Trên "Radar Đầu Tư" số 102, ông Nguyễn Anh Quân, Chuyên gia tư vấn và nghiên cứu đầu tư DNSE cho rằng sự chênh lệch giữa tỷ giá ngân hàng và thị trường tự do đôi khi xuất phát từ những cú sốc cung - cầu bất thường.
Ông Quân lấy ví dụ, có thời điểm, nếu đổi 3.000 USD tại ngân hàng, người dân chỉ mất gần 80 triệu đồng, nhưng cùng số tiền đó ngoài thị trường tự do có thể phải trả tới 84 triệu đồng khi. Khoảng chênh lớn này cho thấy thị trường tự do phản ứng mạnh với cung - cầu thực tế, khác biệt với khung dao động có quản lý của ngân hàng.
Chuyên gia cho biết, tỷ giá tại Việt Nam theo cơ chế thả nổi có quản lý, với biên độ dao động 5% quanh tỷ giá trung tâm mà Ngân hàng Nhà nước công bố hàng ngày. Tuy vậy, thị trường tự do lại chịu ảnh hưởng nhiều hơn từ các cú sốc ngắn hạn. Một trong những nguyên nhân là giai đoạn sốt vàng vừa qua, khi giá vàng SJC cao hơn thế giới khoảng 15%, khiến nhu cầu nhập vàng tăng vọt.
Để nhập vàng, các doanh nghiệp phải mua USD, kéo cầu ngoại tệ lên nhanh và đẩy tỷ giá tự do tăng mạnh. Bên cạnh đó, sức mạnh của đồng USD trên thị trường quốc tế, được phản ánh qua chỉ số DXY, cũng khiến VND chịu áp lực giảm giá. "USD mạnh lên, nhà đầu tư càng muốn nắm giữ đồng tiền này để tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn", ông Quân nói.
Ông Nguyễn Anh Quân chia sẻ trên Radar Đầu Tư số 102. Ảnh chụp màn hình
Ngoài yếu tố thị trường, nguồn cung USD cũng giảm khi Kho bạc Nhà nước đã mua khoảng 1,9 tỷ USD từ đầu năm, khiến trạng thái ngoại tệ của hệ thống ngân hàng thu hẹp xuống còn khoảng 750 triệu USD giữa tháng 6. Việc cung giảm trong khi cầu tăng tại các thời điểm ngắn hạn tạo ra sức ép rõ rệt lên tỷ giá. Khi tỷ giá tăng, thị trường chứng khoán vốn nhạy cảm với biến động vĩ mô gần như lập tức phản ứng.
Theo phân tích của chuyên gia DNSE, tỷ giá tăng tác động đến chứng khoán theo hai hướng. Thứ nhất, để ổn định VND, Ngân hàng Nhà nước có thể phải nâng lãi suất hoặc hút bớt thanh khoản, khiến chi phí vốn của doanh nghiệp tăng lên. Lợi nhuận vì thế bị thu hẹp, kéo định giá cổ phiếu giảm và bảng điện dễ "đỏ rực". Thứ hai, nhà đầu tư nước ngoài có xu hướng rút vốn khi lo ngại rủi ro tỷ giá. Thậm chí với khoản đầu tư lãi 10%, nếu VND mất giá 4%, lợi nhuận thực quy đổi sang USD chỉ còn khoảng 6%. Đây là lý do dòng vốn ngoại thường bán ròng khi tỷ giá tăng mạnh.
Sự kết hợp giữa chi phí vốn tăng, áp lực bán ngoại và tâm lý thận trọng khiến VN-Index thời gian gần đây dao động trong vùng 1.630-1.650 điểm. Thị trường thể hiện rõ sự phân hóa khi doanh nghiệp nhập khẩu hoặc vay ngoại tệ chịu áp lực, trong khi một số doanh nghiệp xuất khẩu được cải thiện doanh thu quy đổi nhưng vẫn phải đối mặt với chi phí đầu vào tăng.
Nhà đầu tư theo dõi bảng điện chứng khoán trên ứng dụng Entrade X by DNSE. Ảnh: DNSE
Dù vậy, triển vọng ngắn hạn không hoàn toàn bi quan. Ông Nguyễn Anh Quân dự báo khả năng tỷ giá tiếp tục leo thang không quá cao. Lý do là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã bước vào chu kỳ giảm lãi suất từ cuối 2024 và dự kiến kéo dài đến 2026, làm USD giảm hấp dẫn và có thể hạ nhiệt áp lực lên VND. Cùng với đó, Chính phủ Việt Nam đang mạnh tay xử lý tình trạng đầu cơ vàng, yếu tố từng gây biến động lớn lên tỷ giá tự do. Khi chênh lệch giá vàng trong - ngoài nước thu hẹp, nhu cầu gom USD để nhập vàng cũng giảm theo.
Sự kết hợp giữa chính sách quốc tế và nỗ lực ổn định trong nước mở ra triển vọng tỷ giá sẽ ổn định dần trong thời gian tới. Với thị trường chứng khoán, đây sẽ là yếu tố tích cực giúp định giá bớt chịu áp lực, cải thiện dòng tiền và củng cố tâm lý nhà đầu tư. Trong bối cảnh biến động hiện nay, điều nhà đầu tư cần nhất vẫn là sự bình tĩnh, theo sát động thái chính sách và lựa chọn doanh nghiệp có nền tảng tài chính lành mạnh, ít chịu rủi ro ngoại tệ.
Ông Nguyễn Anh Quân hiện là chuyên gia nghiên cứu và tư vấn đầu tư của Công ty cổ phần Chứng khoán DNSE. Ông có bằng quản trị kinh doanh quốc tế tại Staffordshire University và hơn 6 năm kinh nghiệm chuyên môn trong ngành chứng khoán.
