đổi bản chất quỹ, theo lời bà Chinh.
Theo đại biểu, Quỹ Nhà ở quốc gia kết thúc hoạt động vào 2030 - cùng thời điểm hoàn thành mục tiêu có 1 triệu căn nhà ở xã hội.
Phải quản lý quỹ thật chặt
Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, rà soát lại nội dung quy định về Quỹ Nhà ở quốc gia để tránh chồng chéo, xung đột pháp lý với Luật Ngân sách Nhà nước và các quy định liên quan.
Dự thảo quy định Quỹ Nhà ở quốc gia có chức năng "đầu tư xây dựng" nhà ở xã hội, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê, thuê mua. Theo ông Nghĩa, cách diễn đạt này dễ gây hiểu rằng quỹ sẽ trực tiếp làm chủ đầu tư các dự án.
Đại biểu Quốc hội Đào Chí Nghĩa (Ảnh: Hồng Phong).
"Nếu quỹ thực hiện chức năng đầu tư xây dựng, liệu có đáp ứng đầy đủ điều kiện làm chủ đầu tư dự án nhà ở theo quy định của Luật Nhà ở và các luật liên quan hay không?", vị đại biểu đặt vấn đề và đề nghị xác định rõ vị trí pháp lý, mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của Quỹ Nhà ở quốc gia để tránh hiểu sai về vai trò, chức năng đầu tư trực tiếp của quỹ trong thực tiễn triển khai.
Tán thành việc lập Quỹ Nhà ở quốc gia, song đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông) cho rằng cần lưu ý việc huy động nguồn lực cho quỹ và phải quản lý quỹ thật chặt chẽ để việc huy động, quản lý, sử dụng đúng mục đích, đạt hiệu quả.
