Năm 2025, tiết Lập đông bắt đầu vào thứ Sáu, ngày 7/11 (tức ngày 18/9 Âm lịch). Đây là không chỉ báo hiệu mùa lạnh mà còn là thời điểm sức khỏe có nhiều thay đổi, cần phải chú trọng chăm sóc hơn. Cả Đông và Tây Y đều có lý do giải thích tầm quan trọng của việc dưỡng thận trong giai đoạn này.
Vì sao cần dưỡng thận, bổ thận trong tiết Lập đông?
Khi tiết trời chuyển lạnh, tốc độ trao đổi chất trong cơ thể cũng giảm xuống mức thấp nhất. Đây là lý do giải thích tại sao nhóm người cao tuổi, người ốm yếu vốn có chức năng chuyển hóa suy giảm, thường xuyên cảm thấy tay chân lạnh buốt , cơ thể dễ run.
Y học cổ truyền lý giải hiện tượng trên là do "dương khí bất túc" (dương khí không đầy đủ), khiến cơ thể không đủ khả năng làm ấm và chống lại hàn tà. Thận trong Đông y không đơn thuần là cơ quan bài tiết mà còn liên quan đến khả năng miễn dịch của cơ thể. Chính vì vậy, sự cường tráng của tạng thận có tính quyết định khả năng duy trì sức khỏe tổng thể và tuổi thọ.
Người xưa quan niệm thận là bộ phận đại diện cho tính "dương", vậy nên cần phải chú ý bồi bổ khi tiết Lập đông đến. (Ảnh: Vạn Điều Hay)
Nếu chức năng sinh lý của thận suy giảm, đặc biệt là tình trạng "thận dương hư", cơ thể sẽ nhanh chóng có tín hiệu cảnh báo, các bệnh lý thời tiết như hen suyễn, viêm khớp và tim mạch sẽ trầm trọng thêm.
Nguyên tắc "đông tàng dưỡng thận" (mùa đông bồi bổ thận) đã trở thành kim chỉ nam trong dưỡng sinh truyền thống. Việc chủ động bồi bổ và làm ấm thận không chỉ là chiến lược phòng ngừa hiệu quả các chứng bệnh phát sinh do hàn tà, mà còn là hành động thiết yếu để củng cố sức đề kháng, tạo nền tảng vững chắc cho một cơ thể cường tráng suốt cả năm.
Theo quan niệm của Tây y, vào mùa đông, nhiệt độ hạ thấp khiến cho tuyến mồ hôi của cơ thể hoạt động ít hơn. Vì vậy, cơ thể con người cũng đổ mồ hôi ít hơn. Lúc này, nước cần được bài tiết qua đường tiểu tiện, khiến cho thận phải hoạt động nhiều hơn vào thời điểm này.
Bên cạnh đó, mùa lạnh, nhiều người có xu hướng uống ít nước hơn do ít khát. Tình trạng này khiến nước tiểu bị cô đặc, làm tăng nồng độ chất cặn bã và tăng nguy cơ hình thành sỏi thận do áp lực lọc tăng cao.
Vậy nên, việc cung cấp đủ dinh dưỡng hợp lý giúp thận hoạt động hiệu quả, duy trì các chức năng quan trọng như lọc máu, điều hòa huyết áp, bài tiết và cân bằng điện giải là rất quan trọng trong mùa đông.
Các món ăn bổ thận nên ăn trong tiết Lập đông
Để hỗ trợ thận hoạt động tốt, chế độ ăn cần ưu tiên các thực phẩm có tính ôn ấm và các loại thực phẩm có màu đen (theo Đông Y, màu đen tốt cho tạng thận).
Thịt và hải sản
Các loại thịt có tính ấm cao như thịt dê và thịt cừu được xem là "thực phẩm vàng" giúp bổ ấm, tăng cường sức lực. Các món như thịt dê hầm thuốc bắc đặc biệt phù hợp trong thời tiết lạnh. Bên cạnh đó, hải sản như tôm và hàu cung cấp lượng kẽm dồi dào, hỗ trợ sinh lực và chức năng thận.
Thịt dê là món ăn mang tính nóng, phù hợp cho mùa đông lạnh giá. (Ảnh: Thịt Dê Tươi)
Thực phẩm màu đen
Các thực phẩm màu đen có đặc tính bổ thận rất tốt. Nên tăng cường sử dụng đậu đen trong các món ăn hàng ngày. Đậu đen không chỉ giàu chất chống oxy hóa mà còn giúp bổ thận, giải độc. Một món ăn bài thuốc là canh cá diêu hồng hầm đậu đen (hoặc cá lóc) kết hợp giữa sự bổ dưỡng của cá với khả năng củng cố thận tinh của đậu đen. Các nguyên liệu như mộc nhĩ đen, vừng đen cũng nên dùng nhiều trong món ăn hàng ngày.
Cháo hạt dưỡng sinh
Các món cháo dễ chế biến và hấp thu như cháo hạt sen là bài thuốc dân gian giúp dưỡng âm, tăng cường sinh lực, ấm bụng và cung cấp dinh dưỡng dồi dào cho người mệt mỏi. Ngoài ra, cháo nấu cùng các loại hạt như hạt óc chó hay hạt dẻ cũng giúp bổ thận cố tinh và cải thiện chất lượng giấc ngủ trong mùa lạnh.
Gia vị giữ ấm
Khi trời trở lạnh, các món ăn hầm, canh bổ sung gừng và quế không chỉ làm tăng hương vị mà còn giúp ôn trung, tán hàn (làm ấm cơ thể), hỗ trợ lưu thông máu và chức năng tiêu hóa, gián tiếp bảo vệ thận. Ngoài ra, tỏi cũng giúp tăng cường sức đề kháng nhờ đặc tính kháng khuẩn, làm ấm cơ thể và phòng ngừa cảm cúm. Tỏi có thể dùng làm gia vị trong các món ăn hàng ngày.
Vào mùa đông, các món ăn từ gừng không chỉ giữ ấm mà còn vô cùng ngon miệng. (Ảnh: Epicurious)
Chủ động bồi bổ thận vào tiết Lập đông là hành động thiết thực, giúp cơ thể tích lũy năng lượng, bảo vệ các chức năng sinh lý quan trọng và tăng cường khả năng chống chọi với bệnh tật. Việc chú ý đến việc ăn uống lành mạnh, đủ chất, đủ ấm sẽ giúp bạn đảm bảo có một mùa đông khỏe mạnh, tràn đầy sinh lực.
