Trong bối cảnh cạnh tranh vào đại học ngày càng cao, việc chỉ trông chờ vào kỳ thi tốt nghiệp THPT không còn là lựa chọn duy nhất. Các kỳ thi riêng như TSA, HSA hay kỳ thi của Đại học Quốc gia TP HCM đang trở thành "cánh cửa" mở rộng, tạo thêm cơ hội cho hàng chục nghìn thí sinh.
Khi tham gia các kỳ thi riêng, các em có thêm cơ hội để đăng ký xét tuyển đại học, vì nhiều trường dùng kết quả để tuyển đầu vào. Ví dụ, khoảng 90 trường xét điểm thi HSA, 50 trường dùng điểm TSA của Bách khoa, 100 trường xét điểm kỳ thi riêng của Đại học Quốc gia TP HCM.
Mới đây, một thầy giáo Hà Nội nhiều năm gắn bó với công tác luyện thi chia sẻ về vai trò của việc chuẩn bị cho các kỳ thi riêng từ sớm, cụ thể là TSA: "Một trong những giá trị quan trọng nhất của các kỳ thi riêng là nó "mở ra thêm cơ hội khác" cho các bạn khi xét tuyển vào Đại học. Điều đó càng trở nên đặc biệt có ưu thế nếu được thi đi - thi lại nhiều lần, được thi sớm, kết quả được công nhận trong 2 năm và đặc biệt là khi quy đổi thì....có lợi. IELTS gây cơn sốt mấy năm nay chính là vì nó hội tụ đủ những ưu thế đó".
Xét trong các kỳ thi riêng hiện nay, thầy giáo này cho rằng, Đánh giá Tư duy (TSA) của Bách Khoa là có khá đủ những ưu thế tương tự. Do đó, thầy khuyên các em học sinh rất nên tìm hiểu, học, ôn và dự thi sớm từ lớp 11 (lớp 10 thì hơi sớm quá, chưa cần thiết).
Ảnh minh hoạ
TSA - kỳ thi khác biệt và ngày càng thu hút
Thông tin từ Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, mỗi năm kỳ thi TSA đều ghi nhận lượng lớn thí sinh tham gia, trong đó có không ít em đang học lớp 10 và 11. Năm gần đây, đã có khoảng 60 em lớp 10-11 đạt mức điểm khá tốt, đủ sức cạnh tranh trong xét tuyển.
Cấu trúc bài thi TSA gồm 3 phần:
Tư duy toán học (60 phút)
Tư duy đọc hiểu (30 phút)
Tư duy khoa học/giải quyết vấn đề (60 phút)
Các phần thi này độc lập với nhau, tập trung đánh giá năng lực tư duy thay vì kiểm tra kiến thức thuần túy. Đề được thiết kế với ba mức độ: tái hiện, suy luận và bậc cao. Câu hỏi chủ yếu ở dạng trắc nghiệm, gồm chọn đáp án đúng, đúng/sai, kéo thả và trả lời ngắn. Bài thi này đánh giá các nhóm năng lực, kiến thức, kỹ năng học sinh tích lũy trong quá trình học tập THPT. Do đó, thí sinh không thể học tủ, học gạo.
Không chỉ TSA, nhiều kỳ thi riêng khác cũng thu hút đông đảo thí sinh. Đơn cử, kỳ thi Đánh giá năng lực (HSA) của Đại học Quốc gia Hà Nội từng gây nghẽn mạng khi mở cổng đăng ký. Năm 2023, có gần 50.000 thí sinh đăng nhập cùng lúc, và đến năm 2025, con số này đã vọt lên 120.000. Chỉ sau khoảng 3 giờ mở đăng ký, 90.000 chỗ thi của 6 đợt đã được lấp kín.
Điều này cho thấy sự quan tâm ngày càng lớn của học sinh và phụ huynh đối với các kỳ thi riêng, coi đây là "tấm vé" bổ sung bên cạnh kỳ thi tốt nghiệp THPT.
Sự mở rộng này khiến cơ hội vào đại học của thí sinh không còn chỉ phụ thuộc vào một kỳ thi duy nhất. Thay vì dồn hết áp lực vào kỳ thi THPT Quốc gia, học sinh có thêm lựa chọn và cơ hội để tối ưu hồ sơ xét tuyển.
Tại sao nên thi TSA từ lớp 11?
Lớp 11 là thời điểm hợp lý để bắt đầu bởi 3 lý do chính:
Trải nghiệm sớm: Khi thi TSA ngay từ lớp 11, học sinh sẽ hiểu rõ cấu trúc đề, cách phân bổ thời gian và nhịp độ làm bài. Điều này giảm bớt áp lực khi bước vào lớp 12.
Tích lũy cơ hội: Vì kết quả được công nhận trong 2 năm, học sinh lớp 11 hoàn toàn có thể dùng điểm TSA để xét tuyển ngay sau khi tốt nghiệp. Nếu chưa hài lòng, các em có thêm cơ hội thi lại trong năm lớp 12.
Tối ưu chiến lược học tập: Việc thi sớm giúp học sinh xác định điểm mạnh – yếu của bản thân, từ đó sắp xếp thời gian ôn luyện hiệu quả hơn, thay vì dồn sức muộn màng.
Một phụ huynh ở Hà Nội chia sẻ: "Con tôi thi thử TSA cuối lớp 11, dù điểm chưa cao nhưng cháu đã quen với áp lực phòng thi. Sang lớp 12, cháu tự tin hẳn và biết mình cần tập trung ôn phần tư duy đọc hiểu. Kết quả cuối cùng vượt xa mong đợi".
Dù được đánh giá là không quá nặng nề, TSA vẫn đòi hỏi sự chuẩn bị nghiêm túc. Thí sinh cần rèn luyện khả năng đọc nhanh, phân tích và suy luận logic. Ở phần tư duy toán học, kỹ năng vận dụng linh hoạt kiến thức đã học là chìa khóa. Với phần khoa học - giải quyết vấn đề, việc quen thuộc với cách tư duy đa chiều sẽ giúp học sinh xử lý nhanh hơn.
