Cuối tháng 10 Âm lịch ở Trung Quốc trùng với giai đoạn chuẩn bị sang “Đông tháng Mười”, khi nền nhiệt giảm mạnh, độ ẩm cao và thời gian ban ngày ngắn. Theo bài viết đăng trên Sohu, đặc điểm khí hậu này ảnh hưởng trực tiếp đến việc chọn loại hương phù hợp để dâng cúng trong những ngày Rằm những tháng cuối năm.
Cụ thể, thay vì các loại thông thường, các gia đình Trung Quốc thường chọn hương vòng hay cả hương trầm. Hương vòng – loại hương được cuốn thành hình xoắn tròn, có thời gian cháy kéo dài nhiều giờ – được coi là lựa chọn thuận lợi khi thời tiết chuyển lạnh. Khác với hương thẳng dễ tắt khi gặp gió hoặc hơi ẩm, hương vòng cháy ổn định hơn, dòng khói đều và ít bị đứt quãng.
Ảnh minh hoạ
Chính vì vậy, khi đặt trong không gian thờ cúng hoặc khu vực kín gió như gian chính của ngôi nhà, hương vòng giúp duy trì “dòng hương” liên tục, tránh tình trạng cháy nửa chừng hoặc tắt lụi – điều mà dân gian thường kiêng kỵ.
Ngoài ra, hương vòng cũng được cho là phù hợp với các nghi thức kéo dài. Vào Rằm tháng 10, nhiều vùng của Trung Quốc có thói quen thắp hương từ sáng sớm đến tận chiều tối để cầu bình an cho mùa đông. Việc dùng loại hương cháy lâu cho phép người cúng không phải thay hương liên tục, đồng thời giữ được sự trang nghiêm trong suốt thời gian lễ.
Còn đối với hương trầm, đặc biệt là các loại trầm nhẹ – được nhiều gia đình ưu tiên trong Rằm tháng 10 vì mang mùi hương ấm, dịu, phù hợp tiết trời lạnh giá. Từ xưa, văn hoá Á Đông cho rằng mùi trầm có tác dụng “bình tâm”, giúp con người giữ được sự tĩnh tại khi thời tiết âm u, đồng thời “an khí” – ổn định sinh khí trong nhà trước khi sang tháng đông sâu.
Ảnh minh hoạ
Không giống những loại hương thơm nồng, hương trầm tỏa mùi chậm, không gắt, dễ hoà vào không khí. Người Trung Quốc quan niệm rằng khói trầm mang biểu tượng của sự thanh lọc, có thể xoa dịu tâm trạng và tạo cảm giác ấm áp, cân bằng năng lượng trong nhà. Trong những ngày Rằm tháng 10 – thời điểm giao mùa mà âm khí được cho là mạnh hơn – mùi trầm được xem như một lớp “dương khí nhẹ” giúp cân bằng không gian sống.
Ở nhiều vùng như Triết Giang, Giang Tô, Phúc Kiến, hương trầm còn gắn với các lễ cúng tổ tiên vào dịp tháng 10. Người dân tin rằng mùi trầm ấm là “lời chào” thanh tịnh gửi tới gia tiên, đồng thời mang ý nghĩa tưởng nhớ trong giai đoạn cuối năm. Từ góc nhìn văn hoá, việc thắp trầm không đơn thuần là nghi thức thờ cúng, mà còn phản ánh mong muốn hướng đến sự yên ổn, giữ lòng bình thản trước khi bắt đầu chu kỳ âm lịch mới.
Có áp dụng được ở Việt Nam?
Từ những phân tích trên có thể thấy, thói quen dùng hương vòng và hương trầm vào Rằm tháng 10 của người Trung Quốc gắn chặt với điều kiện khí hậu lạnh – ẩm và nét văn hoá thờ cúng mùa đông. Với các gia đình Việt Nam, cách thắp hương này hoàn toàn có thể áp dụng, nhưng mức độ phù hợp phụ thuộc từng vùng khí hậu và không gian thờ.
Ở miền Bắc, khi thời tiết bước vào giai đoạn lạnh sâu, hương vòng và trầm cháy bền, ít tắt, tạo mùi ấm nên khá tương đồng với nhu cầu thực tế của nhiều gia đình. Tuy nhiên, tại miền Nam – nơi khí hậu nóng, khô, không có mùa lạnh rõ rệt – việc dùng hương vòng kéo dài nhiều giờ có thể gây bí khí hoặc làm mùi hương trở nên quá đậm.
Ảnh minh hoạ
Vì vậy, các chuyên gia văn hoá cho rằng người Việt có thể chọn hương vòng hoặc trầm theo mức độ vừa phải, ưu tiên loại ít khói, an toàn cho phòng kín và phù hợp kích thước bàn thờ. Điều quan trọng nhất vẫn là giữ sự trang nghiêm, sạch sẽ và an toàn phòng cháy, thay vì chạy theo hình thức hay lượng hương nhiều – điều mà cả văn hóa Việt và Trung đều nhấn mạnh trong nghi thức thờ cúng truyền thống.
Bên cạnh các giá trị văn hoá, bài viết của Sohu cũng trích dẫn khuyến cáo của nhiều chuyên gia về an toàn phòng cháy khi sử dụng hương vòng và hương trầm trong nhà, đặc biệt là dịp Rằm – thời điểm nhiều gia đình thắp hương kéo dài.
Hương vòng cháy lâu nên lượng nhiệt tích tụ lớn hơn so với hương thẳng thông thường. Khi treo hương vòng trong không gian kín, nhất là gần rèm cửa, đồ gỗ hoặc các vật liệu dễ bắt lửa, nguy cơ phát sinh tia lửa hoặc tàn hương rơi xuống là điều cần lưu ý. Các chuyên gia khuyên người dùng nên:
– Treo hương vòng ở khu vực thoáng, cách xa vật dễ cháy.
– Dùng lư đồng hoặc bát hương có miệng rộng, thành chắc để giữ tàn hương.
– Tuyệt đối không để trẻ nhỏ tới gần khi hương đang cháy.
Ảnh minh hoạ
Đối với hương trầm, mặc dù sợi trầm cháy chậm nhưng vẫn có thể phát sinh tàn lửa, nhất là khi đặt trong phòng có nhiều giấy, vải, hoặc trên bàn thờ trang trí nhiều hoa khô – vốn rất dễ bắt lửa trong điều kiện không khí hanh lạnh. Chuyên gia khuyến cáo người thắp hương cần kiểm tra từng nén trước khi rời nhà hoặc trước khi đi ngủ, đảm bảo hương đã cháy hết hoàn toàn hoặc được đặt trong lư xông trầm an toàn.
Ngoài ra, Sohu cũng lưu ý trường hợp dùng hương kém chất lượng: khi pha tạp nhiều bột dễ bắt lửa hoặc hoá chất tạo mùi, hương cháy không đều, dễ bùng lửa. Vì vậy, các gia đình nên chọn loại hương rõ nguồn gốc, không dùng sản phẩm có mùi quá gắt hoặc gây cay mắt.
