Cuộc chiến thương mại ăn miếng trả miếng giữa Mỹ và Trung Quốc hồi đầu năm đã hạ nhiệt vào cuối tháng 10 sau khi Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình đạt được thỏa thuận ngừng chiến thương mại.
Đã có những dấu hiệu ban đầu cho thấy thỏa thuận ngừng chiến đang bắt đầu khôi phục hoạt động thương mại đất hiếm giữa Trung Quốc và phương Tây, khi Bắc Kinh bắt đầu phê duyệt một số đơn xin cấp phép xuất khẩu đất hiếm trong tuần này.
Trưởng ban thương mại EU Maros Sefcovic nói hồi đầu tuần rằng các cuộc thảo luận trong ngành cho thấy Trung Quốc đang cấp cái gọi là giấy phép chung, một sự thay đổi so với quy trình cực kỳ phức tạp được đưa ra vào tháng 4. Quy định này khi đó đã đe dọa nghiêm trọng đến hoạt động của các nhà sản xuất ô tô lớn của Đức và các ngành công nghiệp trọng điểm khác. Các giấy phép có hiệu lực tối đa một năm đang được cấp và được xem là một cách để giảm bớt sự chậm trễ và gánh nặng hành chính.
"Chúng tôi đang nhận được những báo cáo ban đầu từ ngành công nghiệp của mình rằng họ đang nhận được những giấy phép chung này, nhưng chúng tôi cần có thêm thông tin chi tiết hơn để đánh giá toàn bộ quy trình," Sefcovic nói.
Ông cho biết EU đã tăng cường nỗ lực để có được giấy phép chung từ Trung Quốc, cho phép người mua đã được phê duyệt trước đó được phép vận chuyển các loại đất hiếm nhiều lần theo thời gian.
Giấy phép chung này yêu cầu ít thủ tục giấy tờ hơn so với các giấy phép trước đây, vốn yêu cầu các công ty phải nộp rất nhiều giấy tờ và thậm chí cả ảnh chụp dữ liệu chuỗi cung ứng chi tiết của họ.
Kể từ tháng Tư, Trung Quốc đã phê duyệt khoảng 70% yêu cầu cấp phép, tăng từ khoảng 50% trước đó. Mặc dù thỏa thuận ngừng chiến thương mại Mỹ - Trung đã giảm bớt một số áp lực lên nguồn cung toàn cầu, nhưng quy trình cấp phép của Trung Quốc cho thấy rõ ràng sự kiểm soát mạnh mẽ của Bắc Kinh đối với các khoáng sản quan trọng này, vốn rất cần thiết cho robot, thiết bị quân sự, xe điện, máy bay và các công nghệ khác.
Rõ ràng là Trung Quốc đã sử dụng sự thống trị khoáng sản của mình như một con bài quan trọng trong các cuộc đàm phán thương mại với Washington và phương Tây. Và đó là lý do tại sao chính quyền ông Trump đang dốc toàn lực để tái thiết chuỗi cung ứng đất hiếm của Mỹ.
Năm 2024, Trung Quốc chiếm khoảng 69–70% sản lượng đất hiếm khai thác toàn cầu theo dữ liệu của USGS – vượt xa bất kỳ quốc gia nào khác. Nước này hiện cũng kiểm soát khoảng 85–92% năng lực tinh luyện và tách chiết đất hiếm toàn cầu .
