Tương lai gập ghềnh của DOGE sau khi tỷ phú Elon Musk rút lui

Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE), một sáng kiến táo bạo của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong nhiệm kỳ thứ hai, đã trở thành tâm điểm chú ý kể từ khi được thành lập vào ngày 20/1 thông qua một sắc lệnh hành pháp.

Với mục tiêu tinh giản bộ máy hành chính liên bang, cắt giảm chi tiêu lãng phí và nâng cao hiệu quả hoạt động của chính phủ, DOGE đã nhanh chóng tạo ra những tác động đáng kể, nhưng cũng không ít tranh cãi.

Dưới sự dẫn dắt của tỷ phú công nghệ Elon Musk, DOGE đã triển khai hàng loạt cải cách, từ việc sa thải nhân sự liên bang đến cải tổ hệ thống công nghệ thông tin và xây dựng cơ sở dữ liệu nhạy cảm.

Tuy nhiên, khi Musk tuyên bố rút lui khỏi vai trò tại DOGE vào ngày 28/5 để tập trung trở lại vào các doanh nghiệp tư nhân như Tesla, câu hỏi về tương lai của đơn vị này trở nên cấp thiết. Liệu DOGE có thể tiếp tục sứ mệnh của mình mà không có sự dẫn dắt của người sáng lập tinh thần?

DOGE: Sứ mệnh, kết quả và vai trò của Elon Musk

DOGE được thành lập với mục tiêu đầy tham vọng: cắt giảm chi tiêu công, giảm thiểu lãng phí, gian lận và lạm dụng trong bộ máy chính phủ liên bang Mỹ. Theo sắc lệnh hành pháp do Tổng thống Trump ký, DOGE được giao nhiệm vụ tiến hành kiểm toán tài chính và hiệu suất toàn diện, đồng thời đưa ra các khuyến nghị cải cách cơ cấu.

Ông Elon Musk, cùng với cựu ứng viên tổng thống Vivek Ramaswamy (người đã rút khỏi DOGE hồi tháng 1), được bổ nhiệm làm đồng lãnh đạo để thúc đẩy cách tiếp cận mang tính khởi nghiệp, vốn chưa từng có tiền lệ trong lịch sử chính phủ Mỹ.

Tỷ phú Elon Musk đã cam kết minh bạch tối đa, hứa hẹn công khai mọi hoạt động của DOGE trên các nền tảng trực tuyến và thậm chí tạo ra “bảng xếp hạng” các khoản chi tiêu “kém sáng suốt” từ tiền thuế của người dân. Mục tiêu ban đầu của ông là cắt giảm 2.000 tỷ USD chi tiêu công hàng năm, dù sau đó con số này đã được điều chỉnh xuống còn khoảng 1.000 tỷ USD.

Trong chưa đầy 4 tháng, DOGE đã tạo ra những tác động đáng kể. Ít nhất 121.000 nhân sự liên bang đã bị sa thải hoặc nằm trong danh sách mục tiêu sa thải trong 100 ngày đầu tiên của chính quyền Trump. Điều này có lúc đã gây ra sự xáo trộn mạnh trong nhiều cơ quan liên bang, với nhiều nhân viên buộc phải quay lại văn phòng hoặc chuyển địa điểm để giữ việc làm.

Về cắt giảm chi tiêu, DOGE tuyên bố đã cắt giảm hơn 1 tỷ USD chi tiêu công, tập trung vào các chương trình liên quan đến đa dạng, bình đẳng và bao trùm (DEI), hợp đồng số hóa, chi phí thuê văn phòng. Một số khoản chi lớn hơn, như các chương trình y tế Medicare và Medicaid, cũng nằm trong tầm ngắm.

DOGE đã triển khai cải tổ hệ thống phần mềm tại nhiều cơ quan, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu cá nhân nhạy cảm để hỗ trợ thực thi luật nhập cư và phát hiện gian lận trong các khoản thanh toán chính phủ.

Đáng chú ý, các nhân viên DOGE đã len lỏi vào hầu hết các cơ quan liên bang, đảm nhận nhiều vai trò từ cố vấn cấp cao đến giám đốc thông tin, thường với quyền truy cập vào các hệ thống nhạy cảm. Tuy nhiên, những nỗ lực này không phải không gặp trở ngại. DOGE đã vấp phải nhiều thách thức pháp lý, bao gồm các vụ kiện cáo buộc cơ quan này vượt quá thẩm quyền và thiếu minh bạch. Một thẩm phán liên bang đã chặn DOGE truy cập hệ thống thanh toán của Bộ Tài chính, trong khi một tòa án khác tạm dừng nỗ lực giải thể Cơ quan Viện trợ Quốc tế Mỹ (USAID).

Ông Musk không chỉ là bộ mặt đại diện mà còn là động lực chính đằng sau các sáng kiến của DOGE. Với phong cách làm việc quyết liệt và tinh thần “hành động nhanh, phá vỡ mọi rào cản” đặc trưng của Thung lũng Silicon, ông Musk đã định hình DOGE như một thực thể hoạt động linh hoạt, không bị ràng buộc bởi các cấu trúc quan liêu truyền thống.

Ông thường làm việc từ một phòng họp tại Tòa nhà Văn phòng Điều hành Eisenhower và một văn phòng nhỏ ở Cánh tây Nhà Trắng, tập trung vào cả những vấn đề lớn như cải cách ngân sách và những chi tiết nhỏ như kiểm tra các khoản chi tiêu dựa trên các bài đăng trên mạng xã hội X.

Tuy nhiên, vai trò của ông Musk không phải không có tranh cãi. Một số bộ trưởng trong nội các Mỹ như Bộ trưởng Ngoại giao Marco Rubio và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, từng công khai phản đối một số hành động của ông Musk, cho rằng DOGE xâm phạm thẩm quyền của họ.

Ngoài ra, các vụ kiện từ các bang và nhân viên liên bang đã đặt câu hỏi về tính hợp hiến của vai trò và thẩm quyền của ông Musk, với một số ý kiến cho rằng ông không có quyền ra quyết định chính thức. Nhà Trắng đã phải làm rõ rằng Elon Musk chỉ là “cố vấn cấp cao” cho Tổng thống, không phải lãnh đạo chính thức của DOGE, dù ông Trump từng nhiều lần gọi Elon Musk là người đứng đầu cơ quan này.

Sự rút lui của tỷ phú Musk, sau khi hoàn thành giới hạn 130 ngày làm “nhân viên chính phủ đặc biệt”, đã được dự đoán từ trước. Ông đã thông báo với các nhà đầu tư vào tháng 4 rằng ông sẽ giảm thời gian dành cho DOGE để tập trung vào Tesla, vốn đang đối mặt với doanh số sụt giảm và các vấn đề về hình ảnh thương hiệu do sự tham gia chính trị của Musk. Tuy nhiên, ông cam kết sẽ tiếp tục dành 1-2 ngày mỗi tuần để hỗ trợ công việc của chính phủ với tư cách cố vấn không chính thức.

Tương lai của DOGE sau khi tỷ phú Musk rút lui

Mặc dù ông Musk rời đi, DOGE được dự đoán sẽ tiếp tục hoạt động nhờ vào đội ngũ nhân sự đã được đưa vào các cơ quan liên bang và sự ủng hộ từ chính quyền Donald Trump.

Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt khẳng định: “Sứ mệnh của DOGE, cắt giảm lãng phí, gian lận và lạm dụng, chắc chắn sẽ tiếp tục. Các nhân viên DOGE đã gia nhập các cơ quan tương ứng sẽ tiếp tục làm việc với nội các của Tổng thống Trump để làm cho chính phủ của chúng ta hiệu quả hơn”.

Các đồng minh của ông Musk tại Quốc hội như nghị sĩ Aaron Bean nhấn mạnh “động lực vẫn còn đó”, DOGE đã được “đưa lên quỹ đạo” nhờ những nỗ lực ban đầu của ông Musk. Chủ tịch Ủy ban Tài chính Hạ viện Tom Cole cũng cho rằng DOGE sẽ được thể chế hóa trong suốt nhiệm kỳ của ông Trump, dù quá trình hoạt động có thể “gập ghềnh”.

Một nhân vật quan trọng được cho là sẽ tiếp quản nỗ lực của DOGE là Russ Vought, Giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB). Vought, một chuyên gia kỳ cựu từng làm việc trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, được xem là “bộ não thực sự” của DOGE sau khi Elon Musk rời đi. Ông có kế hoạch thúc đẩy các chính sách tinh giản, bao gồm cắt giảm quy định, thu hồi ngân sách, và tái phân loại lực lượng lao động liên bang. Ông Vought cũng ủng hộ việc sử dụng “thẩm quyền thu hồi ngân sách” để Tổng thống có thể từ chối các khoản chi do Quốc hội phê duyệt, một động thái gây tranh cãi vì có thể làm suy yếu quyền lực của Quốc hội.

Ngoài ra, khoảng 100 nhân viên DOGE vẫn sẽ ở lại các cơ quan liên bang sau khi ông Musk rời đi, đảm nhận các vai trò từ cố vấn đến giám đốc thông tin. Một số là “nhân viên chính phủ đặc biệt” với thời hạn 130 ngày, trong khi những người khác có hợp đồng kéo dài đến hết năm tài chính hoặc có thể gia hạn. Một nhân viên của Tổng cục Dịch vụ công cộng nhận xét: “Đã có rất nhiều người của ông Musk ở đó và họ sẽ không rời đi, vì vậy tình trạng xáo trộn có thể tiếp diễn”.

Thách thức và triển vọng đối với DOGE

Tuy nhiên, tương lai của DOGE đối mặt với nhiều thách thức.

Một là thiếu lãnh đạo mạnh mẽ. Elon Musk không chỉ là người đứng đầu mà còn là biểu tượng của DOGE, với tầm ảnh hưởng và khả năng thu hút sự chú ý công chúng. Việc thiếu vắng ông có thể làm giảm động lực và sự chú ý dành cho cơ quan này, đặc biệt khi chương trình nghị sự kinh tế của ông Trump ngày càng chiếm ưu thế.

Hai là xung đột nội bộ. Sự xung đột từ các Bộ trưởng như Ngoại trưởng Rubio và Bộ trưởng Tài chính Bessent cho thấy DOGE có thể gặp khó khăn trong việc phối hợp với các cơ quan khác. Nếu không có ông Musk, DOGE có thể mất đi khả năng đưa ra các chính sách cải cách.

Ba là thách thức pháp lý. DOGE đã đối mặt với nhiều vụ kiện từ các bang và nhân viên liên bang, cáo buộc cơ quan này vượt quá thẩm quyền và vi phạm hiến pháp. Các phán quyết của tòa án, như việc chặn DOGE truy cập hệ thống thanh toán của Bộ Tài chính, có thể hạn chế khả năng hoạt động của cơ quan.

Bốn là phản đối chính trị. Đảng Dân chủ và các tổ chức giám sát chính phủ đã chỉ trích DOGE vì thiếu minh bạch và phát tán thông tin sai lệch. Ngân hàng đầu tư JP Morgan cũng bày tỏ nghi ngờ về khả năng DOGE kiểm soát chi tiêu công, khi Quốc hội mới là cơ quan có thẩm quyền cuối cùng.

Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, DOGE vẫn có cơ hội để tiếp tục sứ mệnh của mình: (i) Ông Trump vẫn coi DOGE là một phần quan trọng trong chương trình nghị sự của mình, với đề xuất sử dụng 20% số tiền tiết kiệm được từ DOGE để trả lại cho công dân và 20% để giảm nợ công. (ii) Các nhân viên DOGE được cài cắm sâu vào các cơ quan liên bang, với quyền truy cập vào hệ thống và dữ liệu nhạy cảm. Điều này tạo nền tảng cho các cải cách tiếp theo, dù có thể ở quy mô nhỏ hơn. (iii) Các đồng minh Cộng hòa tại Quốc hội như ông Aaron Bean, ông Tom Cole, cam kết hỗ trợ DOGE, đảm bảo cơ quan này không bị giải thể trong ngắn hạn.

Tác động với DOGE khi ông Musk rút lui

Sự rút lui của ông Musk đánh dấu bước ngoặt quan trọng cho DOGE. Là người khởi xướng và thúc đẩy chính, ông đã mang đến cho DOGE tầm nhìn và động lực cần thiết để thực hiện các cải cách táo bạo. Tuy nhiên, sự rút lui của ông cũng là cơ hội để DOGE chuyển đổi từ cơ quan phụ thuộc vào cá nhân sang tổ chức được thể chế hóa, với sự lãnh đạo tập thể từ các nhân vật như ông Russ Vought và các nhân sự còn lại.

Bên cạnh đó, việc ông Musk rút lui khỏi DOGE được thúc đẩy bởi áp lực từ tình hình kinh doanh của Tesla. Doanh số của hãng xe điện này đã giảm 13% trong quý I, mức thấp nhất trong lịch sử, phần lớn do hình ảnh của Musk bị gắn chặt với chính quyền Tổng thống Trump và các tranh cãi chính trị.

Nhà phân tích Dan Ives của Wedbush Securities cảnh báo, Tesla đang ở trạng thái “báo động đỏ” và ông Musk cần tập trung trở lại vai trò CEO toàn thời gian. Sự rút lui của Musk có thể giúp cải thiện hình ảnh của Tesla, nhưng cũng làm giảm tầm ảnh hưởng của ông trong chính trường Mỹ.

Đối với chính quyền Tổng thống Trump, mối quan hệ giữa ông Musk và ông Trump dường như đã cho thấy dấu hiệu rạn nứt khi ông Musk bất đồng quan điểm với các bộ trưởng nội các. Tuy nhiên, ông Trump vẫn đánh giá cao đóng góp của ông Musk và cam kết duy trì ông trong vai trò cố vấn không chính thức. Điều này cho thấy DOGE sẽ tiếp tục nhận được sự ủng hộ từ Nhà Trắng, nhưng với phạm vi và thẩm quyền có thể bị thu hẹp.

Tương lai của Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE) sau khi Elon Musk rút lui vẫn còn nhiều bất định nhưng có dấu hiệu cho thấy cơ quan này sẽ tiếp tục hoạt động, dù ở quy mô, tầm ảnh hưởng khác.

Với đội ngũ nhân sự được bố trí tại các cơ quan liên bang, sự lãnh đạo của Russ Vought, sự ủng hộ từ Tổng thống Trump và các đồng minh tại Quốc hội, DOGE có tiềm năng duy trì sứ mệnh cắt giảm lãng phí và cải cách bộ máy hành chính. Tuy nhiên, những thách thức pháp lý, xung đột nội bộ, và sự phản đối chính trị có thể làm chậm tiến độ hoặc hạn chế hiệu quả của cơ quan này.

Ông Musk, với vai trò là “tên lửa đẩy” đưa DOGE lên “quỹ đạo”, đã hoàn thành nhiệm vụ khởi đầu. Giờ đây, tương lai của DOGE sẽ phụ thuộc vào khả năng của những người kế nhiệm trong việc duy trì động lực và vượt qua các rào cản chính trị, pháp lý. Dù không còn ông Musk, DOGE vẫn có thể để lại dấu ấn trong việc định hình một chính phủ Mỹ hiệu quả hơn, nhưng con đường phía trước sẽ không hề dễ dàng.