Kỷ nguyên “kiếm tiền dễ” của các hãng xe Trung Quốc tại Nga dường như đã kết thúc một cách đột ngột. Nếu như trước đây, Nga được xem là một thị trường cực kỳ béo bở, nơi mỗi chiếc xe xuất khẩu có thể mang lại lợi nhuận hàng chục nghìn nhân dân tệ, thì nay xuất khẩu ô tô Trung Quốc sang Nga đã lao dốc mạnh
Lý do được cho là đến từ việc Nga đã siết chặt chính sách xe nhập khẩu và sự nguội lạnh trong nhu cầu của thị trường.
Các hãng xe Trung Quốc đã từng phát triển mạnh mẽ tại Nga.
Cụ thể hơn, theo số liệu của Hiệp hội Xe du lịch Trung Quốc (CPCA), từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay, Trung Quốc đã xuất khẩu 357.700 xe nguyên chiếc sang Nga, giảm tới 58% so với cùng kỳ năm trước. Mức sụt giảm mạnh này đồng nghĩa với việc Nga không còn là thị trường xuất khẩu ô tô lớn nhất của Trung Quốc nữa.
Theo số liệu mới nhất, Mexico đã vươn lên trở thành điểm đến số một cho xe xuất khẩu của Trung Quốc với 410.700 xe, tiếp theo là Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) với 367.800 xe. Nga, vốn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc trong hai năm trước, nay đã tụt xuống vị trí thứ ba.
Xe nhập khẩu từ Trung Quốc vào Nga đã giảm 58% trong 9 tháng đầu năm 2025.
Trước khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra hồi đầu năm 2022, các thương hiệu ô tô Trung Quốc đã khá mờ nhạt khi có thị phần không lớn tại Nga. Năm 2021, các thương hiệu Trung Quốc chỉ bán được 115.700 xe tại Nga, chiếm khoảng 7% thị phần.
Tuy nhiên, sự kiện sau đó đã khiến hàng loạt hãng xe châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc ngừng sản xuất và kinh doanh tại Nga; thậm chí, một số hãng còn phải bán tháo tài sản với giá rẻ. Điều này tạo ra một khoảng trống khổng lồ trên thị trường ô tô Nga và trở thành cơ hội lớn với các hãng xe Trung Quốc.
Với thời cơ không thể tốt hơn nên trong thời gian ngắn, hàng loạt thương hiệu ô tô Trung Quốc đã phủ khắp thị trường Nga và nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần. Năm 2023, xuất khẩu ô tô Trung Quốc sang Nga tăng vọt lên 950.000 chiếc, tức tăng gần 5 lần con số 163.000 chiếc của năm 2022, từ đó đưa Nga trở thành thị trường xuất khẩu ô tô số một của Trung Quốc.
Doanh số các thương hiệu Trung Quốc tại Nga cũng bứt phá, vượt 500.000 xe trong năm 2023 và chiếm gần 50% thị phần. Năm 2024, Nga vẫn giữ vị trí thị trường xuất khẩu ô tô lớn nhất của Trung Quốc với 1,158 triệu xe.
Nga từng là thị trường xuất khẩu lớn nhất của các hãng xe Trung Quốc trong 2 năm liên tiếp.
Song, sự phát triển của xe Trung Quốc tại Nga đã chững lại vào năm 2025. Hàng loạt điều chỉnh ở chính sách do Nga đưa ra đã trở thành chướng ngại.
Tháng 10/2024, Nga mạnh tay tăng phí tái chế đối với xe nhập khẩu lên 70-85%. (Phí tái chế có thể hiểu đơn giản là khoản phí môi trường/thu hồi xe, đánh vào xe nhập khẩu.) Chẳng hạn, phí tái chế với xe cũ dung tích động cơ từ 2-3 lít và đã sử dụng trên 3 năm tăng từ 1,3 triệu rúp (khoảng 16.000 USD) lên 2,37 triệu rúp (khoảng 29.300 USD), ngay lập tức bóp nghẹt biên lợi nhuận của các hãng và đại lý ô tô nhập khẩu.
Chưa hết, tháng 1/2025, Nga tiếp tục nâng thuế nhập khẩu ô tô lên mức 20-38%, khiến chi phí thông quan tăng vọt. Hàng loạt các loại thuế, phí này đã tạo ra “siêu gánh nặng thuế” đối với xe nhập khẩu, gần như xóa sạch lợi thế về giá mà xe Trung Quốc từng có.
Nga ra các chính sách khiến xe Trung Quốc mất đi lợi thế mạnh của mình.
Các chính sách siết chặt cũng nhắm thẳng vào những con đường "tiểu ngạch". Sau xung đột năm 2022, nhiều hãng xe Trung Quốc đã xuất khẩu xe mới sang Nga thông qua các nước thứ ba như Kazakhstan, dán nhãn là “xe đã qua sử dụng nhưng chạy 0 km” (zero-kilometre used cars) để lách thuế. Đây từng là yếu tố quan trọng thúc đẩy bùng nổ doanh số xe Trung Quốc tại Nga.
Tuy nhiên, vào tháng 4/2024, Nga cũng đã có chính sách ngăn chặn điều này khi yêu cầu các xe đi vào từ Liên minh Kinh tế Á - Âu phải nộp phần chênh lệch thuế thì mới được phép lưu thông. Việc này không chỉ xóa bỏ lợi thế giá, mà còn làm lộ rõ điểm yếu về hậu mãi, bởi những xe nhập qua "tiểu ngạch" này thường không được ủy quyền chính thức, thiếu bảo hành, thiếu dịch vụ sửa chữa, khiến hình ảnh thương hiệu xe Trung Quốc bị ảnh hưởng nặng nề.
Đường "tiểu ngạch" của xe Trung Quốc vào Nga cũng đã bị ngăn chặn.
Bối cảnh kinh tế trong nước của Nga càng làm nhu cầu mua xe suy yếu. Để kiềm chế lạm phát cao, ngân hàng trung ương Nga duy trì lãi suất cơ bản ở mức rất cao, 21%, suốt một thời gian dài. Hệ quả là lãi suất vay mua ô tô cho người dân vọt lên khoảng 30%/năm. Cộng thêm việc các khoản thuế và phí bị tính vào giá bán, thống kê cho thấy giá bán trung bình của ô tô trên thị trường Nga đã tăng mạnh lên 3,35 triệu rúp (khoảng 41.400 USD), khiến nhu cầu mua xe của người tiêu dùng giảm rõ rệt.
Bên cạnh đó, khi xung đột Nga - Ukraine có dấu hiệu hạ nhiệt, nhiều thương hiệu ngoại như Toyota, Renault, Hyundai hay Kia đã cho thấy ý định quay lại thị trường Nga. Điều này khiến nhiều người tiêu dùng Nga có tâm lý chờ đợi, hy vọng các thương hiệu quen thuộc trước đây trở lại, từ đó làm doanh số xe Trung Quốc càng chịu thêm sức ép.
Mexico hiện là thị trường ngoại lớn nhất của các hãng xe Trung Quốc.
Một báo cáo của Bộ Công nghiệp và Thương mại Nga cho biết, doanh số xe mới bán ra tại Nga từ tháng 1 đến tháng 9/2025 giảm 25% so với cùng kỳ, chỉ còn 1,014 triệu xe. Trong cùng giai đoạn, số liệu từ CPCA cho thấy doanh số các thương hiệu Trung Quốc tại Nga đạt 576.000 xe, gần như giảm một nửa so với năm trước.
Trước những biến động dữ dội của thị trường, các hãng xe đã buộc phải chủ động tinh giản. Thống kê cho thấy trong quý I/2025, đã có 274 showroom ô tô đóng cửa tại Nga, trong đó 213 showroom là của các hãng Trung Quốc, chiếm gần 80%. Ngay cả các hãng dẫn đầu cũng đang thu hẹp hoạt động.
Đáng chú ý, trong bản cáo bạch IPO tại Hồng Kông (Trung Quốc) năm 2025, Chery nêu rõ rằng do biên lợi nhuận gộp bị thu hẹp bởi việc tăng phí tái chế với xe nhập khẩu ở Nga, hãng dự định giảm quy mô hoạt động tại Nga trong năm 2025 và đã hoàn tất việc bán một phần tài sản và kênh bán hàng tại Nga vào tháng 4/2025. Bản cáo bạch cũng cho biết Chery sẽ dần dần thu hẹp số lượng thương hiệu và kênh phân phối tại Nga cho tới năm 2027.
