Đây không chỉ là công trình trọng điểm có tầm vóc thế kỷ mà còn là "xương sống" kết nối kinh tế - xã hội trong nhiều thập niên tới. Cùng với vốn đầu tư và công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao được xem là yếu tố quyết định để hiện thực hóa khát vọng đưa VN bước vào kỷ nguyên giao thông hiện đại.
Ngày 9.10.2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2230/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đường sắt VN đến năm 2035, định hướng đến năm 2045. Theo đề án, giai đoạn 2025-2030, cả nước cần đào tạo ít nhất 35.000 nhân lực cho ngành đường sắt; giai đoạn 2031-2035, con số này tăng lên 70.000 người, tập trung vào nhân lực chất lượng cao phục vụ các dự án đường sắt tốc độ cao, điện khí hóa và đô thị. Trong bối cảnh ấy, Trường ĐH Giao thông vận tải TP.HCM (UTH) đã tiên phong, chủ động hiện thực hóa tầm nhìn quốc gia bằng hàng loạt dự án đào tạo, hợp tác quốc tế và đầu tư quy mô lớn.
UTH ký kết hợp tác với Trường Bách khoa Sơn Đông và HollySys Bắc Kinh (Trung Quốc) trong lĩnh vực đường sắt tốc độ cao
ẢNH: NGỌC THẢO
HỆ SINH THÁI ĐÀO TẠO HIỆN ĐẠI, KIẾN TẠO NHÂN LỰC TƯƠNG LAI
Với tầm nhìn dài hạn, UTH đang xây dựng hệ sinh thái đào tạo toàn diện, kết hợp giữa giảng dạy, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ. Hiện nhà trường triển khai 7 dự án hợp tác chiến lược quốc tế, trong đó năm dự án tập trung đầu tư cơ sở vật chất đào tạo với tổng kinh phí khoảng 500 tỉ đồng - một trong những gói đầu tư giáo dục lớn nhất trong lĩnh vực kỹ thuật đường sắt tại VN.
Nổi bật là Phòng mô phỏng điều khiển và khai thác vận hành đường sắt tốc độ cao, đưa vào hoạt động tháng 10.2025. Đây được xem là "phòng thí nghiệm sống" đầu tiên trong đào tạo đường sắt của VN, nơi giảng viên, sinh viên và chuyên gia có thể trực tiếp trải nghiệm quy trình vận hành, điều độ và xử lý tình huống như trong thực tế.
Cùng với đó, Phòng thí nghiệm kiểm định chất lượng đường sắt tốc độ cao sẽ đảm nhiệm nghiên cứu và chế tạo các thiết bị cốt lõi như hệ thống lấy điện trên cao, ray và toa xe - hướng đến tự chủ công nghệ và kiểm định trong nước.
Các công trình khác như Phòng thực hành thí nghiệm đường sắt tốc độ cao, Phòng thực hành điều độ và Phòng hệ thống vận hành kỹ thuật số vận tải đường sắt cũng đang được triển khai đồng bộ, tạo nên nền tảng cho một trung tâm mô phỏng - nghiên cứu - đào tạo tích hợp, phục vụ cho vận hành và bảo trì thông minh.
Những dự án này không chỉ đơn thuần là đầu tư cơ sở vật chất, mà còn thể hiện bước tiến về tư duy đào tạo gắn với chuyển đổi số, giúp UTH từng bước trở thành trung tâm đào tạo và chuyển giao công nghệ đường sắt hàng đầu khu vực.
ĐÀO TẠO GIẢNG VIÊN VÀ CHUYÊN GIA - BƯỚC ĐI CHIẾN LƯỢC
Song song với đầu tư hạ tầng, UTH triển khai hai dự án hợp tác quốc tế đào tạo giảng viên và chuyên gia kỹ thuật, hướng đến chuyển giao công nghệ lõi và chuẩn hóa đội ngũ đào tạo. Cụ thể, nhà trường hợp tác với Viện Kỹ thuật đường sắt Thiên Tân (Trung Quốc) trong lĩnh vực kỹ thuật xây dựng đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị, với Viện Kỹ thuật đường sắt Hồ Nam trong kỹ thuật điều khiển tự động và thông tin tín hiệu đường sắt tốc độ cao.
Sinh viên tham gia học kỳ doanh nghiệp tại Trung Quốc
ẢNH: NGỌC THẢO
Hơn 100 giảng viên UTH đang tham gia chương trình đào tạo, qua đó hình thành đội ngũ giảng viên - chuyên gia nòng cốt, đủ năng lực đảm nhận vai trò đào tạo, nghiên cứu và tư vấn kỹ thuật cho các dự án quốc gia.
Không chỉ chú trọng phát triển giảng viên, UTH còn mở rộng hợp tác quốc tế cho sinh viên, giúp các em tiếp cận công nghệ tiên tiến và môi trường học tập hiện đại. Ngày 12.10, đoàn sinh viên đầu tiên của trường lên đường sang Trung Quốc, tham gia chương trình học kỳ doanh nghiệp quốc tế tại Viện Công nghệ Đường sắt Nam Kinh (NIRT) và Công ty cổ phần Công nghệ vật liệu thời đại mới Chu Châu (CRRC Chu Châu) - hai đối tác chiến lược trong lĩnh vực đường sắt và năng lượng mới.
Chuyến đi không chỉ là hành trình học tập quốc tế đầu tiên của sinh viên UTH trong lĩnh vực đường sắt tốc độ cao và năng lượng mới, mà còn là bước khởi đầu cho mô hình hợp tác đào tạo "thực chiến - hiệu quả - bền vững - toàn diện", khẳng định vị thế tiên phong của UTH trong đào tạo gắn với thực tiễn và hội nhập toàn cầu.
ĐÀO TẠO GẮN THỰC TIỄN, HƯỚNG ĐẾN CHUẨN QUỐC TẾ
Trên nền tảng đầu tư mạnh mẽ và hợp tác sâu rộng, UTH đã hoàn thiện chương trình đào tạo bốn chuyên ngành cốt lõi, bám sát định hướng Đề án 2230/QĐ-TTg và nhu cầu của ngành. Các chuyên ngành gồm xây dựng hạ tầng đường sắt tốc độ cao và đô thị, kỹ thuật điều khiển tự động và thông tin tín hiệu, cơ khí đoàn tàu, và khai thác - vận hành đường sắt tốc độ cao.
Mỗi ngành học được thiết kế theo chuẩn quốc tế, đảm bảo tính ứng dụng cao. Sinh viên được học song hành giữa lý thuyết và thực hành, trực tiếp sử dụng thiết bị mô phỏng hiện đại, đồng thời tham gia thực tập tại doanh nghiệp trong và ngoài nước. Nhờ đó, sinh viên UTH không chỉ nắm vững chuyên môn mà còn thành thạo công nghệ, có tư duy đổi mới và khả năng thích ứng quốc tế - yếu tố then chốt để VN hình thành đội ngũ kỹ sư làm chủ hệ thống đường sắt tốc độ cao trong tương lai.
Phát biểu về định hướng phát triển, PGS-TS Nguyễn Xuân Phương, Hiệu trưởng Trường ĐH Giao thông vận tải TP.HCM, nhấn mạnh: "UTH xác định sứ mệnh không chỉ đào tạo nhân lực có trình độ chuyên môn cao, mà còn là những công dân toàn cầu, có khả năng thích ứng nhanh với sự phát triển của khoa học - công nghệ, sẵn sàng đóng góp vào chiến lược phát triển hạ tầng giao thông quốc gia".
Với sự chuẩn bị bài bản, chiến lược rõ ràng và tinh thần tiên phong, UTH đang khẳng định vai trò đơn vị nòng cốt của VN trong đào tạo nhân lực cho đường sắt tốc độ cao. Bảy dự án đầu tư lớn, mạng lưới hợp tác quốc tế sâu rộng, cùng đội ngũ giảng viên - sinh viên năng động là nền tảng để UTH góp phần đưa VN bước lên đường ray tốc độ cao, tiến vào kỷ nguyên giao thông hiện đại, bền vững và hội nhập toàn cầu.
