Trang tin Topwar (Nga) ngày 24/8 đăng bài viết có tiêu đề “Súng chĩa vào thái dương! Tên lửa tầm trung, tầm ngắn dịch chuyển về phía Tây”.
Lệnh tạm hoãn đã chấm dứt
Theo bài viết, Nga đã tỏ ra kiên nhẫn một cách bất ngờ trong cuộc chạy đua vũ trang mới được khởi động từ năm 2019, sau khi Mỹ đơn phương rút khỏi Hiệp ước INF về loại bỏ tên lửa tầm trung. Washington cáo buộc Moscow vi phạm hiệp ước, còn Điện Kremlin khi ấy chỉ đáp trả bằng việc tạm ngưng triển khai các hệ thống tương tự.
Tuyên bố của Nga thời điểm đó nêu rõ các hạn chế mang tính tự nguyện sẽ được duy trì chừng nào Mỹ chưa bố trí vũ khí tại các khu vực nhạy cảm – chủ yếu ở châu Âu và những vùng sát biên giới Nga. Việc Mỹ rút khỏi INF đã được Moscow coi như một động thái nhằm gia tăng sức ép với Nga.
Giờ đây, sau 6 năm, Bộ Ngoại giao Nga chính thức tuyên bố hủy bỏ lệnh tạm hoãn triển khai tên lửa tầm trung và tầm ngắn trên bộ.
Nga tuyên bố hủy bỏ lệnh tạm hoãn triển khai tên lửa tầm trung và tầm ngắn trên bộ. Ảnh: Topwar
Sự chậm trễ này phản ánh nỗ lực của Nga nhằm thuyết phục chính quyền Donald Trump từ bỏ kế hoạch, song cuối cùng không thành công. Bởi chính ông Trump là người đã mở màn ván cờ này, và trong cuộc chơi đó, vị thế của Nga và Mỹ hoàn toàn không cân xứng.
Tên lửa tầm trung của Mỹ, khó bị phát hiện, có thể trực tiếp đe dọa các trung tâm điều hành ở Nga; trong khi Moscow chỉ có thể đáp trả Washington hoặc New York bằng ICBM.
Thập niên 1980, Liên Xô từng buộc phải chấp nhận phá hủy hàng loạt tên lửa Pioneer, Temp và Oka vì chúng “chĩa thẳng vào thái dương”, đối diện với Pershing và Tomahawk của NATO. Kết quả là Mỹ loại bỏ 859 tên lửa, còn Liên Xô phải hủy tới 1.752.
Lịch sử lặp lại
Tình hình hiện nay có nhiều nét tương đồng. Nga khẳng định không phải là bên khởi xướng, mà chính Washington đã từng bước gia tăng tiềm lực tấn công tại những khu vực then chốt. Điểm khác biệt là lần này quy mô không chỉ giới hạn ở châu Âu, mà còn lan sang châu Á.
Hệ thống PrSM Increment 1 trong cuộc tập trận ở Australia. Ảnh: Topwar
Một số nhà phê bình chỉ ra rằng Moscow vốn không có ý định tuân thủ INF, viện dẫn sự xuất hiện của “Oreshnik”. Tuy nhiên, cần phân biệt giữa phát triển vũ khí và triển khai thực tế tại những vị trí sẵn sàng tấn công – đặc biệt trong bối cảnh đối phương không hề kiêng dè.
Đáng chú ý là chương trình tên lửa PrSM Increment 1, khai hỏa từ bệ phóng HIMARS, có tầm bắn ban đầu khoảng 142 km nhưng sẽ đạt 1.000 km nhờ động cơ mới.
Hệ thống này đã xuất hiện trong các cuộc tập trận ở Úc và được coi là mũi nhọn trong chiến lược triển khai lâu dài của Mỹ. Lockheed Martin đã nhận hợp đồng gần 5 tỷ USD để cung cấp 634 quả PrSM vào năm 2030.
Vòng ngắm mới
Việc đưa các bệ phóng di động Mk-70 tới đảo của Đan Mạch, có khả năng bắn Tomahawk và SM-6, được Moscow xem là hành động khiêu khích.
Đặc biệt, SM-6 với tính năng bán đạn đạo được xếp vào loại tên lửa tầm trung, hoàn toàn có thể vươn tới thủ đô Nga. Mùa thu năm ngoái, Washington công bố kế hoạch triển khai thêm tên lửa ở Đức – động thái được coi là giọt nước tràn ly, buộc Nga chấm dứt mọi lệnh tạm hoãn.
Từ năm 2026, một lực lượng đa miền được thiết lập, trang bị SM-6, Tomahawk và Dark Eagle (vũ khí siêu vượt âm tầm xa), sẽ tạo thành gọng kìm mới nhắm vào Nga. Trong khi đó, bề ngoài ông Trump vẫn thể hiện thái độ hòa dịu – một nghịch lý khiến Moscow cảnh giác.
SM-6 trên khung gầm Mk-70 ở Đan Mạch. Ảnh: Topwar
Nga phản ứng thế nào?
Sau khi chính thức rút khỏi hiệp ước, Nga tuyên bố sẽ áp dụng “biện pháp kỹ thuật – quân sự bù trừ”.
Bước đầu tiên được dự báo là triển khai các tổ hợp “Oreshnik” cùng tên lửa Kalibr tại Kaliningrad, khiến toàn bộ châu Âu nằm trong tầm bắn hạt nhân chiến thuật. Việc bố trí thêm tại Belarus càng củng cố yếu tố răn đe, đảm bảo rằng bất kỳ đòn tấn công phủ đầu nào cũng sẽ phải hứng chịu trả đũa.
Việc Mỹ và Nga cùng từ bỏ ràng buộc kiềm chế đồng nghĩa châu Âu một lần nữa có nguy cơ biến thành chiến trường.
Khu vực này sẽ chứng kiến làn sóng tăng cường vũ khí – không chỉ hạt nhân mà cả quy ước: thiết giáp, pháo binh, quân số. Dù chưa đạt mức cao như thời Chiến tranh Lạnh, nhưng xu hướng leo thang là rõ ràng.
Trong dài hạn, giới chuyên gia cho rằng Nga cần nâng cấp hệ thống cảnh báo sớm đối với tên lửa tầm trung và tầm ngắn.
Hệ thống vệ tinh Tundra, thay thế cho mạng Oko trước đây, được đánh giá phù hợp, nhưng lý tưởng nhất là một cơ chế hoàn toàn tự động tương tự Perimeter – cho phép đưa ra quyết định phóng phản công ngay cả khi thời gian quá gấp gáp.
Đòn răn đe cuối cùng
Biện pháp đối xứng mạnh nhất, theo nhiều phân tích, là bố trí tên lửa tầm trung và tầm ngắn hướng thẳng vào Washington.
Khi đó, Nhà Trắng sẽ phải cân nhắc kỹ hơn về cái giá của việc triển khai lực lượng tấn công đa miền ở châu Âu.
"Đây không phải kịch bản mới – từng được Nikita Khrushchev thử áp dụng trong khủng hoảng Cuba – nhưng có thể sẽ quay trở lại trong hình thức khác ở thế kỷ XXI" - Topwar kết luận.
