Thanh khoản hệ thống ở trạng thái căng thẳng
Phân tích mới đây của SGI Capital cho biết, dựa theo tính toán của Bộ Tài chính, để đạt tăng trưởng GDP 10%, tổng vốn đầu tư 5 năm tới cần khoảng 1.400 tỷ USD, bình quân mỗi năm khoảng 280 tỷ USD.
Hơn 250 tỷ USD hàng năm phải đến từ khu vực trong nước. Để giảm bớt áp lực lãi suất trong nước, việc thu hút vốn ngoại dài hạn phục vụ đầu tư sẽ là lựa chọn ưu tiên, khi vừa giải quyết nhu cầu vốn, vừa giúp ổn định tỷ giá trong bối cảnh dư địa tín dụng của hệ thống ngân hàng đã đến giới hạn.
Hệ thống ngân hàng đang thể hiện mức độ căng thẳng thanh khoản cao hơn khi lãi suất liên ngân hàng qua đêm đã tăng lên vùng trên 7%, cao nhất kể từ 10/2022. Ngân hàng Nhà nước đã nâng lãi suất OMO từ 4% lên 4,5%, gửi tín hiệu về khả năng chính sách tiền tệ sẽ linh hoạt cả chiều thắt chặt. Trong tháng 11, hầu hết các ngân hàng đều tăng mạnh lãi suất huy động để bù đắp thiếu hụt thanh khoản.
Chênh lệch tăng trưởng huy động – tín dụng trong nền kinh tế/Diễn biến lãi suất và thanh khoản hệ thống ngân hàng. (Nguồn: SGI Capital).
Huy động thấp hơn cho vay trong suốt 2022–2025 đã khiến hệ thống đi vào trạng thái thiếu hụt thanh khoản. Nhiều ngân hàng tư nhân lẫn quốc doanh có mức LDR thuần vượt xa 100% và đang phụ thuộc vào OMO và liên ngân hàng để tài trợ tăng trưởng tín dụng.
Việc đẩy mạnh giải ngân các dự án đầu tư công và bất động sản thời gian tới sẽ đòi hỏi lượng vốn dài hạn lớn, trong khi tốc độ quay vòng chậm có thể khiến LDR thêm căng thẳng. SGI Capital trích dẫn đánh giá của Fitch Ratings, cho rằng rủi ro gia tăng nợ của nền kinh tế Việt Nam đang nổi lên khi quy định về room tín dụng có thể được nới lỏng vào đầu năm tới.
SGI Capital cũng nhắc lại kinh nghiệm trước đây: trong chu kỳ tín dụng bùng nổ, đỉnh điểm LDR đạt 115%, và tăng trưởng tín dụng cao 30-40%/năm trong 2009-2010 dẫn đến lạm phát tăng mạnh. Ước tính đến cuối 2025, tín dụng sẽ chạm mốc 145% GDP, LDR thuần toàn ngành sát 115%, và dự trữ ngoại hối (trừ phần đã bán forward) giảm về dưới 2 tháng nhập khẩu.
Tác động lên thị trường chứng khoán
SGI Capital cho biết các nguồn hỗ trợ thanh khoản như vốn kho bạc, OMO và kênh hỗ trợ khác của Ngân hàng Nhà nước đã được sử dụng nhiều, thể hiện qua số dư OMO ở mức kỷ lục trên 350.000 tỷ đồng.
Nhiều ngân hàng tăng huy động liên ngân hàng lên mức cao, tương đương 15% tổng tài sản. Lãi suất liên ngân hàng vẫn duy trì trên 7% cho thấy thiếu hụt thanh khoản đã lan rộng, không chỉ mang tính mùa vụ hay cục bộ.
Thanh khoản trên thị trường chứng khoán chưa cải thiện dù áp lực bán ròng từ nhà đầu tư nước ngoài giảm bớt và tỷ lệ margin hạ nhiệt.
Áp lực tài chính vẫn lớn do các khoản đáo nợ trái phiếu cuối năm và lượng phát hành cổ phần, IPO ở mức cao, dự kiến vượt năm 2021 và đạt kỷ lục mới. Thêm vào đó, định giá thị trường chưa đủ rẻ trong bối cảnh lãi suất tăng, khiến lực cầu hạn chế và thị trường khó bứt phá ngắn hạn.
(Nguồn: SGI Capital).
Triển vọng 3 tháng tới phụ thuộc lớn vào huy động vốn
Nhà quản lý quỹ nhận định kỳ vọng room tín dụng mở cho 2026 có thể tạo sóng đầu năm như thường lệ, nhưng điều này phụ thuộc vào tốc độ cải thiện huy động vốn. Nếu huy động tốt, lãi suất có thể ổn định và dòng tiền lan tỏa tốt hơn.
Ngược lại, nếu tín dụng tăng quá mạnh vượt khả năng huy động, lãi suất sẽ tiếp tục tăng và hiệu ứng cạnh tranh vốn sẽ khiến dòng tiền suy giảm trên thị trường chứng khoán. Khi đó, nhà đầu tư và chủ doanh nghiệp có thể phải bán bớt chứng khoán để giảm nợ và bù đắp thanh khoản thiếu hụt.
SGI Capital cho biết kinh nghiệm các chu kỳ trước cho thấy nhà đầu tư không nên chủ quan với kịch bản lãi suất tăng kéo dài và thanh khoản khó khăn trong 2026. Khi dòng tiền nóng có nguồn gốc vay nợ rút khỏi thị trường dưới áp lực lãi suất, thị trường có thể trở về mức định giá hấp dẫn hơn. Đây là thời điểm cơ hội cho trường phái đầu tư giá trị xuất hiện.
