Mặc dù vẫn thắp hương cúng gia tiên, thần linh ít nhất hai lần mỗi tháng vào ngày rằm, mùng 1, nhiều người vẫn băn khoăn về cách thức thực hiện chi tiết, sao cho đúng nghi thức, thể hiện sự tôn kính.
Thắp hương bao lâu thì hạ lễ?
Người Việt xem thắp hương là cách kết nối với người đã khuất và các bậc thần linh, bày tỏ lòng biết ơn, tưởng nhớ ông bà tổ tiên và cầu nguyện sự phù hộ từ thần linh. Dù quen thuộc là vậy, nghi thức thờ cúng vẫn khiến không ít người bối rối với câu hỏi: Thắp hương bao lâu thì có thể hạ lễ, thụ lộc?.
Theo quan điểm dân gian, người dân thường hạ lễ sau 3 tuần hoặc 1 tuần hương. (Ảnh: Heathline)
Theo nghi lễ truyền thống, thường thì gia chủ phải đợi hết 3 tuần hương mới được hạ lễ, một tuần hương là thời gian để cháy hết một nén hương. Thời gian cháy của hương khác nhau tùy mỗi loại ngắn dài hoặc chất liệu. Đây là thời gian được xem là đủ để thần linh và gia tiên thụ hưởng lòng thành và cũng là cách thể hiện sự kiên nhẫn, cung kính của người cúng.
Con số “3” gắn với sự hài hòa của Thiên – Địa – Nhân, nên ba tuần hương cũng mang ý nghĩa tâm linh đặc biệt. Tuy vậy, người xưa cũng có cách linh hoạt gọi là "thắp gối đầu", không cần chờ tuần hương thứ nhất cháy hết mới thắp tiếp mà có thể thắp nối tiếp ngay khi hương trước cháy được hơn nửa. Mục đích là duy trì luồng hương liên tục, tượng trưng cho việc lễ chưa đứt đoạn.
Ngày nay, không phải ai cũng có thời gian chờ ba tuần hương. Vì vậy, nhiều gia đình chọn thắp một tuần hương rồi khấn tạ để hạ lễ. Việc này hoàn toàn chấp nhận được trong tâm linh hiện đại.
Thậm chí trong một số trường hợp, người ta chỉ thắp nửa tuần hương (20–30 phút), đặc biệt với lễ cúng sáng sớm hoặc giữa giờ làm việc, miễn sao thái độ vẫn đúng mực và lòng thành không thay đổi.
Khi nào có thể thụ lộc?
Thắp hương luôn đi kèm với lễ vật có thể là vàng tiền, đĩa trái cây, nén trầu cau, đĩa xôi gà hay mâm cỗ đầy đủ, tùy vào dịp cúng và điều kiện mỗi nhà. Sau khi thắp hương và khấn nguyện, gia chủ sẽ chờ một khoảng thời gian ba tuần hoặc một tuần hương rồi mới tiến hành hạ lễ, hóa vàng và thụ lộc ..
Việc hạ lễ và thụ lộc còn mang giá trị biểu tượng chia sẻ lộc trời, lộc tổ tiên cho con cháu. Chính vì vậy, việc thụ lộc quá vội vàng ngay sau khi vừa hạ lễ có thể sẽ thiếu trang nghiêm. Nhiều gia đình sẽ chờ khoảng 5 - 10 phút khi tất cả đồ hạ lễ được bày biện rồi mới tiến hành thụ lộc, tuyệt đối không ăn ngay trước bàn thờ.
Nếu dâng lên bàn thờ có vàng tiền thì gia chủ nên hạ lễ, hóa vàng xong rồi mới cùng nhau thụ lộc. Lộc nên được chia đều cho mỗi thành viên trong gia đình.
(Ảnh minh họa: Flickr)
Thời điểm thắp hương hợp lý
Theo quan niệm dân gian, thắp hương vào buổi sáng, từ 6h đến 10h là lý tưởng nhất. Đây là thời điểm đầu ngày, dương khí thịnh, vạn vật khởi động, nên phù hợp để gửi lời cầu nguyện bình an, may mắn, thuận lợi cho cả gia đình.
Cũng vì vậy mà nhiều người chọn cúng tổ tiên vào sáng sớm trước khi đi làm, đi học như một cách xin phép, chào hỏi bậc bề trên. Tuy nhiên, với các nghi lễ đặc biệt như cúng rằm, lễ Vu lan, hóa vàng, cúng giao thừa…, thời gian thắp hương có thể linh hoạt hơn, quan trọng là giữ đúng ý nghĩa của từng nghi lễ.
Để nghi thức thắp hương – hạ lễ diễn ra trọn vẹn, gia chủ nên lưu ý những điểm sau:
Không hạ lễ quá sớm: Hãy để ít nhất một tuần hương cháy hết mới thụ lộc, đặc biệt là trong các dịp cúng lớn như giỗ chạp, lễ Tết.
Giữ thái độ nghiêm túc: Khi thắp hương và hạ lễ, tránh đùa cợt, nói to hay làm các hành động thiếu tôn trọng tại khu vực thờ cúng.
Trang phục chỉnh tề: Không mặc đồ ngủ, áo hở vai hay quần cộc khi hành lễ. Ăn mặc gọn gàng, sạch sẽ là biểu hiện của sự kính trọng.
Dọn dẹp bàn thờ sau lễ: Lau dọn sạch sẽ, thay nước mới, sắp xếp lại đồ thờ ngăn nắp, có thể thắp thêm nén hương cảm tạ nếu thấy cần.
Không để trẻ em tự ý nghịch đồ cúng: Hãy hướng dẫn các em hiểu giá trị và ý nghĩa của nghi lễ, để giữ gìn nét đẹp truyền thống.
