Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: AFP).
Tổng thống Donald Trump đang đối mặt với thách thức lớn sau khi Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC) ra phán quyết ngăn chặn thuế quan đối ứng mà ông công bố vào ngày 2/4.
Các hợp đồng tương lai chứng khoán Mỹ bật tăng nhanh chóng sau phán quyết và chính quyền ông Trump đã tức tốc đệ đơn kháng cáo.
USITC phán quyết như thế nào?
USITC ra phán quyết đứng về phía một nhóm doanh nghiệp nhỏ và các bang theo Đảng Dân chủ, kết luận rằng ông Trump đã vượt quá quyền hạn hành pháp của tổng thống.
Cụ thể, ông Trump đã viện dẫn Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) - vốn không đề cập trực tiếp đến thuế quan - khi ra quyết định áp thuế.
Hiến pháp Mỹ trao quyền ấn định thuế quan cho Quốc hội. Trong những năm qua, Quốc hội ủy quyền cho tổng thống thiết lập thuế quan trong những trường hợp cụ thể, ví dụ như khi có sự vi phạm hiệp ước thương mại.
Trọng tâm của vụ kiện là liệu IEEPA có trao cho ông Trump quyền đánh thuế quan không giới hạn lên hàng hóa từ hầu hết mọi quốc gia trên thế giới hay không.
Hội đồng gồm ba thẩm phán của USITC kết luận: “Tòa án không cho rằng IEEPA trao quyền lực vô hạn cho tổng thống. Tòa tuyên hủy các mức thuế bị khiếu kiện...”
USITC cho chính quyền ông Trump 10 ngày để thực hiện lệnh của tòa án, nhưng không cung cấp hướng dẫn cụ thể về các bước cần thiết để dỡ bỏ thuế quan, tờ Bloomberg cho hay.
Phản ứng của thị trường
Thị trường rất nhạy cảm với tin tức về thuế quan. Chứng khoán Mỹ phản ứng cực kỳ tích cực với phán quyết của USITC. Hợp đồng tương lai chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones, S&P 500 và Nasdaq 100 lần lượt bật tăng hơn 1,3%, 1,6% và 1,9%.
Tuy nhiên, phán quyết của USITC không hoàn toàn gây bất ngờ cho thị trường. Tờ MarketWatch cho biết từ trước các nhà đầu tư đã nghiêm túc chú ý đến khả năng một tòa án chặn chính sách của chủ nhân Nhà Trắng.
Ông Stephen Innes, Giám đốc điều hành của SPI Asset Management, viết trong một lưu ý: “Thị trường đang thở phào nhẹ nhõm sau nhiều tuần biến động dữ dội bởi cuộc chiến thuế quan”.
Hồi tháng 4, cú sốc thuế quan đã thổi bùng lo ngại về lạm phát và suy thoái kinh tế, khiến thị trường lao dốc nặng nề. Tuy nhiên, sau khi ông Trump tạm hoãn các mức thuế đối ứng cao hơn với gần 60 đối tác thương mại, thị trường đã phục hồi.
Hôm 23/5, ông Trump lại đe dọa đánh thuế quan 50% lên hàng nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU) bắt đầu từ ngày 1/6, khiến thị trường chứng khoán sụt giảm. Song, vào cuối tuần, ông lại lùi thời hạn đánh thuế tới ngày 9/7 khi EU đồng ý đẩy nhanh quá trình đàm phán, góp phần giúp thị trường tăng mạnh trong phiên 27/5.
Ông Innes nhận xét phán quyết của USITC không phải là “một chú thích pháp lý nhỏ” mà đánh dấu bước ngoặt lớn trong câu chuyện thương mại của Mỹ. Ông nói tiếp: “Các nhà đầu tư - vốn là những người luôn chạy theo xu hướng - đã bắt đầu tính đến viễn cảnh thuế quan bị gỡ bỏ”.
Tuy nhiên, ông Innes và các chuyên gia lưu ý rằng phán quyết của USITC chưa thể đặt dấu chấm hết cho tham vọng thuế quan của Nhà Trắng.
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, đặc biệt là các cuộc đàm phán thương mại?
Ông Aniket Shah, chuyên gia tại ngân hàng Jefferies, viết trong lưu ý: “Trung Quốc, Nhật Bản, EU, Ấn Độ và Anh sẽ phản ứng như thế nào với thông tin này? Chúng tôi tin rằng một trong những lý do các cuộc đàm phán song phương bị chững lại là các đối tác thương mại của Mỹ có thể đã lường trước việc tòa án chặn thuế quan của ông Trump”.
Vị chuyên gia cho biết hiện vẫn chưa rõ liệu các nước sẽ coi đàm phán thương mại là vấn đề cần giải quyết tại tòa án hay sẽ tiếp tục thảo luận với Washington.
Ông Shah cũng lưu ý về một câu hỏi quan trọng, đó là liệu chính quyền ông Trump có tìm kiếm các con đường khác ngoài viện dẫn IEEPA để đánh thuế quan hay không, ví dụ như sử dụng các đạo luật khác.
Giờ đây, nhà đầu tư sẽ đối mặt với những yếu tố bất định xoay quanh khả năng vụ kiện được chuyển lên tận Tòa án Tối cao. Hiện tại, Bộ Tư pháp đã nộp đơn kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm Liên bang Mỹ.
Các nhà phân tích của Renaissance Macro Research viết trên mạng xã hội X: “Khi phán quyết của USITC bị kháng cáo, sự không chắc chắn đang đè nặng lên các khoản đầu tư của doanh nghiệp sẽ càng gia tăng”.
Một bộ phận nhà đầu tư trên Phố Wall chế giễu ông Trump luôn sử dụng chiến lược TACO (viết tắt của “Trump Always Chickens Out”), tức là thường xuyên đe dọa đánh thuế rồi lại đổi ý.
Tuy nhiên, nhóm nhà phân tích của Renaissance lưu ý: “Ông Trump luôn thực hiện ít nhất là một số lời đe dọa về thuế quan. Nếu ông Trump kháng cáo thành công, nhiều khả năng thuế quan sẽ quay trở lại”.
Diễn đàn Đầu Tư Việt Nam 2025 - Mid-Year Update do trang thông tin điện tử tổng hợp VietnamBiz, Việt Nam Mới tổ chức sẽ diễn ra vào
Sự kiện quy tụ các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia tài chính, các định chế tài chính, đại diện từ các doanh nghiệp, ngân hàng, các cơ quan thông tấn báo chí và đông đảo nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm trên thị trường.
Trong giai đoạn thị trường có nhiều thay đổi với những tác động chính sách, Diễn đàn hứa hẹn mang lại không gian để các chuyên gia bàn luận về các xu hướng đầu tư mới, các góc nhìn chiến lược, mở ra nhiều ý tưởng đầu tư phù hợp cho giai đoạn mới. Đồng thời tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối giữa nhà đầu tư và các đối tác tiềm năng trên thị trường.
BTC dành số lượng vé hạn chế cho độc giả VietnamBiz. Vui lòng đăng ký và hoàn thành khảo sát tại đây để xác nhận tham dự.
