Ôtô tải hạng nặng đóng góp đáng kể vào lượng phát thải toàn cầu và từng được xem là khó chuyển đổi sang điện, vì động cơ chạy dầu có ưu điểm hiệu suất cao. Tuy nhiên, tình hình đang thay đổi nhanh chóng ở Trung Quốc, nơi có đội xe tải lớn thứ hai thế giới sau Mỹ.
Năm 2020, gần như tất cả xe tải mới bán ra ở nước này đều chạy bằng dầu diesel. Tuy nhiên, nửa đầu 2025, 22% doanh số đã là xe điện, tăng từ mức 9,2% cùng kỳ năm ngoái, theo nhà cung cấp dữ liệu vận tải đường bộ Commercial Vehicle World.
Công ty nghiên cứu BMI (Anh) dự báo loại ôtô này sẽ chiếm gần 46% doanh số xe mới năm nay và 60% vào 2026. Xe tải điện được đón nhận bởi giá đã bắt đầu giảm và tiết kiệm chi phí trong quá trình vận hành.
Giá mỗi chiếc ôtô tải điện hiện vẫn đắt gấp 2-3 lần xe dầu và hơn 18% loại chạy bằng LNG. Song hiệu suất năng lượng giờ cao hơn và chi phí thấp hơn có thể giúp chủ xe tiết kiệm khoảng 10-26% suốt vòng đời xe, theo Christopher Doleman, nhà phân tích tại Viện Kinh tế năng lượng và phân tích tài chính. "Khi nói đến ôtô tải hạng nặng, các chủ xe ở Trung Quốc rất coi trọng lợi nhuận", ông nói.
Tài xế đang sạc xe tải điện ở Bắc Kinh, ngày 14/11. Ảnh: AP
Doanh số còn được thúc đẩy bởi các ưu đãi hào phóng của chính phủ, như chương trình thu cũ đổi mới. Chủ xe có thể nhận được tài trợ đến 19.000 USD khi thay thế ôtô tải cũ bằng loại mới hơn hoặc xe điện.
Song song đó, hạ tầng trạm sạc cũng mở rộng. Tại các trung tâm logistics lớn như đồng bằng sông Dương Tử, trạm sạc chuyên dụng xe tải đã được lắp đặt dọc theo các tuyến đường vận chuyển hàng hóa quan trọng. Các thành phố như Bắc Kinh, Thượng Hải đã xây trạm sạc dọc theo cao tốc, có thể sạc xe tải trong vài phút.
Vào tháng 5, nhà sản xuất pin xe điện lớn nhất thế giới CATL ra mắt hệ thống đổi pin tiết kiệm thời gian cho ôtô tải hạng nặng. Hãng cũng lên kế hoạch xây dựng mạng lưới đổi pin toàn quốc, bao phủ 150.000 km trên tổng số 184.000 km đường cao tốc Trung Quốc.
Ngoài ra, chính sách cũng ủng hộ xe điện. Giới chức đang lên kế hoạch siết tiêu chuẩn khí thải với ôtô tải nhằm hạn chế ô nhiễm và đặt ra mục tiêu phát thải trung bình trên toàn bộ đội xe của nhà sản xuất. Điều này sẽ khiến các công ty chỉ dựa vào xe tải chạy nhiên liệu hóa thạch "gần như không thể" tuân thủ, theo Liuhanzi Yang, thành viên Hội đồng Quốc tế về giao thông sạch Bắc Kinh.
Việc Trung Quốc chuyển đổi nhanh chóng sang xe tải điện có thể định hình lại nhu cầu năng lượng hóa thạch. Nước này dùng dầu diesel nhiều thứ hai thế giới sau Mỹ. Tuy nhiên, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (IEA), tiêu thụ đã giảm còn 3,9 triệu thùng mỗi ngày vào tháng 6/2024, thấp hơn 11% so với cùng kỳ 2023, một phần do chuyển dịch sang LNG và điện.
Công ty nghiên cứu Rhodium Group tại New York tính toán xe tải điện của Trung Quốc đang cắt giảm nhu cầu dầu mỏ tương đương hơn một triệu thùng mỗi ngày. "Sự trỗi dậy của ngành này ít được báo cáo trong quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu, đặc biệt khi xét đến tác động tiềm tàng với dòng chảy thương mại dầu diesel khu vực", Tim Daiss chuyên gia của APAC Energy Consultancy nhận định.
Tương lai ngành vận tải hạng nặng cũng có thể thay đổi khi Bắc Kinh nhắm đến xuất khẩu xe điện chở hàng. Bill Russo, nhà sáng lập kiêm CEO công ty tư vấn Automobility tại Thượng Hải, cho biết các nhà sản xuất xe tải nước này đã giảm chi phí và đẩy nhanh quá trình sản xuất.
Họ cũng làm chủ được hầu hết các linh kiện chính, từ pin đến động cơ và thiết bị điện tử. Ngành dịch vụ logistics rộng lớn và năng động của Trung Quốc cũng là môi trường thuận lợi cho các nhà sản xuất xe tải thử nghiệm và cải tiến sản phẩm.
Theo McKinsey & Company, giai đoạn 2021-2023, xuất khẩu xe tải hạng nặng, gồm ôtô điện, của Trung Quốc sang Trung Đông và Bắc Phi tăng 73% mỗi năm và Mỹ Latinh khoảng 46%. Thị phần xe tải điện dự kiến tăng, dù hạ tầng sạc hạn chế có thể là thách thức.
Tập đoàn Công nghiệp Nặng Sany (Trung Quốc) cho biết bắt đầu xuất khẩu xe tải điện sang châu Âu vào năm sau. Công ty đã xuất một số xe tải điện sang Mỹ, các nước châu Á như Thái Lan và Ấn Độ, UAE cùng nhiều quốc gia khác.
Vào tháng 6, BYD đã khởi công xây dựng một nhà máy sản xuất ôtô tải và xe buýt điện tại Hungary. Động thái này đón đầu mục tiêu cắt giảm 90% lượng khí thải từ xe tải mới vào 2040 so với mức năm 2019 mà châu Âu đề ra.
(theo AP)
