Robot taxi của Trung Quốc. (Ảnh: AP).
Cách Trung Quốc vươn lên dẫn đầu
Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới về nhiều lĩnh vực công nghệ, tiêu biểu nhất là xe điện, tấm pin mặt trời và trí tuệ nhân tạo (AI) mã nguồn mở.
Không những thế, nước này cũng tiến bộ nhanh chóng trong hai công nghệ tiên phong khác, đó là xe tự hành và thuốc mới. Bước tiến của Trung Quốc trong hai lĩnh vực này có ý nghĩa quan trọng.
Trong tương lai, cuộc cách mạng robot taxi có thể sẽ định hình lại ngành vận tải, logistics và đời sống đô thị thường ngày.
Taxi tự hành của Trung Quốc có chi phí chế tạo bằng 1/3 so với hãng Waymo của Mỹ, nhờ vậy chúng ngày càng phổ biến và đã chạy hàng triệu km. Các nhà sản xuất Trung Quốc cũng đang thiết lập quan hệ hợp tác ở châu Âu và Trung Đông.
Trong lĩnh vực dược phẩm, trước đây Trung Quốc chỉ có năng lực sản xuất thuốc generic - tức các phiên bản giá rẻ hơn của thuốc biệt dược.
Nhưng Trung Quốc đã vươn lên trở thành nhà phát triển thuốc mới lớn thứ hai trên thế giới, bao gồm cả thuốc điều trị ung thư. Có vẻ không bao lâu nữa, một gã khổng lồ dược phẩm sẽ trỗi dậy từ quốc gia tỷ dân.
Bước tiến của hai lĩnh vực trên nói lên nhiều điều về cách Trung Quốc thúc đẩy sự đổi mới. Nước này nhanh chóng tiến lên trong chuỗi giá trị nhờ kết hợp các lợi thế gồm nguồn nhân lực dồi dào, nền tảng sản xuất rộng lớn và thị trường quy mô khổng lồ.
Robot taxi được phát triển dựa trên hệ sinh thái xe điện và nguồn cung cảm biến dồi dào. Ngoài ra, quy mô của hoạt động sản xuất giúp các doanh nghiệp giảm chi phí.
Tương tự, trong lĩnh vực dược phẩm, số lượng lớn bệnh nhân tham gia thử nghiệm lâm sàng và lợi nhuận từ mảng thuốc generic đã tạo điều kiện cho sự đổi mới.
Ngoài ra, một yếu tố quan trọng khác giúp tạo nên thành công của Trung Quốc là sự linh hoạt của các nhà quản lý. Giống như trong nhiều ngành trước đây, các chính quyền địa phương đã trợ giúp doanh nghiệp bằng tín dụng giá rẻ và những biện pháp khác.
Dù vậy, các quy định linh hoạt của chính quyền trung ương mới là yếu tố chính thúc đẩy sự đột phá. Sau khi Bắc Kinh đặt mục tiêu biến Trung Quốc thành “cường quốc công nghệ sinh học” vào năm 2016, quốc gia tỷ dân đã nhanh chóng tiến hành loạt cải cách.
Số viên chức trong ngành dược phẩm tăng gấp 4 lần trong giai đoạn 2015 - 2018, khoảng 20.000 đơn xin cấp phép thuốc bị tồn đọng đã được giải quyết chỉ trong hai năm, thời gian phê duyệt các cuộc thử nghiệm trên người được rút ngắn từ 501 xuống 87 ngày. Năm ngoái, hơn 1/3 các cuộc thử nghiệm lâm sàng trên thế giới được thực hiện tại Trung Quốc.
Tương tự, Trung Quốc cũng sớm thử nghiệm với robot taxi. Vì mong muốn thu hút nhân tài và vốn đầu tư, các quan chức địa phương đã cấp tốc phê duyệt các chương trình thí điểm, đồng thời lắp đặt cảm biến và hạ tầng kỹ thuật số hỗ trợ xe tự hành. Tờ The Economist cho biết đã có hơn 50 thành phố triển khai thí điểm.
Nhiều địa phương cũng thử áp dụng quy định mới về hướng dẫn cho hoạt động thử nghiệm. Các vụ tai nạn đôi khi dẫn đến sự gián đoạn, nhưng nhìn chung các chương trình thí điểm đã giúp kỹ sư và nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn về công nghệ mới.
Thế giới nên phản ứng thế nào?
Thị trường nội địa Trung Quốc có tính cạnh tranh khốc liệt, do vậy không ít doanh nghiệp sẽ bị đào thải. Chỉ những doanh nghiệp vượt trội mới đủ sức sống sót và tiếp đến họ sẽ tiến ra thị trường quốc tế.
Điều đó có nghĩa là một làn sóng hàng giá rẻ mới của Trung Quốc sẽ tràn ra thế giới, mang đến cả lợi ích lẫn thách thức.
Ví dụ, thuốc giá rẻ có thể sẽ giúp ích nhiều cho bệnh nhân, đặc biệt là tại các quốc gia đang phát triển. Nhưng doanh nghiệp Trung Quốc nhiều khả năng sẽ nhắm đến Mỹ - thị trường chiếm đến 70% lợi nhuận ngành dược phẩm toàn cầu.
Ngoài ra, vai trò cung ứng nguyên liệu cho các nhà sản xuất phương Tây cũng có thể trở thành biểu tượng cho sự hợp tác giữa các bên.
Trái lại, robot taxi Trung Quốc nhiều khả năng sẽ bị Washington tìm cách “chặn cửa” do Mỹ đang xây dựng ngành công nghiệp riêng và lo ngại về an ninh quốc gia. Nhưng robot taxi vẫn có khả năng sẽ tạo được chỗ đứng tại những quốc gia khác.
Thế giới nên phản ứng thế nào trước các sản phẩm công nghệ của Trung Quốc? Cuộc cạnh tranh về giá có nguy cơ sẽ làm tổn thương trầm trọng các nền kinh tế phương Tây.
Tuy nhiên, ngăn cản hoặc hạn chế các sản phẩm của Trung Quốc sẽ khiến người tiêu dùng mất cơ hội tiếp cận với thuốc men và phương thức di chuyển rẻ hơn, tốt hơn.
Theo The Economist, tốt hơn hết là các nền kinh tế phương Tây nên học hỏi Trung Quốc cách thúc đẩy sự đổi mới, đặc biệt là trên phương diện quản lý.
Mỹ cũng có quy mô lớn và tiềm lực tài chính khổng lồ để cạnh tranh với Trung Quốc. Nhưng nhiều bang lại ngăn chặn hoặc cản trở xe tự hành. Chính quyền Tổng thống Donald Trump còn đang gây áp lực lên các trường đại học và cắt giảm tài trợ cho nghiên cứu.
Đồng thời, Mỹ và nhiều đồng minh phương Tây đang siết chặt chính sách nhập cư, kể cả với nhân lực chất lượng cao.
Trong lĩnh vực dược phẩm, tỷ trọng của Trung Quốc trong các cuộc thử nghiệm lâm sàng đang đi lên, còn châu Âu thì đánh mất chỗ đứng. Sai lầm của châu Âu là ưu tiên quá nhiều cho sự an toàn, đánh mất tinh thần chấp nhận rủi ro và dám thử nghiệm.
